Σε ένα ιστολόγιο προκύπτουν καμιά φορά ζητήματα θεματολογικά. Έχει συμβεί και εδώ. Έχει τεθεί και επανέρχεται το ερώτημα κατά πόσο συνάδει με τους προβληματισμούς ενός μουσικού ιστολογίου η συζήτηση για ζητήματα ευρύτερου ενδιαφέροντος. Για να απαντήσουμε σ’ αυτό αρκεί να δούμε ποιος είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ κάποιων ευγενών ατομικών δραστηριοτήτων όπως π.χ. οι μουσικές και καλλιτεχνικές, με κοινωνικές και πολιτικές συμπεριφορές και γεγονότα. Υπάρχει κάτι που θα επέτρεπε εδώ τη συζήτηση περί εμπρησμών, σκανδάλων, εκλογικών διαδικασιών για τη νομή της εξουσίας, αλλαγής ηγεσιών; Έχει σχέση η τέχνη με την οικολογική συνείδηση των πολιτών, την κοινωνική και πολιτική τους συμπεριφορά, την πολιτική αντιπροσώπευση, τα ήθη; Απάντησα καταφατικά με το σκεπτικό ότι είναι όλα πολιτισμικές συνιστώσες, όπως ακριβώς είναι και το σύστημα αποχέτευσης (για τους όποιους συνειρμούς του αναγνώστη δεν έχει ευθύνη ο γράφων). Κοινός παρονομαστής όλων αυτών είναι ο πολιτισμός.
Ένας πολιτισμός που έχοντας πάρει προ πολλού το δρόμο της παρακμής, τελευταία κοντοστέκεται αμήχανος γιατί η κατωφέρεια φαίνεται να αποκτά πλέον επικίνδυνη κλίση. Όμως τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι πολύ διαφορετικά αφού ζούμε σε ένα καθεστώς εθελούσιας ετερονομίας ή ανοχής της. Έτσι, η μουσική μας έχει δύο επιλογές. Είτε να αποδεχτεί το ρόλο υπόκρουσης στη φαρσοκωμωδία του συστήματος που εξέθρεψε η φιλελεύθερη δημοκρατία και του οποίου κατέληξε θεραπαινίδα, είτε να ακουστεί από το βάθος παιζόμενη εκτός σκηνής. Διαμαρτυρόμαστε για την τύχη της κλασικής μουσικής και για τα παθήματα της τέχνης έχοντας οι ίδιοι αφήσει, να μην πω εκχωρήσει, σε επαγγελματίες της πολιτικής το προνόμιο της λήψης αποφάσεων που αφορούν τη δική μας ζωή, την οργάνωση και το περιεχόμενό της. Αποποιούμενοι το δικαίωμά και την υποχρέωσή μας στην αυτονομία δηλώνουμε θαυμαστές της Αθηναϊκής δημοκρατίας εκ του μακρόθεν. Και ασκούμε υπερήφανα το δικαίωμα να επιβραβεύουμε ή να τιμωρούμε τους εν λόγω επαγγελματίες κάθε 3-4 χρόνια, ή να τους προειδοποιούμε για το τι θα κάνουμε μετά από άλλα τόσα χρόνια αν δεν συμμορφωθούν. Η τιμωρία προβλέπει την αντικατάστασή τους με τους συναδέλφους τους από το άλλο κόμμα που περίμεναν, οι άνθρωποι, υπομονετικά τόσον καιρό να έρθει η σειρά τους. Πράξη που φυσικά εξαντλεί τις δυνατότητες πολιτικής παρέμβασής μας διότι στο παρόν σύστημα η ανά τετραετία ψήφος είναι το έσχατο όπλο της δημοκρατικής φαρέτρας.
Η άποψη ότι το σύστημα που στηρίζεται στον κοινοβουλευτισμό και την οικονομία της αγοράς είναι το μόνο βιώσιμο έχει κυριαρχήσει σε τέτοιο βαθμό που κάθε εναλλακτική πρόταση ή συζήτηση παρουσιάζεται περίπου ως άτοπη. Ο πολίτης έχει σκύψει το κεφάλι στη δήθεν νομοτέλεια, σε μια εγελιανής έμπνευσης αντίληψη περί ιστορικής δικαίωσης του υπαρκτού. Ότι υπερίσχυσε είναι τάχα και το σωστό αφού είναι αποτέλεσμα μιας αναπόδραστης διαλεκτικής σύνθεσης, της μιας και μόνης δυνατής! Έτσι, οι περισσότεροι φαίνονται –μετά και την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού- πεπεισμένοι ότι η οικονομία της αγοράς σφραγίζει το αναπόφευκτο τέλος της ιστορίας της πολιτικής οικονομίας και ότι η κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι το ύψιστο επίτευγμα της πολιτικής σκέψης και βούλησης, οι όποιες δε αδυναμίες της οφείλονται είτε σε κάποιες επιμέρους ελάσσονες δυσλειτουργίες είτε απλώς σε προσωπικά λάθη κάποιων ανάξιων πολιτικών.
Σπανίως βέβαια γίνεται συζήτηση για κάποιας μορφής αμεσότερη δημοκρατία. Για κάποιου τύπου αυτονόμιση, αυτοθέσμιση που θα οδηγούσε σε μια πειστικότερη μορφή δημοκρατίας. Κι όταν αυτό συμβαίνει, το λάιτ μοτίβ είναι ότι τέτοιου είδους ιδέες είναι ουτοπικές. Σκέφτομαι εδώ και μερικά χρόνια, πως αντίθετα, ουτοπική είναι η ιδέα ότι ένα σύστημα στο οποίο αντί η πολιτική να καθορίζει την οικονομία έχει αυτοκαταδικαστεί να είναι έρμαιό της, θα μπορούσε κάποτε να αφήσει ουσιαστικές δυνατότητες στη δημοκρατία. Έχω πειστεί ότι η Ιστορία δεν είναι αποτέλεσμα νομοτέλειας αλλά επιλογών. Υπάρχουν συνθήκες που προετοιμάζουν τις ιστορικές αλλαγές αλλά τόσο η διαμόρφωση των συνθηκών όσο και οι τελικές αποφάσεις στις σημαντικές καμπές της Ιστορίας έχουν να κάνουν με την ελεύθερη βούληση ανθρώπινων όντων. Απλώς νομίζω ότι εντός συγκεκριμένων πολιτικοοικονομικών συστημάτων και των αντίστοιχων περιόδων η ελευθερία επιλογών είναι περιορισμένη. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να έχουμε τη μουσική και την τέχνη που θέλουμε ή τις ευκαιρίες δημιουργίας που αξίζουμε μέσα σε συνθήκες ανεξέλεγκτου καπιταλισμού, απλούστατα γιατί η αγορά καθορίζει τι και πώς θα διακινείται, τη δε δυναμική και κατεύθυνση της αγοράς δεν την καθορίζουν καν κάποιες πραγματικές καταναλωτικές ανάγκες, αλλά τα συμφέροντα της οικονομικής ελίτ. Όλο και περισσότερο πείθομαι πως δεν μπορούμε να αλλάξουμε τους όρους του παιχνιδιού στα πλαίσια του συστήματος, αλλά ότι θα μπορούσαμε να αλλάξουμε σύστημα. Είναι κάτι σαν τον σειραϊσμό αλλά από την ανάποδη. Εκεί προσπαθήσαμε να οργανώσουμε το υλικό αυτοπεριοριζόμενοι σε ασφυκτικά πλαίσια, ενώ στην πολιτικοοικονομική μας οργάνωση αφήσαμε την αγορά ασύδοτη και στο τέλος βρεθήκαμε να τρέχουμε πίσω της. Ο καθηγητής Τάκης Φωτόπουλος στην εισαγωγή του βιβλίου του «Περιεκτική Δημοκρατία» ισχυρίζεται ότι “οι κύριες διαστάσεις της σημερινής πολυδιάστατης κρίσης (οικονομική, οικολογική, πολιτική, κοινωνική και ιδεολογική) όχι μόνο είναι συνδεδεμένες μεταξύ τους, αλλά ότι μπορούν επίσης να αποδοθούν σε τελική ανάλυση στη συγκέντρωση της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής δύναμης που επιβάλλει το θεσμικό πλαίσιο της οικονομίας της αγοράς και της φιλελεύθερης «δημοκρατίας».” [1] Και στο πρώτο κεφάλαιο του ίδιου βιβλίου σημειώνει: “από τη στιγμή που εγκαθιδρυθεί μια οικονομία της αγοράς, η ίδια της η δυναμική τείνει να υπονομεύει οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια δημιουργίας μηχανισμών αυτοπροστασίας της κοινωνίας ενάντια στην ηγεμονία της αγοράς και μετατρέπει την ίδια την κοινωνία σε μια κοινωνία της αγοράς.” [2] Ο Karl Polanyi μάλιστα θεωρεί πως η κοινωνία λειτουργεί ως εξάρτημα της αγοράς![3] Και στην περίπτωση του παραδείγματος του σειραϊσμού και της φιλελεύθερης ολιγαρχίας οι προσδοκίες μας γρήγορα διαψεύστηκαν. Αλλά από το πρώτο σύστημα δραπετεύσαμε. Τώρα μήπως ήρθε η ώρα να κάνουμε το ίδιο και με το δεύτερο; Διότι τι πιθανότητες έχει η διάδοση οιασδήποτε ποιοτικής μουσικής και τέχνης σε ένα κοινωνικό περιβάλλον όπου τα αισθητικά κριτήρια είναι σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα αγοραία, εκεί που η πολιτική καταντάει οικονομισμός και οι πολιτιστικές επιλογές καθορίζονται και κρίνονται με όρους ανταποδοτικότητας; Σήμερα πλέον ακόμα και διαβόητοι καπιταλιστές κερδοσκόποι όπως ο George Soros διαπιστώνουν ότι “Οι μονεταριστικές αξίες αντιποιούνται ουσιαστικές αξίες και οι αγορές έχουν επιβάλει την κυριαρχία τους σε κοινωνικούς τομείς με τους οποίους δε θα έπρεπε κανονικά να έχουν σχέση[..] Στις λειτουργίες που δεν μπορούν και δε θα έπρεπε να καθοδηγούνται από τις δυνάμεις της αγοράς περιλαμβάνονται πολλά από τα σημαντικότερα ζητήματα στη ζωή του ανθρώπου, από τις ηθικές αξίες έως τις οικογενειακές σχέσεις, τα αισθητικά και πνευματικά επιτεύγματα. Παρά ταύτα ο φονταμενταλισμός της αγοράς προσπαθεί διαρκώς να επεκταθεί στους τομείς αυτούς με μια μορφή ιδεολογικού ιμπεριαλισμού.” {από το άρθρο του «Ο καπιταλιστικός κίνδυνος» (1997)}. Τι άλλο πρέπει να ακούσουμε για να αντιληφθούμε ποια είναι τα περιθώρια ανάπτυξης του αμιγώς πνευματικού μέρους του πολιτισμού μας;
Από την άλλη μεριά αρχίζει να γίνεται όλο και περισσότερο αντιληπτό ότι ο λόγος των πολιτικών αναβαπτίζεται διαρκώς στα ύδατα μιας ρητορείας που σκοπό έχει την στρογγυλοποίηση των εννοιών, την απαλοιφή αιχμηρών για το σύστημα νοημάτων. Άλλωστε ο καριερίστας πολιτικός πρέπει αργά ή γρήγορα να υποβάλλει τα διαπιστευτήριά του αλλιώς σύντομα θα χρειαστεί να λογοδοτήσει άμεσα ή έμμεσα στο οικονομικό διευθυντήριο. Τόσο πιο επιτυχημένος ή υποσχόμενος είναι δε, όσο πιο ικανός αποδεικνύεται στον εξωραϊσμό και τη διαστρέβλωση της ωμής πραγματικότητας. Η υποχώρηση μπροστά στην οικονομική ισχύ και η εξυπηρέτηση των συμφερόντων της ονομάζεται «ρεάλ πολιτίκ» (βασικά πρόκειται για τον αντίπαλο της ιδεολογίας), η περιβαλλοντική ναρκοθέτηση από ασύδοτους κερδοσκόπους βαφτίζεται τώρα «αειφόρος ανάπτυξη», το σκύψιμο του κεφαλιού καλείται «τήρηση εποικοδομητικής στάσης» κ.ο.κ. Στην πολιτική «τέχνη» το εφικτό, διαρκώς συρρικνούμενο, έχει πάρει πλέον μικροσκοπικές διαστάσεις. Γι’ αυτό και απασχολεί μόνο τους ειδικούς της πολιτικής σκηνής οι οποίοι φαίνεται ότι διαθέτουν τα κατάλληλα όργανα για να το παρατηρήσουν και να το περιγράψουν. Οι προτεραιότητες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλάζουν υπό την επιρροή ιδεολογημάτων όπως «ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» (δύο έννοιες συζητήσιμες σε έναν συνδυασμό που.. σκοτώνει). Δε θυμάμαι από ποιόν άκουσα πρόσφατα ότι οι πόλεμοι δε γίνονται για να κερδίζονται αλλά για να συνεχίζονται. Ειλικρινέστατος κυνισμός! Όπως και το ότι ελάχιστοι θα σε πάρουν στα σοβαρά αν αντί να μιλήσεις για συμφέροντα μιλήσεις για δικαιοσύνη ελευθερία ή ισότητα. Τέτοια οράματα θα ήθελαν να τα αφήσουμε σε προφήτες ή φιλοσόφους μιας και μοιάζουν όλο και περισσότερο να συγκροτούν βαθμηδόν μια κοινωνική μεταφυσική. Ελπίζουν ότι με τον καιρό θα αποτελέσουν απλώς μέρος του φαντασιακού μας από το οποίο σύντομα θα παραιτηθούμε. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης των πολιτευτών μας τους οδηγεί στο χλευασμό κάθε ιδέας που αμφισβητεί την προνομιακή (παρά την ενάντια ρητορεία) ενασχόλησή τους με τα κοινά.
Ωστόσο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης κάποιων άλλων πολιτών τους οδηγεί σε διαφορετικούς δρόμους. Τέτοια παραδείγματα μοιάζουν να αποτελούν τα δίκτυα LETS (Local Exchange Trading Schemes) στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία, τις ΗΠΑ, τον Καναδά την Αυστραλία και αλλού, που είναι δίκτυα ελεύθερης ανταλλαγής υπηρεσιών και προϊόντων στα πλαίσια της τοπικής κοινωνίας. Αλλά εκτός αυτών υπάρχουν ευτυχώς όλο και περισσότεροι πολίτες που όχι απλώς αμφισβητούν τις αξιακές προτεραιότητες της καπιταλιστικής κοινωνίας αλλά επιλέγουν ήδη έναν διαφορετικό τρόπο ζωής προσανατολισμένο στις δυνατότητες της τοπικής κοινότητας, τη στήριξη της τοπικής αγοράς και παραγωγής, τον περιορισμό της κατανάλωσης, τις φυσικές και βιολογικές καλλιέργειες τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, τον περιορισμό έως και μηδενισμό της ρύπανσης και της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από τις προσωπικές τους δραστηριότητες. Τέτοιες πρακτικές καθώς και ανάλογες πολιτικές προτάσεις , όπως η οργάνωση σε τοπικό επίπεδο, η συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων για τα κοινά μέσω της διαβούλευσης πρόσωπο με πρόσωπο αλλά και διαδικτυακά, ο οικολογικός ακτιβισμός και η δράση των ΜΚΟ έχουν αμφισβητηθεί κατά κόρον –ίσως δικαίως εν μέρει- αλλά δείχνουν μια βαθμιαία συνειδητοποίηση εκ μέρους των πολιτών των αδιεξόδων όπου οδηγείται πλέον ο καταναλωτικός πολιτισμός μας και την απορρέουσα ανάγκη και διάθεση επαναπροσανατολισμού του. Κατά τον Καστοριάδη η πολιτική είναι ζήτημα αυτοθέσμισης η δε κοινωνία χρειάζεται ριζική θέσμιση στην οποία πρέπει να συμμετέχει ολόκληρος ο πληθυσμός. “Εγώ πιστεύω ότι ο λαός δεν μπορεί να κυβερνηθεί παρά μόνος του. Ηγέτες με μια έννοια βέβαια πάντα θα υπάρχουν, κάποιος άνθρωπος θα έχει ίσως περισσότερα να πει ή περισσότερες ιδέες από τους άλλους, το ζήτημα είναι ότι αυτοί οι ηγέτες να αναγράφονται από τη βάση τους, να είναι ανακλητοί, να μην ειδωλοποιούνται, να μη θεοποιούνται κ.τ.λ., συμφωνείτε; […] Αλλά αυτό το οποίο μπορεί να κάνει [καθένας], μπορεί να το κάνει μόνος του και τα όρια σ’ αυτό που μπορεί να κάνει καθορίζονται όχι αυθαίρετα από μια κυβέρνηση, αλλά όλο τον κόσμο και συμμετέχει και το ίδιο το άτομο στη ρύθμιση αυτών των ορίων. Αυτό είναι το βασικό όραμα και αυτό το όραμα πρέπει να συνοδεύεται από ένα άλλο, που ίσως είναι πιο δύσκολο να γίνει αποδεκτό, ότι πρέπει να εκθρονίσουμε από την οικονομία την παραγωγή και την κατανάλωση από την κεντρική θέση που έχουν σήμερα. “[4]
Η σχέση όλων των πιο πάνω πολιτικών ζητημάτων με την τέχνη είναι πολλαπλή. Η τέχνη είναι πολιτική δραστηριότητα με την έννοια της αντιπαράθεσης στην υπάρχουσα μιας άλλης πραγματικότητας. Η πραγματικότητα αυτή είτε ως σύλληψη ενός εντελώς νέου κόσμου -ακόμα και τόσο παράξενου όπως ο Tlön του Μπόρχες [5]- είτε ως καινοφανής ερμηνεία του υπάρχοντος μπορεί να ασκεί έμμεση κριτική ή να παρέχει οπτικές που συνδιαμορφώνουν την ιδεολογία. Ο καλλιτέχνης ως κύτταρο ενός κοινωνικοπολιτικού οργανισμού, τον επηρεάζει και επηρεάζεται απ’ αυτόν. Δεν ζει σε γυάλα όπως και δεν υπηρετεί σε κανένα μέτωπο αν και το καλλιτεχνικό έργο εμπνέει και εμπνέεται από τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις και αλληλεπιδρά με την κοινωνική κινητικότητα. “Υπήρξαν ηγέτες καλλιτεχνικών κινημάτων τα οποία επιχείρησαν να στηριχθούν στον κορμό μιας κοινωνικής και πολιτικής επανάστασης προκειμένου να επιβάλουν το δικό τους οικουμενικό όραμα.” αναφέρει η ιστορικός της τέχνης Νίκη Λοϊζίδη [6] Αλλά πιο κάτω σημειώνει “[…] η λογοτεχνική και καλλιτεχνική πρωτοπορία του 20ού αι. συμπεριφέρθηκε και ως μαχόμενη κοινωνική εμπροσθοφυλακή.” Έχουμε λοιπόν την τέχνη που ακολουθεί ή συμπορεύεται και εκείνη που προηγείται. Όταν η τέχνη επαναστατεί εν εαυτή και δε μετατρέπεται σε δεκανίκι επαναστατικών κινημάτων εκτός της, μπορεί να είναι πράγματι πρωτοπόρα αν και το τι αποτελεί αληθινή πρωτοπορία είναι επίσης συζητήσιμο. Κατά μία έννοια το αληθινό, το ειλικρινές έργο τέχνης συνδέει τις ποιότητες της μοναδικότητάς του με εκείνες μιας γνήσιας πρωτοπορίας ακριβώς από τη στιγμή της συνειδητής παραίτησής του δημιουργού του από την τελευταία. Και ή θα πρέπει να δεχτούμε πως η ποιοτική τέχνη είναι πάντα πρωτοποριακή ή πως μπορεί κάλλιστα να επιτελεί το έργο της και όταν δεν πρωτοπορεί.
Όμως όσο πρωτοποριακό κι αν είναι το έργο, όσο τολμηρά κι αν εκφράζει τα αιτήματα μιας εποχής άλλοτε εμπνέοντας κι άλλοτε υποστηρίζοντάς τα, η αξία του ως πρακτικού εργαλείου κοινωνικής ανατροπής (έστω και μικρής) είναι περιορισμένη. Άρα στο βαθμό που ο καλλιτέχνης είναι διανοούμενος δεν μπορεί να αρκεστεί σε μια κοινωνική παρέμβαση μέσω του συγκεκριμένου μόνο εργαλείου αλλά στρέφει τη σκέψη του με αμεσότερο τρόπο στο πεδίο του κοινωνικού και πολιτικού προβληματισμού και κάποτε της πρακτικής δράσης. Σκέψη που μας επαναφέρει στα πολιτικά αιτήματα του καιρού μας. Που είναι το αίτημα για πραγματική δημοκρατία, για συμμετοχή του πολίτη στη λήψη πολιτικών αποφάσεων και στον έλεγχο της διοίκησης και πάσης εξουσίας, το αίτημα για περιορισμό της αντιπροσώπευσης και για ανακλητότητα των εκλεγμένων οργάνων, το αίτημα για απαλλαγή από την πνευματική ομηρία στην οποία οδηγεί η κοινωνική ανελευθερία των μηχανισμών χειραγώγησης και της ελλιπούς παιδείας, το αίτημα για δικαιοσύνη και ισότητα, το αίτημα για ίσες ευκαιρίες εργασίας και για πλήρη και καθολική κοινωνική προστασία, για προστασία του περιβάλλοντος, για μια αποτελεσματική οικολογική πολιτική, το αίτημα για περισσότερη ασφάλεια και ελευθερία. Το ότι πολλά από τα παραπάνω ανικανοποίητα αιτήματα φαντάζουν ήδη φθαρμένα λόγω μιας μονότονα επανερχόμενης συνθηματολογικής εκφοράς δεν οφείλεται στον ουτοπικό τους χαρακτήρα αλλά ακριβώς στη διαρκή επαναφορά τους που είναι απόδειξη τόσο της κοινωνικής τους ισχύος όσο και της αποτυχίας του παρόντος συστήματος να τα ικανοποιήσει , απόδειξη εξάλλου και των περιορισμένων δυνατοτήτων για αποτελεσματική πολιτική δράση που αυτό το σύστημα αφήνει. Αν πιστεύουμε ότι τα παραπάνω αποτελούν πράγματι ικανοποιήσιμα αιτήματα τότε είναι φανερό ότι πρέπει να αρχίσουμε να συζητάμε για μια νέα οργάνωση της κοινωνίας, για μια νέα μορφή δημοκρατίας και πρέπει να το κάνουμε τώρα. Αν δεχτούμε ότι αποτελούν απλώς μια τοπογραφία του ανέφικτου τότε ας περιοριστούμε στις μουσικές που θα ταίριαζαν σε έναν τέτοιο «ου-τόπο». Ή ακόμα χειρότερα, σε αυτές που ταιριάζουν στον δικό μας.
------------------------
[1] Φωτόπουλος, Τάκης, Εισαγωγή. In: Περιεκτική Δημοκρατία [on line] [πρόσβ. 30/9/07] http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/grbookstid/introduction.htm
[2] Φωτόπουλος, Τάκης, Κεφ 1: Η Οικονομία της Αγοράς και η Διαδικασία Αγοραιοποίησης. In: Περιεκτική Δημοκρατία [on line] [πρόσβ. 30/9/07] http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grbookstid/ch1.htm
[4] Συνέντευξη Καστοριάδη στον Γιώργο Χατζηβασίλη, στην εφημερίδα του Σίδνεϋ O Κόσμος 23/8/91 [on line] [πρόσβ. 1/10/07] http://www.costis.org/x/castoriadis/thema_gr3.htm
[5] Μπόρχες, Χόρχε Λουίς, κεφάλαιο Tlön, Uqbar, Orbis, Tertius, βιβλίο Μυθοπλασίες (1944) In: Άπαντα Πεζά. Μετάφραση Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ελληνικά γράμματα, Αθήνα 2005, σελ. 103-157.
[6] Λοϊζίδη Νίκη, Πρωτοπορίες: στρατηγικές και αδιέξοδα, περιοδικό Επτά Ημέρες της εφημερίδας Η Καθημερινή, 9/1/05
130 comments:
Είναι γεγονός ότι η σημερινή κρίση έχει δημιουργήσει αδιέξοδα και η αλλαγή προς μια νέα μορφή δημοκρατίας είναι αναγκαία. Ο ρόλος του ατόμου στην απόφαση για αλλαγή του τρόπου ζωής επίσης είναι καθοριστικός. Οι αρχές της ισοτιμίας της κοινωνικής δικαιοσύνης, της κοινωνικής συνοχής έχουν απαξιωθεί και οι εξελίξεις καθορίζονται από την κοινωνία της αγοράς. Δεν μηδενίζω όλες τις μορφές της αγοράς, όπως ο Gunder Frank, αλλά ο αυταρχισμός του καπιταλισμού δημιούργησε αδιέξοδα, που δύσκολα οι κοινωνίες των πολιτών μπορούν να ανατρέψουν, χωρίς συλλογικές και ατομικές προσπάθειες. Ο συνομοσπονδιακός κοινοτισμός στοχεύει σε συμμετέχοντες πολίτες για κοινωνικές αλλαγές, ώστε να αποφευχθεί η κοινωνική περιθωριοποίηση. Αλλά και σε ατομικό επίπεδο, οι παραδοσιακού τύπου σχέσεις αμφισβητούνται πια, ως θεσμοί παρωχημένοι, που οδηγούν σε κρίση ταυτότητας και αποσύνθεσης του κοινωνικού ιστού. Άρα ναι, η κρίση έχει θεμέλιο στους ίδιους τους θεσμούς και όχι στην κακή λειτουργία τους. Ο εκφυλισμός της σοσιαλδημοκρατίας και του κράτους πρόνοιας, (υγεία, παιδεία, ασφάλιση) δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες.. Η τέχνη έχει πέσει σε ‘κινούμενη’ άμμο, μιας και καθορίζεται, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, από τις τεχνητές ανάγκες της αγοράς. Η επιστήμη που όριζε τον άνθρωπο σαν κυρίαρχο ον στην φύση, κατέληξε να είναι μία από τις κύριες αιτίες της οικολογικής καταστροφής του πλανήτη. Σε όλα τα επίπεδα λοιπόν, επιβάλλεται αλλαγή , ατομική, πολιτική, πολιτισμική, και καλλιτεχνική. Όπως επίσης επιβάλλεται η αλλαγή νοοτροπίας , προσωπικής πρώτα και κοινωνικής κατόπιν, με επαναπροσδιορισμό των αναγκών μας.
Γενικά συμφωνώ με τη συζήτηση. Μια πρώτη παρατήρηση είναι πάντως πως από όσο ξέρω ο Gunder Frank δέχεται την ύπαρξη αγορών και μάλιστα τους δίνει μεγάλη σημασία. Πιστεύει μάλιστα ότι η ένταξη στο παγκόσμιο σύστημα αγοράς κάνει το σοσιαλισμό αδύνατο στην πράξη και μου φαίνεται να έχει δίκιο. Επίσης και ο Καστοριάδης και ο Φωτόπουλος έχουν αμφισβητηθεί ως προς το πόσο δυνατή είναι μια μορφή άμεσης δημοκρατίας.
Ο Frank, ‘oπως και το Πάρεκον, δεν ασπάζονται τις σημερινές αξίες της αγοράς αλλά προτείνουν μια μετακαπιταλιστική οικονομία με ηθικές αξίες που ευαγγελίζονται ευημερία με βάση την παγκοσμιοποίηση αλλά και την ατομική προσπάθεια. Ο Φωτόπουλος προτείνει την περιεκτική δημοκρατία που είναι περισσότερο κοντά στις ευρωπαικές σοσιαλδημοκρατίες. Οι απόψεις του έχουν, κατά την γνώμη μου, όραμα κοινωνικής ευημερίας. Όμως πρέπει να σταματήσει να υπάρχει η αντιπροσωπευτική μορφή δημοκρατίας, με την σημερινή αδιέξοδη μορφή της.
Χαιρετω.... ειμαι καινούρια στην παρεα και ελπίζω να με συγχωρήσετε για πρώτη φορά..
Η συμμετοχική δημοκρατία είναι μία διαδικασία που δίνει έμφαση στην ευρεία εμπλοκή των εκλογέων στην διεύθυνση και τη διαχείριση των πολιτικών σπουδών. Αν και οι ετυμολογικές ρίζες υπονοούν ότι όλες οι κυβερνήσεις που αξίζουν την ονομασία "δημοκρατία" στηρίζονται στη συμμετοχή των πολίτων, οι παραδοσιακές αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες τείνουν να περιορίζουν την συμμετοχή των πολιτών στην ανάδειξη αντιπροσώπων οι οποίοι αποφασίζουν για όλα τα ζητήματα, εγκαταλείποντας έτσι την διακυβέρνηση σε μία επαγγελματική ολιγαρχία. Η συμμετοχική δημοκρατία προσπαθεί να δημιουργήσει ευκαιρίες για μέλη μιας πολιτικής ομάδας να συνεισφέρουν στη λήψη αποφάσεων και να διευρύνει το πλήθος των ανθρώπων που έχουν πρόσβαση σε τέτοιες ευκαιρίες.
Μια μορφή συμμετοχικής δημοκρατίας είναι η "άμεση δημοκρατία" της Ελβετίας με τα δημοψηφίσματα που λαμβάνουν χώρα για διάφορα ζητήματα.
Αυτο πιστευω ειναι η αρχη για μι κοινωνια πολιτων και οχι πολιτικων...
Και εδω μπαίνουμε στο διλλημα....
Είναι σωστο να αφήσουμε την τύχη μιας κοινωνίας στους πολίτες τις με τον φοβο οτι οι απόψεις αλλα και οι απαιτήσεις τους ισως τελικά φέρουν αντίθετο αποτέλεσμα...
Ποτέ δεν μπορουν όλοι να είναι ικανοποιημένοι... και όχι γιατι αυτό δεν είναι εφικτό αλλά γιατί η κοινωνία δεν είναι έτοιμη να το δεχτεί...
Δεν υπάρχει το αντικειμανικά σωστό αλλα το υποκειμενικά δίκαιο για τον εαυτό μας...
Σασ παραπεμπω στο "D. Held, Μοντέλα Δημοκρατίας, «Πολύτροπο», 2003"
καθώς και στο
«Ο καπιταλισμός δεν είναι πετυχημένος. Δεν είναι έξυπνος, δεν είναι ωραίος, δεν είναι δίκαιος, δεν είναι ενάρετος και δεν είναι αυτό που υπόσχεται. Με λίγα λόγια, τον αντιπαθούμε και αρχίζουμε να τον απεχθανόμαστε. Αλλά όταν απορούμε τι είναι να βάλουμε στη θέση του, μπερδευόμαστε στο έπακρο.»
Τζον Μέιναρντ Κέινς απο το βιβλιο του Μάικλ Αλμπερτ "Η ζωή μετά τον καπιταλισμό"
Στο Πάρεκον η αταξική κοινωνία προκύπτει με την κατάργηση, κατ' αρχήν, της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής. Ο Αλμπερτ πιστεύει ότι έτσι καταργείται ο ρόλος του καπιταλιστή που εξαιτίας της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής είχε δυσανάλογη δύναμη και πλούτο. Χωρίς την ύπαρξη των καπιταλιστών, τα συμβούλια εργατών και τα συμβούλια καταναλωτών δημοκρατικά, μέσω του συμμετοχικού προγραμματισμού, θα οργανώνουν την παραγωγή και θα ελέγχουν την κατανάλωση.Για να μπορεί το Πάρεκον (όπως και οποιοδήποτε άλλο οικονομικό μοντέλο) να αποτελεί μία εφικτή εναλλακτική λύση απέναντι στον καπιταλισμό, ικανοποιώντας τις αξίες που το ίδιο έθεσε, θα πρέπει να καταφέρει να συντονίσει την επιθυμητή κατανάλωση (όπως εκφράζεται από τα καταναλωτικά συμβούλια) με την επιθυμητή παραγωγή (όπως εκφράζεται από τα εργατικά συμβούλια). ποσο εύκολο ειναι όμως αυτό?
Ο Καλλίνικος προτείνει ως εναλλακτική λύση τον «σοσιαλισμό από τα κάτω», ένα κοινωνικό μοντέλο που προκύπτει από έναν επαναστατικό κοινωνικό μετασχηματισμό του καπιταλισμού με την εγκαθίδρυση της εργατικής εξουσίας και μία δημοκρατικά προγραμματισμένη οικονομία από τα εργατικά συμβούλια.
Ο Καλλίνικος επανατοποθετεί τις αξίες που παρουσιάζει ο Αλμπερτ για το Πάρεκον. Για τον Καλλίνικο οι κύριες αξίες σε μία εναλλακτική κοινωνία θα πρέπει να είναι: η δικαιοσύνη, η αποδοτικότητα, η δημοκρατία και η οικολογική βιωσιμότητα.
Ενώ για τον Αλμπερτ δικαιοσύνη είναι η αμοιβή με βάση τη θυσία και το μόχθο, για τον Καλλίνικο είναι κάτι πιό προχωρημένο, είναι το δικαίωμα σε όλα τα μέλη της κοινωνίας να έχουν ίση πρόσβαση στους πόρους που χρειάζονται για να ζήσουν σύμφωνα με τις ανάγκες τους. Δεν πρόκειται για πλειοδοσία πάνω στο ζήτημα της δικαιοσύνης. Αν μία κοινωνία συναρτά την ικανοποίηση των αναγκών των μελών της με βάση την ικανότητα αυτών πάνω στην εργασία τότε δεν είναι δίκαιη γιατί, πολύ απλά, οι ανάγκες των μελών μίας κοινωνίας διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Η απαίτηση κάποιος που έχει περισσότερες ανάγκες θα πρέπει να δουλεύει και περισσότερο δεν καλύπτει άτομα που δεν μπορούν να εργαστούν λόγω ηλικίας, ανικανότητας, κ.λπ., ή ακόμη και άτομα που η προσπάθειά τους στην εργασία μπορεί να επηρεαστεί από τους διάφορους παράγοντες έξω από τον έλεγχό τους.
Γενικότερα ειναι τόσο πολλές οι απόψεις και τόσο πίσω η κοινώνίες (κάτι που φροντίζουν να διατηρούν οι κυβερνίτες μασ) που οτιδήποτε εναλλακτικό οτιδήποτε ριζοσπαστικο μένει απλά τυπομένο και μη εφαρμόσιμο...
Και κλείνω με Λειβαδίτη και την αγαπημένη μου φράση...
ΜΗΝ ΚΟΙΜΑΣΑΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ...
ΜΗ ΞΥΠΝΑΣ ΘΑ ΜΕΤΑΝΙΩΣΕΙΣ...
Συγχωρήστε μου το μέγεθος του σχολίου και τα όποια λάθη, αλλα εχω μάθει να γράφω σε greeklish και δυσκολεύομαι...
Κάθε αρχή και δύσκολη...
Κατά τον Φωτόπουλο, η ευρωπαική σοσιαλδημοκρατία κατέρρευσε με την αρχική της μορφή, γιατί στη δεκαετία του 70, η λήψη κοινωνικών και οικονομικών αποφάσεων πέρασαν στα χέρια των πολυεθνικών και της παγκοσμιοποιημένης αγοράς, οπότε το κράτος δικαίου, πρόνοιας, ισοτιμίας και ισοπολιτείας, αναγκάστηκε να συρρικνωθεί. Η συμμετοχική δημοκρατία, σαν παραλλαγή της ΠΔ, επίσης είναι δύσκολα εφαρμόσιμη λόγω της αντιπροσωπευτικής της μορφής. Φτάνουμε λοιπόν στην σημερινή αδιέξοδη και καταστροφική για τον άνθρωπο και την Φύση πραγματικότητα, χωρίς δυνατότητα αντίδρασης? Όσο ουτοπικό και αν φαίνεται, αισιοδοξώ ότι υπάρχει ελπίδα! Οι διανοητές, όπως ο Φωτόπουλος, ο Καστοριάδης, αλλά και ο Αλμπερτ, και το Παρεκον, και ο Χάμπερμας, κλπ, δείχνουν δρόμους για μια δυναμική αλλαγής. Η Π.Δ. κατά την γνώμη μου, έχει στοιχεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε μια νέα αντίληψη περί άμεσης δημοκρατίας σε κοινοτικό και συνομοσπονδιακό, εθνικό και τελικά διεθνές επίπεδο. Χρειαζόμαστε μια διέξοδο από την κρίση. Ένα νέο πολιτικό ρεύμα μια νέα ηθική τάξη, που θα σέβεται τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
Ιόλη, χαίρομαι για τη γνωριμία. Είναι χρήσιμοι αυτοί οι προβληματισμοί που παραθέτεις και που έχουν ήδη διατυπωθεί και στο διαδίκτυο. Εγώ όμως θα ενδιαφερόμουνα να ακούσω τη δική σου προσωπική άποψη, όπως και την άποψη των άλλων φίλων μας. Είναι πως όλα αυτά είναι ανεφάρμοστα ή πως μπορούμε πράγματι να βρούμε κάποιον εναλλακτικό δρόμο για τη δημοκρατία;
Κλημεντίνη σε συνέχεια του προηγούμενου μηνύματός μου θέλω να διευκρινίσω ότι αν και το μέγεθος της συμμετοχής των πολιτών από μόνο του δε διασφαλίζει τίποτα (θα επανέλθω σ' αυτό σε άλλο μήνυμα)δεν έχω καμιά αμφιβολία για την χρησιμότητα (υπό όρους) αυτής της συμμετοχής σε πρωτοβουλίες υπέρ του περιβάλλοντος σε διαμαρτυρίες σε διεκδικήσεις υπέρ των αδικημένων από το σύστημα ομάδων και θεσμών. Και τις θεωρώ φυσικά απαραίτητες και πριν και κατά και μετά τη χάραξη ενός νέου δρόμου. Αλλά ενώ εγώ διευκρινίζω τη θέση μου επ’ αυτού, συχνά δεν καταλαβαίνω τη θέση των συνομιλητών μου για το αν όντως χρειάζεται ή όχι ΘΕΣΜΙΚΗ αλλαγή! Ξαναλέω ότι όσο κι αν είμαστε παρόντες ψυχή τε και σώματι σε καταστροφές όπως του καλοκαιριού (όχι εγώ δεν πήγα στην Ηλεία και δεν ξέρω καν αν έπρεπε να πάω, αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση) καμία αλλαγή που θα μας έκανε να αισιοδοξήσουμε δε βλέπω, πλην του παρήγορου της κοινωνικής ευαισθησίας που εμφανίζεται σε τέτοιες περιπτώσεις και που είναι δυσδιάκριτη (συνήθως) στην καθημερινή ζωή.
Το χειρότερο δεν είναι η τεράστια καταστροφή που συντελέστηκε. Είναι η βεβαιότητα ότι θα επαναληφθεί με την ίδια ή άλλη μορφή καθώς δεν δίνεται καμιά πραγματική δυνατότητα στον πολίτη να το αποτρέψει διότι η δομή της εξουσίας και τα εξωθεσμικά συμφέροντα πρακτικά το απαγορεύουν. Π.χ. μετά από τέτοια καταστροφή ετέθη και τίθεται ακόμα το αυτονόητο αίτημα για αυτόνομο υπουργείο περιβάλλοντος. Η απάντηση ήταν και είναι ένα κυνικότατο όχι! Λένε βέβαια «μπορεί στο μέλλον», «αφήστε να δούμε», μπλα-μπλα-μπλα δημοκρατία, μπλα-μπλα-μπλα «αειφόρος ανάπτυξη». Δεν είχαν υπάρξει πυρκαγιές στο παρελθόν; Ποια είναι η εμπειρία μας από τις πυρκαγιές στα νησιά, στη Χαλκιδική, στην Πεντέλη, στο Πήλιο; Τι γίνανε οι περίφημοι δασικοί χάρτες, τα κτηματολόγια, η επάνδρωση της πυροσβεστικής και των δασικών υπηρεσιών; Με ποια κριτήρια γίνονται οι αγορές πυροσβεστικών επίγειων και εναέριων μέσων; Τι θα κάνουνε οι πολίτες, θα γυρίζουνε συνεχώς με ένα ποτιστήρι και μια τσάπα στο χέρι μήπως και δούνε καμιά πυρκαγιά για να τη σβήσουνε; Λέγεται αυτό θεσμική επάρκεια, πολιτικός σχεδιασμός και προστασία; Οι πολίτες διαμαρτυρήθηκαν πολύ ορθά, και συνεχίζουν να διαμαρτύρονται. Αλλά πόσο απέτρεψαν αυτού του τύπου οι διαμαρτυρίες τις καταστροφές και τα λοιπά δεινά; Θα εξοπλιστούμε θεσμικά ναι ή όχι; Αυτό είναι το ουσιώδες ζήτημα!
Θελω να διαφωνήσω με τον Σπύρο σε ένα σημείο του μηνύματός του...
Πιστεύω ότι είναι λάθος να κρυβόμαστε πίσω από την άποψη ότι η δομή της εξουσίας και τα εξωθεσμικά συμφέροντα είναι αιτία για την δικία μας νωχελικότητα η οτι τελος παντων ο πολίτης είναι πρακτικά "ανίκανος" να βοηθήσει ή να συμμετέχει.. Στην Γερμανία για παράδειγμα όταν χιονίζει παίρνει ο καθένας αναλαμβάνει τον εκχιονισμό της αυλής του... Εδω όλοι διαμαρτύρονται, σε όλους φταίει το κράτος αλλά και όλοι περιμένουν από αυτό...
Μα ποιό κράτος? Αυτή η λέξη δεν έχει νόημα στην Ελλάδα... Δεν μπορούμε να απαξιώνουμε το σύστημα αλλά να τα περιμένουμε και όλα απο αυτό που εμείς οι ίδιοι δεν εμπιστευόμαστε...
Η βάση μιας κοινωνίας είναι ο λαός της, είναι ο κόσμος που ψηφίζει, ο κόσμος που αδικείται, οι πολίτες που ανέχονται γιατί απλα δεν έχουν την δύναμη να αντιδράσουν ή να συνεισφέρουν...
Εμεις εκλέγουμε αυτούς που κυβερνούν, εμείς δεν διαμαρτηρόμαστε όταν η αδικία μας αποδυναμώνει και εμείς αν θέλουμε έχουμε τόση δύναμη που μπορούμε να ανατρέψουμε τα αδιέξοδα που δημιουργεί μια αυταρχική κοινωνία...
Οσο για την προσωπική μου άποψη επειδή διάβασα όλα τα άρθρα από τις διευθύνσεις κάτω από το κείμενο του Σπύρου ηθελα να παραθέσω και αλλες απόψεις σημαντικών ανθρώπων... Απόψεις οι οποίες συγρούονται μεταξύ τους αλλά με βρίσκουν και σύμφωνη σε πολλά σημεία...
Ιόλη έχω επανειλημμένα διαφωνήσει -και σε αυτό το ιστολόγιο- με απόψεις που προσπαθούν να απαλείψουν ή έστω να υποβαθμίσουν την ατομική ευθύνη. Έτσι και στα τελευταία μου μηνύματα, πουθενά δεν είπα ότι ο πολίτης δεν έχει να κάνει τίποτα άλλο από το να περιμένει άνωθεν ή έξωθεν βοήθεια για να λύσει τα κοινωνικά προβλήματα. Αντιθέτως μάλιστα! Για την τεκμηρίωση των απόψεών μου, επικαλούμαι διανοητές όπως ο Καστοριάδης που επιχειρηματολογούν υπέρ της αυτονόμησης ατόμων και κοινωνιών και τίθενται ξεκάθαρα κατά των δρόμων που συντηρούν την ετερονομία. Αυτονομία σημαίνει ακριβώς αυτοκαθορισμό, αποκλεισμό έξωθεν παρεμβάσεων παράγοντες που προϋποθέτουν την ατομική ευθύνη και την αυτενέργεια. Άρα, αντίθετα με ότι κατάλαβες, εγώ επιμένω ότι το μπαλάκι είναι σε μας αλλά ότι χρειάζεται επαναπροσδιορισμός στόχων. Αυτό που ισχυρίζομαι είναι ότι όσο κι αν φωνάξουμε π.χ. για μέτρα κατά των πυρκαγιών, ή δε θα εισακουστούμε, ή μετά από μακρόχρονες κινητοποιήσεις θα παρθούν κάποια ελλιπή μέτρα που περισσότερο θα διασφαλίζουν τη διαιώνιση του προβλήματος παρά τη λύση του. Η απόδειξη είναι ότι τα προβλήματα παραμένουν άλυτα και κάθε φορά που επανεμφανίζονται μπορεί να είναι και πιο επικίνδυνα. Μιλάς και η ίδια για “πολίτες που ανέχονται γιατί απλά δεν έχουν την δύναμη να αντιδράσουν ή να συνεισφέρουν”
Το ισχύον πολιτικό σύστημα είναι πράγματι αποτελεσματικό αλλά κυρίως στον τομέα της αυτοσυντήρησής του. Η δε μακροβιότητά του δεν οφείλεται στο ότι έχει πετύχει στην εξυπηρέτηση των αναγκών της κοινωνίας αλλά ακριβώς στο ότι διαθέτει ποικίλους μηχανισμούς απορρόφησης των κραδασμών που θα μπορούσαν να γκρεμίσουν την εξουσία των ευνοημένων του. Ο κυριότερος απ’ αυτούς τους μηχανισμούς είναι η γνωστή προπαγάνδα από τα ΜΜΕ. Το σύστημα σου επιτρέπει να το κριτικάρεις και να διαμαρτύρεσαι όσο θέλεις αρκεί να μην το αγγίζεις! Δεν υπήρξε κινητοποίηση για τις πυρκαγιές; Τι έγινε; Εσύ πείστηκες για την αποτελεσματικότητα των μέτρων που πήρε η κυβέρνηση; Ερωτώ: αν θέλουν να σταματήσουν τους εμπρησμούς για λόγους καταπάτησης γης έστω, τι τους εμπόδιζε τόσα χρόνια να ψηφίσουν -και μάλιστα ομόφωνα θα έλεγα- για κατάργηση των νομιμοποιήσεων αυθαιρέτων (έννοια άγνωστη στην Ευρώπη!) και άμεση κατεδάφισή τους μετά προστίμου και φυλάκισης; Μετά, γιατί δεν ψηφίζουν ένα νόμο περί ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ των κρατικών υπαλλήλων που ΑΡΝΟΥΝΤΑΙ (άκουσα χθες μάλιστα κάποιους να το ομολογούν δημόσια από την τηλεόραση!) να εφαρμόσουν το νόμο; Και μόνο με έναν τέτοιο νόμο, το τοπίο της δημόσιας διοίκησης θα βελτιωνόταν εν μια νυκτί! Αντ’ αυτού να τι συμβαίνει τώρα: Αν έχεις ως πολίτης την ευχέρεια και το κουράγιο να αναλωθείς σε έναν μακρόχρονο αγώνα για να επιβάλεις την εφαρμογή του νόμου εσύ (πού ακούστηκε να χρειάζεται συνεχώς ο πολίτης να μηνύει το κράτος για παρανομία!) το μέγιστο που θα πετύχεις είναι να τιμωρηθεί με πρόστιμο η υπηρεσία! Δηλαδή πάλι εσύ (ο πολίτης) θα χρειαστεί να πληρώσεις το πρόστιμο! Είναι αυτό θέατρο του παραλόγου ή όχι; Εδώ εκκρεμούν αποφάσεις κατεδάφισης που έχουν εκδοθεί από δεκαετίες και για την εκτέλεση των οποίων έχουν παρέμβει εισαγγελείς, ελεγκτές δημόσιας διοίκησης, δασάρχες, νομάρχες, υγειονομικές υπηρεσίες ακόμα και υπουργοί και τα αυθαίρετα όχι μόνο δεν έχουν πέσει αλλά παρακολουθώ κάθε μέρα την επέκτασή τους από κοντά! (Σημείωση: μη φανταστείτε πως πρόκειται ΚΑΝ για καμιά από κείνες τις βίλες που τα θεμέλιά τους στηρίζουν τίποτα μεγαλοπαράγοντες για να πει κανείς πως έχουμε πρόσθετες δυσκολίες που οφείλονται σε αυξημένες επιρροές! Όχι, είναι πρόχειρες κατασκευές απλών πολιτών που ξεφύτρωσαν με το έτσι θέλω σε ΗΔΗ χαρακτηρισμένη δασική έκταση! Πράγμα που δείχνει την πλήρη ανικανότητα της πολιτείας να ανταποκριθεί έστω και στοιχειωδώς εκεί όπου δεν υπάρχουν καν ιδιαίτερα νομικά εμπόδια!) Υπάρχουν υπάλληλοι που με διάφορες δικαιολογίες ΑΡΝΟΥΝΤΑΙ να κάνουν τη δουλειά τους. Έτσι απλά! Σε πληροφορώ λοιπόν ότι όχι μόνο δεν έκατσα με σταυρωμένα χέρια αλλά εκτός άλλων πρωτοβουλιών στις οποίες συμμετείχα, πήγα ο ίδιος στον εισαγγελέα ο οποίος μάλιστα και έκανε τελικά τη δική του δουλειά πολύ καλά! Και σε πληροφορώ ότι δεν έγινε απολύτως τίποτα! Έχουμε απλώς κάποιους που δεν θέλουν να κάνουν τη δουλειά τους και που τίποτα δεν μπορεί να τους κουνήσει γιατί αλλιώς θα έμπαινε το ίδιο το σύστημα σε περιπέτειες. Ποιος πολιτικός θα τολμήσει να πειράξει το κατεστημένο του δημόσιου τομέα;
Τι σχέση λοιπόν έχει ο Γερμανός πολίτης που καθαρίζει την αυλή και το πεζοδρόμιό του με όσα ισχυρίζομαι εγώ; Η προστασία των γερμανικών δασών στηρίζεται στην πρωτοβουλία των πολιτών; Την αυλή μου εγώ θα την καθαρίσω βέβαια! Τα δάση όμως ποιος θα τα προστατέψει; Πάλι ο πολίτης; Η ατομική του πρωτοβουλία; Τη συγκοινωνία, τη χωροταξία, την δημόσια υγεία, την παιδεία ποιος θα τα σχεδιάσει και θα τα οργανώσει; Το άτομο που δεν έχει καμιά σχετική θεσμική αρμοδιότητα ή ένα άτομο που θα νομιμοποιείται από τους θεσμούς –που θα αποτελούν επιλογή του- να συμμετέχει και να παρεμβαίνει με αποτελεσματικό τρόπο; Κι αν τελικά κανείς δεν πιστεύει στην ανάγκη αναθεώρησης των πολιτικών θεσμών τότε δεν καταλαβαίνω γιατί χρειάζεται η επίκληση έστω του Άλμπερτ και του Καλλίνικου;
H έλλειψη θεσμών αλλά και η ανύπαρκτη πολιτική βούληση δεν αφήνει περιθώρια για να ελπίζουμε πολλά στα πλαίσια αυτού του συστήματος. Όμως πράγματι έχει αρχίσει μια δυναμική αμφισβήτησης, που πιθανόν και να οδηγήσει κάπου. Ξεκινώντας αρχικά από την απαίτηση εφαρμογής των νόμων! Κανένα ευνομούμενο κράτος της Ευρώπης, δεν εμφανίζει αυτό το ‘μπάχαλο’ στο δημόσιο, όπως στην χώρα μας. Πρέπει να αλλάξουν τα πάντα και κυρίως η τάση μας να προσπερνάμε τα πάντα, θεωρώντας ότι δεν μας αφορούν.
Μα συμφωνώ απόλυτα με τα όσα λες Σπύρο...
Εγώ μίλησα γενικότερα για την άποψη που έχει ο μέσος Έλληνας, ο οποίος απλά κάθεται σπίτι του βλέπει τις ειδήσεις του κρίνει τους πάντες λεεί το κλασσικό "όλοι ιδιοι είναι" και μετά ότι κιαν συμβεί περιμένει το κράτος, που ο ιδιος εχει απαξιωσει, να τον βοηθήσει... Μα γιατι να τον βοηθήσει αφου δεν έχει βοηθήσει κανέναν αλλον με το αντιστοιχο η και μεγαλύτερο πρόβλημα... και απο την άλλη πώς να διαμαρτυρηθεί όταν και αυτός έχει παρανομήσει, έχει φοροδιαφύγει, έχει καταπατήσει, και μάλιστα αν έχει και το μέσον του χωρις καμία επίπτωση...
Όσο για τις φωτιες, την προστασία των δασών, την προληψη κ.ο.κ. Φυσικά και είναι υπέυθυνη η μη επαρκής νομοθεσία (η οποία ακόμη και αν υπήρχε κάποιο παραθυράκι θα το είχε).Φυσικά και η κρατική μηχανή πάσχει (γενικώς). Και ειδικά φέτος στην Πελοπόννησο πολλές περιουσίες στηρίχθηκαν στον εθελοντισμό και στην αυτοθυσία των πολιτών αλλα απο κει και πέρα ακόμα και αυτοί που είδαν την καταστροφή από κοντά, που το έζησαν, που είδαν τον πράσινο τόπο που μεγάλωσαν να καταστρέφεται σε λίγες ώρες, που έχασαν συγγενείς τους, μολις είδαν χρήματα στα χέρια τους ξέχασαν τα πάντα...(πράγμα που φάνηκε και από τις εκλογές) Ποιός ακούσατε να διαμαρτύρεται για τα 2.500 καμμένα στρέμματα που χαριστηκάν στους εργολάβους?
Αυτό λοιπόν που ήθελα να πω στο προηγούμενο σχόλιό μου είναι ότι οι μισοί επαναπαύονται και οι υπόλυποι απλά δεν έχουν την δύναμη μέσα τους για να αντιδράσουν... Οι μισοί βολεύονται με το σύστημα και οι υπόλοιποι παρατηρούν την αδικία χωρίς να τολμούν καμία αλλαγή..
Εμεις ομως εχούμε δύναμη στα χέρια μας...
Και εχεί αποδειχθεί και ιστορικά ότι όταν ο λαός αντέδρασε στην αδικία, στην καταπίεση, στη εκμετάλλευση του (Γαλλική Επανάσταση, Βιομηχανική Επανάσταση, Μπολσεβίκοι κτλ) είχε αποτέλεσμα...
Επίσης εκφράζω τις αμφιβολίες μου, σε σχέση με την αναφορά του Σπύρου στο κείμενο, ότι η τέχνη, σαν εργαλείο κοινωνικής ανατροπής έχει, έστω και σε περιορισμένη έκταση, δυνατότητες να εκφράσει το αίτημα της εποχής για έξοδο από την κοινωνική κρίση. Μπορεί κατά την γνώμη μου, να πρωτοπορεί ή και να επαναστατεί, όμως λίγο επηρεάζει την μεγάλη μάζα των πολιτών. Γιατί ενώ η πραγματική δημοκρατία όπως και η ελευθερία είναι δικαίωμα, ο τρόπος που την κατακτάς είναι μακρύς και δύσκολος και χρειάζεται παιδεία, αυτοκριτική, εντιμότητα, επιμονή και άλλα διάφορα.
Αγαπητή flo με υποχρεώνεις να υπερασπιστώ το έλασσον στην επιχειρηματολογία μου καθώς στο κείμενό μου λέω ότι «η αξία του ως πρακτικού εργαλείου κοινωνικής ανατροπής (έστω και μικρής) είναι περιορισμένη.» Αλλά θα το κάνω γιατί όντως ισχυρίζομαι ότι η τέχνη συνομιλεί με την πολιτική όχι μόνο μέσα από κάποιο μυστικό κανάλι αλλά πολλές φορές και φανερά με ένταση εκκωφαντική. Θέλω να πω ότι όχι μόνο διακριτικά αλλά κάποιες φορές και κραυγαλέα η τέχνη αναμίχθηκε στην πολιτική και κάποιες άλλες φορές η πολιτική επιστράτευσε την τέχνη, πράγματα και τα δύο που σημαίνουν ότι η τέχνη μπορεί να παίξει το ρόλο εργαλείου! Π.χ. ο νατουραλισμός έπαιξε αρκετές φορές το ρόλο αγκαθιού στον πισινό της γαλλικής μπουρζουαζίας, ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τον Στάλιν για την διαφήμιση του σοβιετικού «επιτεύγματος», ο Μπρεχτ σχεδόν δυσανασχετούσε με οτιδήποτε μη πολιτικό στην τέχνη της εποχής του, ο Ντοστογιέφσκι κι ο Όργουελ προειδοποίησαν για τα δεινά που θα επακολουθούσαν στον κόσμο εξαιτίας των πολιτικών επιλογών και για να έρθουμε και στα δικά μας, συνεχίζοντας τις σκόρπιες και μη αξιολογικές αναφορές να θυμίσω τα σατυρικά των Ροΐδη, Σούτσου, Λασκαράτου, Σουρή, (κάποιων μάλιστα εκ των δημιουργών και με ευθείες παρεμβάσεις στα πολιτικά δρώμενα), ποίηση του Σολωμού, του Κάλβου, του Παλαμά, του Ρίτσου, χρονογραφήματα, διηγήματα, κριτικά δοκίμια, πολιτική πεζογραφία (Τσίρκας, Βαλτινός, Αλεξάνδρου κλπ.). Ολόκληρα κινήματα (φουτουρισμός, σουρεαλισμός, ντανταϊσμός) πρόβαλαν κοινωνικά οράματα κι άλλωστε τι άλλο σημαίνει ο όρος «στρατευμένη τέχνη» αν όχι τέχνη που «μάχεται στο πλευρό της κοινωνίας». Γράφει ο ιστορικός της τέχνης Μάριος Στεφανίδης: «Tο μεγάλο έργο τέχνης μπορεί να υπερβαίνει την εποχή του, να επεκτείνεται σ' όλο τον ιστορικό χωρο-χρόνο, ποτέ όμως δεν αποκολλάται από αυτήν. Eτσι, ο Παρθενών είναι ένα διαχρονικό σύμβολο που δημιουργήθηκε από Αθηναίους του 5ου αι. π.X., από μάρμαρο που μεταφέρθηκε από την Πεντέλη και σφραγίστηκε από το μεγαλεπήβολο -πολιτικό- πρόγραμμα του Περικλή, για να λειτουργήσει ως σήμα των Πανελλήνων και να υπερβεί, μέσω του μικτού -δωρικού με ιωνικά στοιχεία ρυθμού- τις αντιπαλότητες Σπαρτιατών και Αθηναίων. H πολιτική διάσταση της τέχνης αποτελεί τον καρπό της συνειδητοποίησης που παρατηρείται στο κοινωνικό σώμα ευρύτερα. Eφόσον τίποτε δεν κυοφορείται εν κενώ. Kαι εφόσον, από την εποχή του Xέγκελ και του Nίτσε, ώς την ακμή της νεωτερικότητας, ο καλλιτέχνης θεωρείται ένα είδος ταγού που θα οδηγήσει στην αποκάλυψη, χωρίς κατ' ανάγκην μεταφυσικά προαιτούμενα.»
Ο Ουγκό ισχυριζόταν ότι «η τέχνη για την τέχνη είναι ωραία αλλά η τέχνη για την πρόοδο είναι ακόμα πιο ωραία». Ο Τολστόι μιλούσε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο υπέρ της κοινωνικής υπευθυνότητας της τέχνης και ισχυριζόταν πως αν ένα έργο είναι περιορισμένο σε έναν μικρό κύκλο όσον αφορά στην απήχησή του, τότε δεν ανήκει καν στην τέχνη! Η ιστορία της τέχνης είναι γεμάτη από τέτοιες υπερβολές. Πάντως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο δεκάδες καλλιτέχνες, κριτικοί, θεωρητικοί της τέχνης και φιλόσοφοι έχουν ασχοληθεί με τη σχέση τέχνης και πολιτικής, από τον Αριστοτέλη μέχρι τον Χάιντεγκερ (η τέχνη «ανορθώνοντας έναν κόσμο προάγει τη γη») και μεταγενέστερους. Δε θυμάμαι ποιος Aμερικανός ποιητής είπε ότι η ποίηση είναι μια «κατασκευή υψηλής ενέργειας». Κι επειδή συμφωνώ λέω ότι η τέχνη, παρά τις υπερβολές των στρατευμένων ταγών της και όταν δε μεγαλοστομεί και δεν απομακρύνεται από τον ειδικό ρόλο της, εξακολουθεί να επηρεάζει τον κόσμο άλλοτε με τα οράματά της και άλλοτε με την κριτική που ασκεί στην κοινωνική πραγματικότητα. Στο κάτω-κάτω δεν είναι μόνο ο απλός πολίτης που επηρεάζεται στην οικοδόμηση του προσωπικού του κοινωνικού οράματος που ίσως μοιραστεί με άλλους. Μπορούμε επιπροσθέτως να ελπίζουμε ότι και κάποιοι πολιτικοί τυχαίνει να διαβάζουν ποίηση και να πηγαίνουν στον κινηματογράφο και στο θέατρο! Παρεμπιπτόντως , ένα σχετικό βιβλίο είναι το «Τέχνη και Εξουσία» του Δημήτρη Ραυτόπουλου (εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1985).
Σ’ ευχαριστώ Σπύρο για την απάντησή σου. Είναι αλήθεια ότι μέσα στην κρίση που βιώνουμε, μου διέφυγε ότι η τέχνη έχει όντως δυνατότητες κοινωνικής παρέμβασης και τώρα που το ξανασκέφτομαι όχι και τόσο μικρές. Κι αν η τέχνη έχει τέτοιες δυνατότητες τότε μπορούμε να φανταστούμε τι άμεσες δυνατότητες έχουν οι πολίτες που την εκτιμούν! Και σε ευχαριστώ για την ενδιαφέρουσα πρόταση σε σχέση με το βιβλίο του Ραυτόπουλου.
Λένε πως οι κίονες του Παρθενώνα άν προεκταθούν προς τα πάνω συναντώνται. Το ίδιο μοιάζει να συμβαίνει και με τα προς συζήτησιν θέματα - μαζική κουλτούρα, παιδεία, συνείδηση (πολιτική, οικολογική...), ευθύνη ατομική και συλλογική... Θέλω να συμμετάσχω στη νέα συζήτηση και να σχολιάσω αλλα νοιώθω να επιστρέφω συνέχεια στα όσα γράφτηκαν κατα τη διάρκεια της μακράς και μοναχικής καλοκαιρινής συζήτησής μας με το Σπύρο... Πολύν καιρό τώρα πίστευα πως για να "αλλάξει κάτι" στον τόπο αυτό απαιτείται μιά μεγάλη καταστροφή που ίσως να αφυπνίσει κάποια αισθήματα "αλληλεγγύης ειδικών περιστάσεων" ή κάτι ανάλογο. Οσο η Ελλάδα καιγόταν, ευχόμουν κρυφά να ήταν αυτή η καταστροφή που θα πυροδοτούσε (κυριολεκτικά) κάποια αλλαγή σε νοοτροπίες και συνειδήσεις. Οι φωτιές δέν είχαν ακόμα σβήσει όταν συνειδητοποίησα πως ούτε αυτή τη φορά δέν έγινε τίποτα. Οχι γιατί "οι πυροπαθείς εξαγοράστηκαν με τα χρήματα", ούτε γιατί δέ δημιουργήθηκε υπουργείο περιβάλλοντος [σάματις η υγεία ή η παιδεία ή ο πολιτισμός (!!!!) με τα δικά τους "ανεξάρτητα" υπουργεία βλέπουν χαϊρι και προκοπή;] ούτε γιατι οι εκλογές ή η "κρίση" στο ΠΑΣΟΚ αποπροσανατόλισαν την κοινή γνώμη, αλλα επειδή οι συντοπίτες μου εξακολουθούν, περνώντας με το αυτοκίνητο δίπλα απο τον κάδο των σκουπιδιών, να πετάνε τη σακκούλα τους ως άλλοι Τσαρτσαρήδες επιδιώκοντας τρίποντο, κατα κανόνα (επίσης) άστοχο. Απο την άλλη, σκέφτομαι πως δέ μπορεί κανείς να περιμένει απο τη μιά μέρα στην άλλη θεαματικές αλλαγές. Λέω να περιμένω να δώ άν στις επόμενες εκλογές τα δύο κόμματα εξουσίας πέσουν (με τη "βοήθεια" των μελλοντικών πυρκαϊών) στο 70%, και σιγά - σιγά βλέπουμε... Αν και κατα βάθος νομίζω πως στον τόπο αυτό, το μόνο καθεστώς που μπορεί να σταθεί είναι εκείνο των "πόλεων - κρατών" ή το διάδοχό του, εκείνο των "αρματολικιών"... όταν, δηλαδή, ο καθένας θα διαφεντεύει το δικό του βουνό κατα το κέφι του, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Γιατι στ΄αλήθεια, η πραγματική εξουσία στην Ελλάδα δέν είναι ούτε η πολιτεία, ούτε η λαϊκή αντιπροσωπεία, ούτε ο Μπόμπολας ή ο Κοντομηνάς, αλλα κάποιος που, κάποτε, ο Φακίνος περιέγραφε ως "ο άνθρωπος με τα σόρτς, τις σαγιονάρες και τις διασυνδέσεις"(!) ο οποίος μπορεί να χτίζει, να γκρεμίζει, να καίει, να πνίγει, ν' ανεβοκατεβάζει δημάρχους ή πρωθυπουργούς και κανείς δέ μπορεί να τον αγγίξει (ίσως επειδή στην πραγματικότητα αυτός είναι εν δυνάμει o καθένας μας - θυμάμαι την τελευταία φορά που πέρασα ΚΤΕΟ). Ετσι είναι απο την εποχή του Ομήρου, κι αυτό σηματοδοτεί πέρα απο κάθε αμφισβήτηση του όποιου Φαλμεράϊερ τη συνέχεια της φυλής. Δέν είναι ηττοπάθεια, αλλα αντικειμενική διαπίστωση ανάλογη π.χ. με τις γεωπολιτικές συνθήκες που μέχρι ένα βαθμό ορίζουν τη μοίρα του τόσο "ενδιαφέροντος" ψυχαναλυτικά λαού και του τόπου μας. Παρ όλ' αυτά, και για ανεξήγητους λόγους, αισθάνομαι αμυδρά αισιόδοξος...
Οσο για το εφικτό στην τέχνη, θά 'λεγα πως επικεντρώνεται στην ειλικρινή απάντηση προς τον εαυτό μας "τόσο μπόρεσα, τόσο έκανα. Μακάρι να μπορέσω περισσότερο".
Καλό φθινόπωρο
Μου αρέσει η θέση σου Sissyfe
φιλικά,
φ.σ
Παρήγορη η σκέψη της συνάντησης των προβολών μη παραλλήλων κιόνων, όπως και παραλλήλων ευθειών που συναντιόνται στο άπειρο. Πάω συνειρμικά στα κυπαρίσσια της απώλειας που οι άξονές τους επίσης θα έπρεπε να συναντιόνται κάπου. Προς στιγμήν κοντοστέκομαι συλλογιζόμενος μήπως το γεγονός ότι το σύμπαν διαστέλλεται κάνει τη συνάντηση αδύνατη. Και πάνω που αρχίζω να καταριέμαι την επιστήμη, μου έρχεται στο μυαλό η ταυτόχρονη ύπαρξή ενός σωματιδίου σε διαφορετικές καταστάσεις, το ταυτόχρονο ταξίδι του εμπρός και πίσω στο χρόνο, αλλά κυρίως η ταυτόχρονη παρουσία του σε δύο απομακρυσμένα μέρη. Τίποτα πιο παρήγορο! Πού να τόξερε ο καημένος ο Λειβαδίτης που ανησυχούσε:
«Κι όταν πεθάνουμε να μας θάψετε κοντά κοντά για να μην τρέχουμε μέσα στη νύχτα να συναντηθούμε»
Μου άρεσε η άποψη του Τέρπανδρου. Σχεδόν μηδενίζει την αίσθηση της μοναξιάς που χαρακτηρίζει τους οραματιστές, τους ουτοπιστές ή αυτούς που φαίνονται αυτή την στιγμή σαν να κυνηγούν ‘ανεμόμυλους’!
Το ερώτημα είναι αν, τινάζοντας τις στάχτες από τα μάτια μας, θα περάσουμε στο στάδιο διεκδίκησης του αυτονόητου –του «ακατόρθωτου»- ή θα περιμένουμε μέχρι να θρηνήσουμε τον επόμενο χαμένο θησαυρό.
Καλό το μήνυμα του Σίσυφου αλλά διαφωνώ σε ένα καίριο σημείο. Οι πολίτες έχουν κι αυτοί ευθύνη αλλά δεν μπορεί να ευθύνονται για όλα τα δεινά της κοινωνίας. Γιατί ο πολίτης μολύνεται συνεχώς από ένα life style που του σερβίρεται χωρίς να έχει αντίδοτα. Είναι αποξενωμένος από τη Φύση και ταυτόχρονα βομβαρδίζεται από μηνύματα καταναλωτικά αντιπολιτικά ή απολιτικά και ατομικιστικά. Απέναντι στο βομβαρδισμό αυτό δεν έχει τι να αντιτάξει. Ούτε αντιασφυξιογόνο μάσκα δεν του έχουν δώσει! Το μόνο που κάνει καμιά φορά είναι να κοιτάζει γύρω του αμήχανος και να παρηγοριέται βλέποντας κι άλλους απορημένους και ανήσυχους. Για αυτό και η συμμετοχή σε κινητοποιήσεις φαίνεται η μόνη παρηγοριά του. Το εύλογο ερώτημα που μπαίνει όμως είναι συμμετοχή σε ποιό πράγμα; Αν βγαίναμε όλοι με ένα φτυάρι και φυτεύαμε σε μια μέρα οχτώ εκατομμύρια δενδρίλια όπως κάνανε στην Ινδονησία θα λύναμε έστω το πρόβλημα της ατμόσφαιρας; Εγώ νομίζω ότι πριν καλά καλά να σκεπάσουμε τους λάκους θα είχε μπει η επόμενη πυρκαγιά. Έχει δίκιο ο Σπύρος και σε αυτό και στο ότι χρειάζονται νόμοι που η πολιτεία επιμένει να μη ψηφίζει (περί νομιμοποιήσεων αυθαιρέτων και περί ατομικής ποινικής ευθύνης δημοσίων υπαλλήλων). Αλλά από τη μια πιστεύω στη συμμετοχική δημοκρατία κι από την άλλη δε είμαι πεπεισμένος ότι τα μοντέλα που προτείνονται είναι βιώσιμα. Για αυτό και είπα ότι τόσο ο Φωτόπουλος κι ο Καστοριάδης όσο και ο Άλμπερτ και άλλοι έχουν αμφισβητηθεί για τον ρεαλισμό των αμεσο-δημοκρατικών λύσεων που προτείνουν. Κι έτσι παρηγοριέμαι και εγώ μόνο με τη συμμετοχή προς το παρόν, που δείχνει τουλάχιστον ότι δεν έχουμε αποκοιμηθεί όλοι και ότι ακόμα υπάρχει ελπίδα μέσα από τη συλλογική δράση.
Θα έλεγα ότι ενόσω η επιστήμη η ποίηση κι η φιλοσοφία τείνουν σε μια μεγάλη συνάντηση –ιδού κάτι που θα έφερε επάξια τον τίτλο «μεγάλη ενοποιητική θεωρία»- οι άνθρωποι παραμένουν χαμένοι κάπου ανάμεσα στο όλο και το μέρος, όχι μόνο από αδυναμία αλλά δυστυχώς και κατ’ επιλογήν. Τους φαίνεται αντιφατικό να προσεγγίσουν και τα δύο ιδίως αν είναι να το κάνουν με την ίδια προσοχή και σεβασμό. Λες και το ένα μάχεται το άλλο! Λες κι ο σεβασμός προς το ένα αποτελεί ασέβεια προς το άλλο. Τηρούν ίσες αποστάσεις απ’ αυτά τα δύο που σημαίνει ότι επιδιώκουν, συνειδητά ή όχι, να βρίσκονται στη μέση (του πουθενά) αντί να επιδιώκουν να βρίσκονται ταυτόχρονα κι εδώ κι εκεί (άρα παντού). Σα να ήταν υποχρεωτικό ότι από τη στιγμή που θα απασχολήσεις το νου σου με κάτι ειδικό, έστω και τόσο μικροσκοπικό όσο ένα σωματίδιο, θα χάσεις το όλο από τα μάτια σου! Αυτά σε μια εποχή που αρχίζουν να φθάνουν πειραματικές πλέον αποδείξεις περί του ακριβώς αντίθετου.
Το ζήτημα της συμμετοχής είναι όντως βασικό σε μια συζήτηση για την πολιτική και τη δημοκρατία και καλό θα ήτανε να έχουμε κατά νου όχι μόνο τις ποσοτικές αλλά και τις ποιοτικές παραμέτρους αυτού του ζητήματος. Την ποσοτική παράμετρο είδα ότι την πραγματεύεται ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο άρθρο του “Πώς μετράμε τη «συμμετοχική δημοκρατία»” Εφημ. To BHMA, Κυριακή 22 Φεβρουαρίου 2004 - Αρ. Φύλλου 14097). Ο αρθρογράφος απορρίπτει την ποιοτική αξιολόγηση μιας δημοκρατίας με βασικό κριτήριο το μέγεθος της συμμετοχής. Κι έχει δίκιο να ισχυρίζεται ότι μια διαδικασία δε γίνεται λιγότερο δημοκρατική εξαιτίας π.χ. της αδιαφορίας ή άρνησης ενός αριθμού πολιτών να συμμετάσχουν σε αυτήν. Για αυτό και η συμμετοχή ως ποσοτικό μέγεθος δεν αποτελεί από μόνη της δείκτη δημοκρατικότητας. Με άλλα λόγια, θεωρητικά θα μπορούσαμε να έχουμε πραγματική δημοκρατία ακόμα και με ελάχιστη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη των αποφάσεων, όπως τη συμμετοχή που έχουμε σήμερα.
Ωστόσο θα πρέπει να σκεφτούμε μήπως η περιορισμένη συμμετοχή που έχουμε σήμερα οφείλεται πρώτον σε θεσμικές αιτίες και δεύτερον -κάτι που αποδέχεται ο Κ. Τσουκαλάς- στην απογοήτευση των πολιτών από την αναποτελεσματικότητα των όποιων παρεμβάσεών τους απέναντι σε μια εξουσία που πεισματικά κωφεύει, και όχι σε μια πρωτογενή ή εγγενή απροθυμία των πολιτών για συμμετοχή πράγμα που θα αθώωνε τις διαδικασίες. Και μόνο το πρώτο από αυτά τα δύο σημεία, δηλαδή η εμπόδιση -μέσω της ύπαρξης θεσμών ή της έλλειψής τους- των πολιτών να συμμετέχουν οι ίδιοι (χωρίς αντιπροσώπευση) στη λήψη των αποφάσεων συνιστά ποιοτικό κι όχι ποσοτικό πρόβλημα της δημοκρατίας. Διότι πράγματι, το πρόβλημα της δημοκρατίας μας δεν είναι πως ο αριθμός όσων παίρνουν τις αποφάσεις (βουλευτές, μέλη της τοπικής αυτοδιοίκησης κ.λ.π.) είναι μικρός, αλλά ότι ο αριθμός αυτός επιβάλλεται από το ισχύον πολιτικοοικονομικό σύστημα εφόσον έτσι το σύστημα αυτό εξυπηρετείται. Αν ήταν οι ίδιοι οι πολίτες που αποφάσιζαν το μέγεθος της ενεργού συμμετοχής τους ή έπαιρναν οι ίδιοι αποφάσεις με μικρή έστω συμμετοχή τότε δε θα υπήρχε πρόβλημα δημοκρατικής έκφρασης και νομιμοποίησης των αποφάσεων αυτών. Όμως όταν εμποδίζονται ακριβώς μέσω των θεσμών να συμμετέχουν τότε όντως υπάρχει έλλειμμα δημοκρατίας και δε βλέπω άλλη διέξοδο από την αλλαγή των θεσμών. Ακριβώς επειδή το πρόβλημα δεν είναι αριθμητικό, το έλλειμμα δημοκρατίας δε θεραπεύεται απλώς με την ελεύθερη διατύπωση αιτημάτων από μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, διότι υπό τις παρούσες συνθήκες η εξουσία καλύπτει θεσμικά τη διακριτική της ευχέρεια να κάνει ή όχι δεκτά τα αιτήματα.
Ευχαριστώ, φ.σ. Μόνο που δέν είναι "θέση", αλλα μάλλον μιά καρέκλα με καρφιά πάνω στην οποία τα φακίρικά μου (μας) οπίσθια έχουν καταφέρει να κάθονται, για να μήν πώ βολεύονται... Τώρα, το οτι μπορεί κάποιος καθισμένος εκεί πάνω να επιμένει να "κάνει τέχνη", ίσως να οφείλεται στο οτι μιά τέτοια καρέκλα δέν ενδείκνυται για να βλέπει κανείς τηλεόραση, το τηλεκοντρόλ της οποίας, όπως ξανά'παμε και όπως επιμένουν να μας λένε οι ίδιοι οι κακοί, είναι στα χέρια του καθενός μας φίλε Ασημε. Δέν κακίζω αυτόν που δέν έχει άλλο τρόπο παρηγοριάς απο το γλέντι με θνησιγενείς μουσικές ή την απόκτηση νέου 4 Χ 4 (ας μήν ξαναγυρίσουμε στις προηγούμενες συζητήσεις, αλλα οι κίονες, οι κίονες...), νομίζω μονάχα πως άν μ' αυτό τον μή-αθλητικό τρόπο αντιμετωπίζει κανείς τα προσωπικά του προβλήματα, το ίδιο θα ισχύει και για τα κοινωνικά.
Ο καθένας θά 'θελε τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων (σε σημείο που ν' αυταπατάται πως αυτό πράγματι συμβαίνει)
Περισσότερο όμως με ενδιαφέρει η συμμετοχή στην εφαρμογή των αποφάσεων, και πρώτα - πρώτα για 'μάς τους ίδιους. Ποιός παλιός έλεγε πως χρειάζεται μόνον ένας νόμος, αυτός που να επιβάλει την τήρηση των νόμων; Μα ο νόμος αυτός είναι ο περίφημος "πατριωτισμός των Ελλήνων", πού 'λεγε και το περίφημο άρθρο 114... Να θυμίσω στους ανθρώπους του σιναφιού μας την αδυναμία εφαρμογής του νόμου περι μουσικής παιδείας, ή την ερμηνεία του κατα πώς βολεύει τον καθένα... Κι ακόμη, πως τον άνθρωπο που οργάνωσε το πολιτειακό σύστημα της Ελβετίας, οι δικοί μας τον ξεπάστρεψαν στ' Ανάπλι [...οπου "(το καριοφύλι) ...το βαρούν οι μωραϊτες κι όλοι οι βαρυποινίτες..." καταπως λέει και το δημώδες].
Κάνω λάθος που πιστεύω πως όλοι πολλές φορές έχουμε νικηθεί από το κουμπάκι του τηλεκοντρόλ; Αλλά κι ακόμα όταν υπερνικάμε την αντίστασή του αλλάζει τίποτα στο τοπίο; Μέσα μας το αίσθημα της ματαιότητας εξακολουθεί να κυριαρχεί και έξω μας τα μηχανάκια της κάθε.. bga γράφουν ό,τι βολεύει τα αφεντικά τους. Οι τηλεοπτικές και οι ραδιοφωνικές συχνότητες καταλαμβάνονται ή στην καλύτερη περίπτωση αγοράζονται από εκείνους που έχουν τα κατάλληλα μέσα. Άρα από ποιο δίαυλο άμεσης επικοινωνίας θα μπορούσες να επηρεάσεις τον κόσμο έστω κι αν ήθελε να σε ακούσει; Και πώς να θέλει να σε ακούσει με την παιδεία που του έχει προσφερθεί μέχρι σήμερα; Είναι φαύλος κύκλος ο οποίος δεν μπορεί να σπάσει χωρίς δομικές αλλαγές. Το ερώτημα φυσικά παραμένει ποιες αλλαγές και τι εξασφαλίζει ότι θα πάμε σε κάτι καλύτερο.
Συμφωνώ με το νόμο περί εφαρμογής των νόμων. Το πρόβλημα είναι ότι έχει γίνει κι αυτό μια πιπίλα που ουδόλως απασχολεί το σύστημα. Δε βλέπω και κανέναν έτοιμο να ψηφίσει τέτοιο νόμο. Αυτοί που παρανομούνε, δηλαδή πρώτοι οι κυβερνώντες και οι συνεργάτες τους, λες να έχουνε πρεμούρα να αλλάξουνε το καθεστώς; Το θέμα είναι εμείς πώς θα σπάσουμε τους κανόνες αυτού του παιχνιδιού.
Δεν υπάρχει εξασφάλιση για την επιτυχία ενός πολιτικού συστήματος. Προκύπτουν διαρκώς ζητήματα που επιζητούν λύση και το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος είναι ο κατεξοχήν ενδιαφερόμενος και κατάλληλος να δώσει λύση. Ο πολίτης ή ο επαγγελματίας πολιτικός; Ο Δημήτρης Δημητράκος καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ισχυρίζεται ότι ο πολίτης πρέπει να έχει γνωστική κυριαρχία επί του αντικειμένου του προκειμένου να πάρει σωστές αποφάσεις. (Από το άρθρο του “Ποιος φοβάται τη συμμετοχική δημοκρατία;” Εφημ. To BHMA, Κυριακή 29 Φεβρουαρίου 2004 - Αρ. Φύλλου 14102) Αυτή η άποψη του αρθρογράφου καταλαβαίνω ότι διατυπώνεται στο πλαίσιο μιας αμφισβήτησης των εναλλακτικών προτάσεων για τη δημοκρατία.
Συμφωνώ όσον αφορά την ανάγκη γνώσης του υπό εξέταση θέματος αλλά ταυτοχρόνως διερωτώμαι ποια είναι η διαφορά του αυριανού πολίτη που ίσως χρειαστεί να πάρει αποφάσεις στα πλαίσια μιας αμεσότερης δημοκρατίας, από το χθεσινό πολίτη που έγινε ξαφνικά βουλευτής ή μέλος της εκτελεστικής εξουσίας και που εξουσιοδοτείται περίπου τυφλά να νομοθετεί και να διοικεί στο όνομά της κοινωνίας, κινούμενος σε γνωστικά πεδία με τα οποία ήταν μέχρι πρότινος παντελώς άσχετος! Ήταν ανέκαθεν εξοικειωμένος ο επαγγελματίας πολιτικός με το έργο που ανέλαβε στη βουλή ή στην κυβέρνηση ώστε να είναι έτοιμος να ανταποκριθεί στο έργο αυτό χωρίς βοήθεια από ειδικούς; Όχι φυσικά, αλλιώς τι νόημα έχουν οι σύμβουλοι, οι νομοπαρασκευαστικές επιτροπές και τα πάσης φύσεως γνωμοδοτικά όργανα! Εδώ θα αποκριθούν ίσως κάποιοι πως ο επαγγελματίας πολιτικός διαθέτει ακριβώς αυτά τα κατάλληλα όργανα προκειμένου να βοηθηθεί. Αλλά τι εμποδίζει και τον μέλλοντα πολίτη να αποφασίσει με τη συμβουλή ειδικών και παρόμοιων οργάνων; Υπάρχει έλλειψη επιστημόνων και εξειδίκευσης αυτή τη στιγμή στην κοινωνία; Η κοινωνία έχει πολύ περισσότερη εξειδίκευση από όση πράγματι χρειάζεται.
Άρα, στο ερώτημα ποιος μας εγγυάται την ορθότητα των αποφάσεων των πολιτών σε οποιασδήποτε μορφής αμεσότερη δημοκρατία η απάντηση είναι απλή: Κανένας, όπως κανένας δε μας την εγγυάται και τώρα! Οι αποφάσεις κρίνονται από την εφαρμογή τους που έρχεται πάντα κατόπιν εορτής.
Υπάρχουν όμως πολλές διαφορές μεταξύ των άμεσων συμμετοχικών διαδικασιών και των αντιπροσωπευτικών. Πρώτον, έχουμε από τη μία ένα σύστημα (σε διάφορες παραλλαγές) που δεν έχουμε δοκιμάσει ακόμα και από την άλλη κάποιο που ήδη δοκιμάσαμε και απέτυχε. Δεύτερον, οι λανθασμένες αποφάσεις σε μια άμεση δημοκρατία μπορούν με αμεσότερο τρόπο να διορθωθούν με νέες αποφάσεις που δεν εμποδίζονται από γραφειοκρατικούς και εξωθεσμικούς σκοτεινούς μηχανισμούς όπως γίνεται σήμερα. Τρίτον, ένα σώμα διαβουλευομένων πολιτών που αυτο-ελέγχεται διαρκώς είναι δυσκολότερο να διαβρωθεί, να διαπλακεί, να δωροδοκηθεί, να χειραγωγηθεί από συμφέροντα αντίθετα από τα κοινά όταν ο αντίλογος εκφράζεται εγκαίρως και εν δήμω. Τέταρτον, ο ενεργός πολίτης έχει πολύ βαθύτερη συναίσθηση της ευθύνης του την ώρα που παίρνει μια απόφαση που θα επηρεάσει τη ζωή του από ότι οποιοσδήποτε αντιπρόσωπός του. Πέμπτον, οι διαδικασίες διαβούλευσης και ψηφοφορίας δεν θα είχαν τους σημαντικότατους περιορισμούς που έχουν σήμερα και οι αποφάσεις των πολιτών δε θα αφορούσαν έτοιμα κομματικά προγράμματα που αποτελούν αδιαπραγμάτευτους μέσους όρους και πακέτα μέτρων τα οποία σήμερα καλείται ο πολίτης να τα αποδεχτεί ή να τα απορρίψει ως έχουν. ‘Εβδομον, η ανακλητότητα οιουδήποτε εκπροσώπου ή εκτελεστικού οργάνου θα αποτελούσε άμεσο μέτρο πίεσης για σεβασμό της βούλησης των πολιτών κ.λ.π.
Είναι αλήθεια πως τίποτα δεν μπορεί να είναι πράγματι εγγυημένο σε ένα οποιοδήποτε μελλοντικό σύστημα. Το μόνο εγγυημένο είναι η αποτυχία του παρόντος συστήματος. Κυρίως επειδή είναι ήδη παρούσα.
Θα ήθελα να συμπληρώσω πως αν και συμφωνώ με την προσωπική συν-ευθύνη του πολίτη για όσα του συμβαίνουν (ήδη το έγραψα) παραμένει αναπάντητο ένα ερώτημα που συνεχίζει να μπαίνει. Γιατί όταν οι Έλληνες επισκέπτονται την Ευρώπη μετατρέπονται σε υπεύθυνους πολίτες κι όταν ξαναγυρίζουν εδώ ξαναβρίσκουν τον κακό τους εαυτό; Και γιατί οι νομοταγείς και αυτοελεγχόμενοι βορειοευρωπαίοι λίγες μέρες μετά την άφιξή τους στην αγαπημένη μας πατρίδα αρχίζουν να γράφουν στα σανδάλια τους το νόμο, να χαλάνε τον κόσμο, να βιαιοπραγούν και να κατεβάζουν προκλητικά τα παντελόνια τους στα μούτρα μας; Είναι φανερό πως όλα τούτα συμβαίνουν γιατί εδώ δεν υπάρχει έλεγχος και γιατί ελάχιστα εγκλήματα τιμωρούνται. Και η κοινωνία έχει γίνει ανεκτική και αδιάφορη και διεφθαρμένη γιατί κινείται εκτός ελέγχου και νομικών συνεπειών.
Εγώ σκέφτομαι μήπως θα ήτανε καλύτερα να κάτσουμε στα αυγά μας μην τυχόν με όλες αυτές τις ανατρεπτικές ιδέες ξαναπνιγούμε στο αίμα όπως με τη... βιομηχανική επανάσταση. Μια καλή πρόταση θα ήτανε να κάτσουμε και να συλλάβουμε το Όλον.
"Μπαίνοντας ο 20ς αιώνας, στο τελευταίο του τέταρτο, αισθάνομαι άστεγος και περιττός. 'Ολα είναι κατειλημμένα-ως και τ' άστρα. Οι άνθρωποι έχουν απαλλαγεί από κάθε παιδεία...Οι κολλεγιόπαιδες λύνουν εκπληκτικές εξισώσεις με μιαν ευκολία που είναι ν'απορείς: συν, πλην, διά, επί-άρα. Το μυστικό στη ζωή αυτή, φαίνεται, δεν είναι αν είσαι δούλος ή όχι.Είναι να οδηγείσαι με συνέπεια σε κάποιο "άρα" και να 'χεις έτοιμη την απάντηση.
Άρα; Μήπως χρειάζεται ένα διαφορετικό "άρα" που να είναι αποτέλεσμα κάποιων "αλλιώς αυστηρών και αλλιώς αποδεικτέων μαθηματικών";Ίσως είναι ανάγκη στα παιδιά μας να διδάσκουμε μαζί με τα μαθηματικά που οδήγησαν στο "άρα" της τεχνολογίας, και κάποια "λυρικά μαθηματικά" που να οδηγούν και στο "άρα" της ευαισθησίας που διπλασιάζει την ικανότητά σου να αντιλαβάνεσαι τη ζωή και που αποτελεί μια πρόσβαση στο πραγματικό νόημα της ελευθερίας. Επειδή-να το πούμε κι αυτό-ελευθερία δεν είναι να κινείσαι ανεμπόδιστα στο πεδίο που σου έχει δοθεί. Να διευρύνεις αυτό το πεδίο και δη κατά τη διάσταση της αναλογίας των αισθήσεων, αυτό είναι"
Ο. Ελύτης
Στον άσημο ήθελα να απαντήσω :"Αλλά κι ακόμα όταν υπερνικάμε την αντίστασή του αλλάζει τίποτα στο τοπίο;" καταφατικά. Μόνο που αυτό που αλλάζει δεν είναι το τοπίο έξω μας (πολύ δύσκολο έτσι όπως έχουν τα πράγματα σήμερα)αλλά αυτό μέσα μας. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό για την ισορροπία και τη διαύγειά μας. Ετυχε λόγω δουλειάς το κλοκαίρι (ήμουν βέβαια και σε ωραίο μέρος)να μην δω τηλεόραση για 2 1/2 μήνες και το αποτέλεσμα ήταν εξαιρετικό. Είναι φοβερό και ύπουλο παιχνίδι αυτό το νταλαβέρι με τα ΜΜΕ. Και ενεργειακά να το πάρεις, πόση δόση μιζέρειας, διαφθοράς, διαπλοκής, σήψης κλπ μπορεί αν αντέξει ένας οργανισμός;Εχουμε που έχουμε τα δικά μας, να πυρπολούμαστε και καθημερινά από όλη την σκιά του πλανήτη για να δενόμαστε τελικά χειροπόδαρα και να στροβιλίζουμε γύρω από αυτά που μας έχουν επιλέξει να ασχολούμαστε, σαν να είναι όλα τόσο απαραιτητα για τη ζωή μας;Μας την κλέβουν τη ζωή και γίνεται ψευδοζωή.
Ο ρόλος των ΜΜΕ στη διαμόρφωση αντιλήψεων είναι σημαντικός. Αλλά αν υποθέσουμε ότι ως εκ θαύματος αναστελλόταν η λειτουργία τους ο κόσμος θα γινόταν πολύ καλύτερος; Έχω σοβαρότατες αμφιβολίες. Εσύ Κλημεντίνη όπως και πολλοί από μας σε ανάλογες περιόδους μπορεί να αισθάνθηκες καλύτερα λόγω τηλε-αποχής αλλά μπορώ να σε βεβαιώσω ότι κατά την "απουσία" σου δεν υπήρξε καμιά κοινωνική πρόοδος! Αφού αισθάνεσαι καλύτερα μακριά από την TV τότε πέτα την. Αλλά μην περιμένεις ότι αυτό αρκεί για να αλλάξει έστω και λίγο ο κόσμος! Ούτε θα αλλάξει αν έρθω κι εγώ στη Ζαχάρω ακόμα και αν κουβαλήσω μαζί μου άλλα 100 άτομα πρόθυμα να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση του χωριού. Εκτός κι αν αυτό που θα κάναμε εκεί δεν θα είχε απλώς το νόημα της προσωρινής αποκατάστασης του εσαεί ετοιμόρροπου αλλά τη δημιουργία ενός νέου ζωντανού και ανθεκτικού κύτταρου. Αυτό θα ήταν καλό όνειρο. Είναι καλή και επείγουσα η ανακούφιση των πληγέντων και πολλοί άνθρωποι έκαναν το καλύτερο που μπορούσαν. Αλλά το ξέρεις πολύ καλά πως αυτά είναι ασπιρίνες. Ας τις δώσουμε (μάλλον ας τις πάρουμε) αλλά ή θα βρούμε γιατρειά στον καρκίνο που μας πολιορκεί ή θα πεθάνουμε όλοι μαζί - μαζί και οι επόμενες γενιές - αργά ή γρήγορα. Αν αυτόν τον αργό θάνατο τον παρακολουθούμε ή όχι στις ειδήσεις και στα σίριαλ κάθε μέρα είναι αδιάφορο.
Αγαπητέ ασημε, από τη σκοπιά που τοποθετείσαι δεν έχεις άδικο. Προσπαθώ όμως να μιλήσω για μια διαφορετική σκοπιά. Κατ΄αρχήν για την τηλεόραση πιστεύω πως ναι!, αν αναστελλοταν η λειτουργία της πολλά θα άλλαζαν(όσον αφορά στην πολιτική προπαγάνδα,το lifestyle κλπ).Γιατί τότε οι άνθρωποι θα σταματούσαν να επαναπαύονται και να παραμένουν αμέτοχοι τρώγοντας το κουτόχορτο οτι είναι μέσα στα πράγματα αφου τα βλέπουν μπροστά τους. Η ανάγκη θα μας έσπρωχνε να ξαναέρθουμε σε επαφή, να ακουστούμε, να νιώσουμε (ζωντανά!)τα συναισθήματα ενός του άλλου και να ε ν ώ σ ο υ μ ε (επικίνδυνο για την εξουσία)τις αγωνίες,τις σκέψεις,άλ κλπ, κι όλα αυτά μη κατευθυνομενα υπόγεια.Θα σταματούσαν οι άνθρωποι να μιλούν σαν παπαγάλοι γιατί πια με τόσον κανονιοβολισμό και "πληροφόρηση" έχουμε ξεχάσει τη δική μας προσωπική θέση στα πράγματα κλπ.Θυμηθηκα τώρα κάτι που είχε πει ο Έσσε : "Ζω μέσα στα ονειρά μου. Και άλλοι άνθρωποι επισης ζουν μέσα σε όνειρα, όχι όμως στα δικά τους. Αυτή είναι η διαφορά".
Επειδή αυτό για την τηλεόραση είναι ουτοπικό ως πράξη, τα ίδια θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε και χωρίς την αναστολή της λειτουργίας της. Θέλω να πω οτι τα καθημερινα μέτωπα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι πολλά, άρα θέλει εγρήγορση και μια άλλου είδους "πειθαρχία" για να μπορούμε να ξεφύγουμε σε μια πιο ουσιαστική σχέση πρωτα με την ίδια μας τη ζωή.
Πέρασα πολλά χρόνια καταναλώνοντας ατελείωτη φαιά ουσία στο "να αλλάξει ο κόσμος" κι έπρεπε να φάω αρκετά χαστουκια για να καταλάβω οτι αυτό με όλη την καλή πρόθεση κουβαλά και κάποια αλαζονεία.Ο κοσμος μας κινείται κατά τη λαική ρήση "όπως έστρωσες θα κοιμηθείς"και αυτό δεν εχουμε τη δύναμη να το πειράξουμε.Η τιμωρία, όχι με την έννοια της θρησκείας, αλλά με την έννοια της ανάληψης των ευθυνών, ενυπάρχει στη φύση και άρα υπάρχει λογική στη ροή της θλιβερής σημερινής μας πραγματικότητας (όπως και σε όλες τις εποχές). Αυτά που έγιναν, ατομικά και συλλογικά, τα βρίσκουμε μπροστά μας θελουμε δεν θελουμε.Και γω, σαν το σίσσυφο, είχα μια κρυφή ελπίδα μετά τη μεγάλη καταστροφή που ήρθε (ως χρειαζούμενο). Και τώρα πια είμαι σίγουρη για την επόμενη που θα σκάσει πιο δυνατή...
Το χιλιοειπωμένο-και μπανάλ συχνά-οτι για να αλλάξει ο κόσμος πρεπει πρώτα να αλλάξουμε οι ίδιοι...Ε, αυτό, κατά τη γνώμη μου απαιτεί κόπο,πίστη, αφοσίωση και στόχο (μαζί με πολλά άλλα). Γιατί να περιμένω οτι φυτεύοντας π.χ.καποια δέντρα ή κλείνοντας την τηλεόρασή μου, αύριο θα ξυπνήσω σε έναν άλλο κόσμο; Τόσο εύκολα διαγράφονται τα εγκλήματα και οι αμετροέπειες ενός ολόκληρου πολιτισμού;Γιατί να μου δοθει εμένα αυτή η χάρη αφού είμαι μέρος του όλου;Η μία πλευρά. Και η άλλη είναι πως ναι, η επόμενη μέρα έχει μια διαφορά. Κινείται άλλη μια θετική ενέργεια που αθροιστικά μπορεί να αλλάξει κάτι.Ενας μικρός σπόρος...Αυτό όσον αφορά στο συλλογικό γίγνεσθαι, γιατί στο προσωπικό μπορούν πολλά να αλλάξουν!Η προσφορά απέναντι στους άλλους πρώτα από όλα τρέφει τη δική μας ψυχή και αυτό είναι το εναρκτήριο λάκτισμα για κινητοποίηση.Που μετά μπορεί να πάρει και άλλες διαστάσεις σε τόσα επίπεδα, ανάλογα με το που θέλει να κινηθεί ο καθένας.Ο Χάιντεγκερ έλεγε οτι λειτουργούμε με 2 τρόπους ύπαρξης: τον καθημερινό και τον οντολογικό. Για να περάσουμε από τον ένα στον άλλο(σχολιάζει ο Γιάλομ), οι φιλόσοφοι μιλουν συχνά για "οριακές εμπειρίες"-επείγουσες εμπειρίες που μας ταρακουνούν και μας βγάζουν από την "καθημερινότητα"προσηλώνοντας την προσοχή μας στην ίδια την ύπαρξη.
Μπορούμε να καθίσουμε να περιμένουμε τον καρκίνο που θα μας αφανίσει. Αυτή η παραιτηση εξυπηρετεί τα μέγιστα τη συνέχιση της υπάρχουσας κατάστσης και 'δουλεύεται' και καλά από την προπαγάνδα ώστε να μας στέλνει σε απραξία. Να βλέπουμε μπροστά μας τον πολτό και να μην μπορούμε να αντιδράσουμε. Και κυρίως, όπως προείπα, να μας στερείται η δυνατότητα να ενώσουμε τις δυναμεις μας.Και για να μην ακουστεί αυτό πολύ επαναστατικό,ας πούμε 'να βρεθούμε'. Να λοιπόν και ένα άλλο σημαντικό επιχείρημα για οποιαδήποτε εκστρατεία (δασών, ανθρώπων κλπ). Παρηγοριόμαστε με ανθρώπους που σκέφτονται παρόμοια και παίρνουμε δύναμη για να αντέξουμε. Και μετά να είμαστε και καλύτεροι δάσκαλοι στα παιδιά μας.
Καίρια η ερώτηση του Άσημου «Γιατί όταν οι Έλληνες επισκέπτονται την Ευρώπη μετατρέπονται σε υπεύθυνους πολίτες κι όταν ξαναγυρίζουν εδώ ξαναβρίσκουν τον κακό τους εαυτό; Και γιατί οι νομοταγείς και αυτοελεγχόμενοι βορειοευρωπαίοι λίγες μέρες μετά την άφιξή τους στην αγαπημένη μας πατρίδα αρχίζουν να γράφουν στα σανδάλια τους το νόμο, να χαλάνε τον κόσμο, να βιαιοπραγούν και να κατεβάζουν προκλητικά τα παντελόνια τους στα μούτρα μας;» Αυτονόητη και η απάντηση, ακριβώς όπως την επισυνάπτει, κι όσα θέτει το τελευταίο του σχόλιο.
Φαντάζομαι ότι όλοι εδώ συμφωνούμε πως καλό θα ήταν να κλείναμε για λίγο τις τηλεοράσεις μας έστω για να μπορέσουμε να συνεννοηθούμε. Άντε και για να βρούμε κανένα χαμένο κομμάτι του εαυτού μας σε ατομικό επίπεδο! Μάλιστα αν αυτό γινόταν σε ευρεία κλίμακα (εντελώς απίθανο πάντως στο συγκεκριμένο πολιτισμό) ίσως να είχαμε και κάποια μετρήσιμα αποτελέσματα σε επίπεδο κοινωνικής επαγρύπνησης και συνεκτικότητας. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι απλώς απίθανο. Είναι και ανεπαρκές. Διότι το ερώτημα είναι τι θα βάζαμε στη θέση του «κόσμου» που θα χάναμε από τα μάτια μας με το κλείσιμο της tv! Έχουμε να αντιπροτείνουμε μια νέα ικανοποιητική και εφικτή κοσμοεικόνα; Αλλά, κυρίως, μας απασχολεί το πώς θα φτάσουμε σε μια τέτοια; Τα ΜΜΕ δεν είναι ούτε αυτοφυές πρόβλημα ούτε ανεξάρτητο από τα λοιπά κοινωνικά ζητήματα. Δε θα φτάσουμε ποτέ να έχουμε έναν καλύτερο κόσμο χάρη σε καλύτερα ΜΜΕ, απλούστατα διότι δε θα μπορέσουμε να έχουμε καλύτερα ΜΜΕ χωρίς καλύτερο κόσμο. Αν δεν καταγράψουμε νηφάλια προσεχτικά και ψύχραιμα τι φταίει που έχουμε αυτά τα ΜΜΕ κι αυτόν τον κόσμο, δεν δικαιούμαστε ούτε καν να ελπίζουμε. Η τηλεόραση από απλή εφαρμογή της τεχνολογικής εξέλιξης κατέληξε να είναι όπλο στα χέρια της εξουσίας. Ακόμα κι αν αφαιρούσαμε από τα χέρια της εξουσίας αυτό το όπλο θα στρεφόταν σε άλλα. Το κύριο πρόβλημα δεν είναι το όπλο. Είναι η ίδια η εξουσία που από τη στιγμή που εγκαθιδρύεται επιζητά την διαιώνιση την επέκταση και την ισχυροποίησή της. Πρόκειται για εγγενείς ιδιότητες. Πάει να πει πως δεν έχουν να κάνουν με συγκεκριμένα πρόσωπα με συγκεκριμένα κόμματα με συγκεκριμένα κινήματα, αλλά πως μια εξουσία που εγκαθιδρύεται τείνει να αναπαράγεται. Ταπεινά ή μη, εκσυγχρονιστικά ή μη, συντροφικά ή μη, η εξουσία απλά και αποτελεσματικά θωρακίζεται και αναπαράγεται! Άρα το ζήτημα δεν είναι ποιος βρίσκεται στην εξουσία αλλά πόση εξουσία έχει. Από την άποψη αυτή όντως υπάρχουν πολύ χειρότερα συστήματα από τις φιλελεύθερες δημοκρατίες. Αλλά το κακό είναι πως στις φιλελεύθερες δημοκρατίες υπάρχει ήδη τεράστια συγκέντρωση εξουσίας με αδιαμφισβήτητη ηγεσία την οικονομική που καθορίζει και τις υπόλοιπες.
Άρα το κεντρικό σημείο του προβληματισμού –που βεβαιότατα εμπεριέχει και αυτοκριτική- θα έπρεπε κατά την άποψή μου να είναι: πόση εξουσία έχω εγώ ήδη εκχωρήσει και πόση πράγματι θέλω να εκχωρήσω! Θα κλείσω με μια ερώτηση που όσο κι αν ακούγεται λαϊκίστικη εγώ τη βρίσκω αποστομωτική: Υπάρχει κάποιο άτομο ή μια ομάδα έστω ανθρώπων, ακόμα και του στενού οικογενειακού σας περιβάλλοντος, πρόσωπο ή πρόσωπα στα οποία θα είχατε τέτοια εμπιστοσύνη, --όχι μόνο όσον αφορά τις προθέσεις αλλά και την κρίση- που ευχαρίστως και χωρίς ενδοιασμούς θα τους εξουσιοδοτούσατε να διαχειριστούν εν λευκώ τη ζωή σας (πάει να πει χωρίς να σας ρωτάνε) για τα επόμενα τέσσερα χρόνια; Έστω για τέσσερις μήνες; Αν απαντήσετε ναι, λυπάμαι, δε θα το πιστέψω. Αν απαντήσετε όχι, τότε πώς εμπιστεύεστε για τέσσερα χρόνια αγνώστους να κάνουν κάτι τέτοιο;
Εχω πιά ξεχάσει... Πότε, ποιά χρονιά και κάτω απο ποιές συνθήκες και σε ποιούς αναφερόμενος έγραψε ο Βάρναλης (τί μου θύμισες τώρα...) τους "Μοιραίους";
...Ηλιε και θάλασσα γαλάζια
και βάθος τ' άσωστου ουρανού
ώ της αυγής κροκάτη γάζα
γαρούφαλα του δειλινού
λάμπετε, σβήνετε μακριά μας
χωρίς να μπήτε στην καρδιά μας...
Πάντως, τηλεόραση δέν υπήρχε, σχεδόν ούτε κάν ραδιόφωνο. Κάποιοι όμως απο 'μάς που μ' αυτά κι άλλα παρόμοια τραγουδήσαμε τα καταπιεσμένα απ' τη χούντα εφηβικά μας ντέρτια, εξακολουθούμε να βάζουμε στην καρδιά μας την κροκάτη γάζα και τα γαρούφαλα, έστω και πάνω στο καμμένο τοπίο...
Ενα μικρό μελό διάλειμμα... Τα πρόσφατα "ακραία καιρικά" έχουν φέρει έξω μιάν υπέροχη ξαστεριά. Φαίνεται πως η όξινη βροχή έχει απολυμαντικές ιδιότητες!
Όμορφα, σίσσυφε...
Σίσυφε, λάθος μεταβίβαση ή πάσα;
Διότι υπό τις παρούσες συνθήκες η συνέχεια του ποιήματος και ιδίως η τελευταία στροφή έχει επίσης πολύ ενδιαφέρον:
.......
― Φταίει το ζαβό το ριζικό μας!
― Φταίει ο Θεός που μας μισεί!
― Φταίει το κεφάλι το κακό μας!
― Φταίει πρώτ' απ' όλα το κρασί!
Ποιος φταίει; ποιος φταίει; Kανένα στόμα
δεν τό βρε και δεν τό πε ακόμα.
Έτσι στη σκότεινη ταβέρνα
πίνουμε πάντα μας σκυφτοί.
Σαν τα σκουλήκια, κάθε φτέρνα
όπου μας έβρει μας πατεί.
Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα,
προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!
Οι «Μοιραίοι» περιλήφθηκαν σε επιλογή ποιημάτων με τον τίτλο «Ποιητικά» που εκδόθηκε το 1956. Μια σημείωση του Βάρναλη λέει: “Στα 1954 είχα εκδώσει μια «Εκλογή» απ’ τα ποιήματά μου – όσα νόμιζα πως μπορούσανε να ιδούνε το φως. Σε κείνη την «Εκλογή» περιέλαβα και μερικά ποιήματα από το «Φως που καίει» και τους «Σκλάβους Πολιορκημένους». Αυτά, φυσικά, λείπουν από την τωρινή εκλογή. Έχω όμως προσθέσει μερικά νεανικά (ξαναδουλεμένα όσο σηκώνανε) που χαρακτηρίζουνε την πνευματική πορεία όχι μόνο τη δικιά μου παρά και της εποχής εκείνης.”
Την ίδια χρονιά εκδόθηκαν και «Οι Διχτάτορες» στον πρόλογο των οποίων γράφει: “Τα πορτραίτα των «Μεγάλων Ανδρών» της Κοσμοκρατόρισσας Ρώμης απάνου στο μαύρο φόντο της έσχατης εξαχρείωσης των αρχόντων και της έσχατης εξαθλίωσης των αρχομένων δε γραφτήκανε τόσο για το ιστορικό τους ενδιαφέρον, όσο κυρίως για το διδαχτικό.[…] Ο σκοπός αυτός παραμένει, γιατί παραμένει σε μεγαλύτερην έχταση και η βία των ιμπεριαλιστών. Ο αναγνώστης από το ξεσκέπασμα των περασμένων θα μπορεί να ιδεί τα σκεπασμένα τωρινά.[…] θα μπορέσει να νιώσει ποια είναι η πορεία της ανθρωπότητας και ποιο είναι το χρέος των προοδευτικών ανθρώπων.”
Στην ερώτηση-επιχείρημα του Σπύρου, που είναι κατά την γνώμη μου ‘απογειωτική’, η απάντηση…’αιωρείται’! Ένα ‘ναι’ έρχεται σε αντίθεση με τους μηχανισμούς αυτοάμυνας και αντιβαίνει στο αίσθημα αυτοσυντήρησης και ίσως και στη λογική. Ένα ‘όχι’ δημιουργεί πολλαπλό προβληματισμό:
Πόσο σαθρό είναι το πολιτικό μας σύστημα με την σημερινή αντιπροσωπευτική του μορφή, πόσο υπεύθυνοι είμαστε εμείς που επιτρέπουμε την διατήρησή του, πόσο ανεπαρκείς ή και βολεμένοι είναι οι πολιτικοί που το υπηρετούν -ανεξαρτήτως καλών ή μη προθέσεων- πόσο λίγα είναι τα πραγματικά πολιτικά όντα που με τις ιδέες τους (έστω και υπό αμφισβήτηση) ίσως μπορούν να βοηθήσουν ώστε να βγούμε από το αδιέξοδο και πόσο αισιόδοξοι μπορούμε να παραμείνουμε, αν δεν προσπαθήσουμε, έστω και από λάθος αφετηρίες να καταλήξουμε σε συλλογικές δημοκρατικές λύσεις.
Ευχαριστώ για τα καλά λόγια αλλά flo μου λυπάμαι, θα διαφωνήσω με τα αόριστα σημεία του σχολίου σου.
Ποιες είναι οι "λάθος αφετηρίες" από τις οποίες μπορεί να ξεκινάμε και ποιες οι "συλλογικές δημοκρατικές διαδικασίες" που θέλεις να καταλήξουμε; Αυτές τις αοριστίες εκμεταλλεύονται οι πολιτικοί για να μας κάνουν τη ζωή δύσκολη. Δε χρειάζεται να τις επαναλαμβάνουμε κι εμείς εδώ! Υπάρχει κανένας ΠΑΣΟΚος ΝΔκράτης ΛΑΟ(Σ)κράτης ΚΚΕς ή ΣΥΡΙΖΑς που θα διαφωνούσε με το "συλλογικές δημοκρατικές διαδικασίες"; Αυτά είναι άλλα λόγια να αγαπιόμαστε. Έκανα πολύ συγκεκριμένη ερώτηση που για την απουσία απάντησης λένε συνήθως "απορία ψάλτου βηξ!"
Πάσα, Τέρπανδρε, αλλα όχι λάθος! Ευχαριστώ για την παράθεση της συνέχειας του ποιήματος -ήμουν βέβαιος οτι όλοι την ξέρουν. Ισχυε και τότε που γράφτηκε, και φυσικά και σήμερα -νά ένα κριτήριο για την αληθινή τέχνη! Ας πούμε
- Φταίει ο Σημίτης
- Φταίει ο Μητσοτάκης
- Φταίει ο Λένιν
- Φταίει ο Λένον
- Φταίει ο Γκορμπατσώφ
- Φταίει ο Λαμπράκης (...Σωτήρη Πέτρουλα...)
Ας είναι, όμως... Μαθαίνω πως στην Πάρνηθα "λαθρο"κυνηγοί σκοτώνουν τα ελάφια -δέν είναι η πρώτη φορά, στη Ρόδο, αφού μετέφεραν απο αλλού ελάφια (το σύμβολο του νησιού, και καλά...) στη συνέχεια επιδόθηκαν στην εξόντωσή τους.
Δέ με νοιάζει πιά για τους καννίβαλους. Ας ζήσουν με την Γωγώ Μαστροκώστα, ας σκοτωθούν με τα 4 Χ 4 τους, ας μή νοιώσουν ποτέ τη χαρά της τέχνης.
(συνέχεια)Επιμένω να βάζω στην καρδιά μου τα γαρούφαλα και την κροκάτη γάζα της αυγής, να "πετιέμαι απο την καβαλίνα του δρόμου στην κορφή της ροδακινιάς" (ξανά Βάρναλης, «Η αληθινή απολογία του Σωκράτη», όποιος δέν τό 'χει διαβάσει ας το βρεί, ίσως εξοικονομήσει χρόνο και μελάνι)
Φιλιά κι αγάπη σε όλους.
Στην έκδοση της "Αληθινής απολογίας του Σωκράτη" που έχω, υπάρχει κι ένα γράμμα του Παλαμά στον Βάρναλη που κι αυτός επισημαίνει όπως εσύ Σίσυφε τη φράση "από την καβαλίνα του δρόμου στην κορφή της ροδακινιάς". Αλλά εκείνος (ο Παλαμάς) συνεχίζει εξυμνώντας τον Βάρναλη: "Τέτοιος είναι ο δρόμος σου και τα τριγυρίσματά σου. Δε σε ταράζουν τ' ακάθαρτα του δρόμου, γιατί λυτρώνεσαι στην κορφή της ροδακινιάς. Αλλά κακοσυνηθισμένος, από την κορφή ξαναγυρίζεις στη λάσπη." Έχει τη σημασία της κι η τελευταία πρόταση!
Σπύρο το εισαγωγικό σου κείμενο το βρίσκω πολύ ενδιαφέρον , αλλά και επίκαιρο.
Άργησα λιγάκι να το διαβάσω λόγω απουσίας μου, αλλά βλέπω ότι και η συζήτηση που ακολουθεί είναι επίσης, σε πολλά της σημεία ενδιαφέρουσα.
Διαβάζοντάς το μου ήρθαν στο μυαλό οι στίχοι της Κ.Δημουλά.
«…. Οι λέξεις φταίνε
αυτές ενθάρρυναν τα πράγματα
σιγά- σιγά ν’ αρχίσουν να συμβαίνουν....»
Θα μπορούσαν νάναι και η αισιόδοξη πλευρά των στίχων του Βάρναλη
«δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα,
προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!»
που ομολογώ τους ανακαλώ συχνά στη μνήμη μου.
Επανέρχομαι στο εισαγωγικό κείμενο με το οποίο κατά βάση συμφωνώ. Δεν βρίσκω καθόλου θάλεγα ουτοπικές τις ιδέες περί κάποιου τύπου αυτονόμηση, αυτοθέσμιση.
Επίσης συμφωνώ στο ότι μπορούμε να αλλάξουμε το σύστημα και όχι τους όρους του παιχνιδιού όπως λές. Βέβαια για να γίνει αυτό θα πρέπει να σπάσουμε αυτή τη γενικευμένη συναίνεση και ανοχή μας.
Η ευθύνη είναι ατομική και συλλογική, αλλά σίγουρα συλλογική είναι η λύση.
Διάβασα πρόσφάτα ένα κείμενο του Γιώργου Σταματόπουλου περί του κοινοτισμού. Λέει λοιπόν, ότι « το μικρότερο μέγεθος, το εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, μπορεί να είναι εξίσου ή και περισσότερο αποδοτικό από τον παγκοσμιοποιημένο χυλό, το μόνο που μπορεί να διασφαλίσει μια πραγματική έννοια δημοκρατίας και ισότητας. Σημαίνει ότι το τοπικό, περιφερειακό επίπεδο προσφέρεται ως χώρος για να δοκιμαστούν οι αρχές της ισότητας και της αυτοκυβέρνησης, της άμεσης συμμετοχικής δημοκρατίας, του κοινωνικού ελέγχου επί της παραγωγής κ.λπ.».
Συνεχίζω επί του εισαγωγικού κειμένου «Κατά μία έννοια το αληθινό, το ειλικρινές έργο τέχνης συνδέει τις ποιότητες της μοναδικότητάς του με εκείνες μιας γνήσιας πρωτοπορίας ακριβώς από τη στιγμή της συνειδητής παραίτησής του δημιουργού του από την τελευταία. Και ή θα πρέπει να δεχτούμε πως η ποιοτική τέχνη είναι πάντα πρωτοποριακή ή πως μπορεί κάλλιστα να επιτελεί το έργο της και όταν δεν πρωτοπορεί».Αυτό κι’ αν είναι πρωτοπορία! Να προσθέσω ότι η ουσιαστική αξία της τέχνης έγκειται στην απεριόριστη ικανότητα έκφρασης. Μ’ αυτήν την έννοια η τέχνη υπήρξε πάντα μέρος της «πολιτικής» Εάν και στο βαθμό που οι ιδέες έχουν σημασία στην πολιτική, η τέχνη στην καλύτερη μορφή της είναι ο χώρος για την καλλιέργεια των ευαισθησιών, για τον πειραματισμό εναλλακτικού λόγου, για να βρουν οι ανείπωτες και καταπιεσμένες ιδέες σατιρική, επιθεωρησιακή, μεταφυσική, συμβολική έκφραση.
Κλείνοντας απαντώ στην ερώτηση του Σπύρου «Υπάρχει κάποιο άτομο ή μια ομάδα έστω ανθρώπων, ακόμα και του στενού οικογενειακού σας περιβάλλοντος, πρόσωπο ή πρόσωπα στα οποία θα είχατε τέτοια εμπιστοσύνη, --όχι μόνο όσον αφορά τις προθέσεις αλλά και την κρίση- που ευχαρίστως και χωρίς ενδοιασμούς θα τους εξουσιοδοτούσατε να διαχειριστούν εν λευκώ τη ζωή σας (πάει να πει χωρίς να σας ρωτάνε) για τα επόμενα τέσσερα χρόνια; Έστω για τέσσερις μήνες;»
Ειλικρινά όχι. Δεν θα αμφισβητούσα βέβαια τις καλές τους προθέσεις, αλλά δεν αρκεί αυτό.
Σαπφώ σε ευχαριστώ για ολόκληρο το σχόλιό σου με το οποίο φυσικά συμφωνώ. Ένα σημείο μόνο να επισημάνω, επειδή το βρίσκω σημαντικό για τη συζήτηση, που αφορά την τελευταία στροφή των Μοιραίων. Την ποίηση βέβαια την καταλαβαίνει κανείς με το δικό του τρόπο, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση ο βίος και η πολιτεία του Βάρναλη ελάχιστα περιθώρια αφήνουν για παρερμηνείες. Αισιοδοξία αποπνέει μεν το ποίημα αλλά πρόκειται για εκείνη που έρχεται μετά την αμφισβήτηση του μοιραίου, μετά τον καυτηριασμό της σκυφτής στάσης, μετά τη διαπίστωση πως τα θάματα από μόνα τους δεν έρχονται ποτέ! Η αναγνώριση της μαυρίλας από το Βάρναλη ουδόλως σημαίνει και την αποδοχή της. Φαντάζομαι πως έτσι το εννοείς κι εσύ αλλά ήθελα να το σημειώσω για ψυχαναγκαστικούς λόγους. Οι ίδιοι λόγοι με ωθούν να σημειώσω ότι στο ποίημα της Δημουλά το ρήμα ‘φταίνε’ δεν είναι να το παίρνει κανείς κυριολεκτικά μόνο. Είναι και σαν να λες «εσύ φταις που σ’ αγαπάω». Η στροφή αυτή είναι ταυτόχρονα ύμνος και κατάρα για τη γλώσσα και για το πώς αυτή μας διαμόρφωσε. Μεγάλη ποιήτρια η Δημουλά, τα είπε σχεδόν όλα σε τρεις στίχους. Τι κρίμα να μην μπορώ ούτε καν να τη μιμηθώ!
Σαπφώ,πολύ μου άρεσε η αναφορά στη Δημουλά.Είναι πραγματικά από τους αγαπημένους μου της ποίησης...
Μια και ασχοληθηκα με το θέμα της τηλεόρασης, ας το συνεχίσω λίγο ακόμα απαντώντας στο σπύρο.
"Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι απλώς απίθανο. Είναι και ανεπαρκές. Διότι το ερώτημα είναι τι θα βάζαμε στη θέση του «κόσμου» που θα χάναμε από τα μάτια μας με το κλείσιμο της tv! Έχουμε να αντιπροτείνουμε μια νέα ικανοποιητική και εφικτή κοσμοεικόνα; Αλλά, κυρίως, μας απασχολεί το πώς θα φτάσουμε σε μια τέτοια; Τα ΜΜΕ δεν είναι ούτε αυτοφυές πρόβλημα ούτε ανεξάρτητο από τα λοιπά κοινωνικά ζητήματα. Δε θα φτάσουμε ποτέ να έχουμε έναν καλύτερο κόσμο χάρη σε καλύτερα ΜΜΕ, απλούστατα διότι δε θα μπορέσουμε να έχουμε καλύτερα ΜΜΕ χωρίς καλύτερο κόσμο. Αν δεν καταγράψουμε νηφάλια προσεχτικά και ψύχραιμα τι φταίει που έχουμε αυτά τα ΜΜΕ κι αυτόν τον κόσμο, δεν δικαιούμαστε ούτε καν να ελπίζουμε. Η τηλεόραση από απλή εφαρμογή της τεχνολογικής εξέλιξης κατέληξε να είναι όπλο στα χέρια της εξουσίας."
Το τελευταίο είναι το μόνο σίγουρο!
Πηγαίνοντας πιο πάνω: δεν το θεωρώ λοιπόν ανεπαρκές, ξεκινώντας από την αφετηρία οτι δεν μας προσδιορίζει ή "αποφασίζω" να μην μας προσδιορίζει και άρα σταματώ να του δίνω την εξουσία που θέλει να μου επιβάλλει (έχει να κάνει αυτό με την εκχώρηση εξουσίας που είπες κάποια στιγμή).Γνωρίζω πολλούς ανθρώπους που δεν έχουν καν τηλεόραση και δεν θεωρώ καθολου οτι ζουν σε άλλο πλανήτη ή δεν έχουν κοσμοεικόνα.Απλά, φτάνουν μόνοι τους σε αυτήν, δόξα τω Θεώ υπάρχουν πολλές διαδρομές για αυτό, καθένας διαλέγει και παίρνει. Όπως και τρόποι ενημέρωσης υπάρχουν πια πάμπολλοι,
για αυτούς που θέλουν να είναι μέσα στα πράγματα.Μάλιστα η βιωματική σχέση με την πραγματικότητα είναι σίγουρα αληθινή και προσωπική. Ας μην μας τρομάζει όμως το οτι οι πραγματικοτητες είναι πολλές, ενώ εμείς θέλουμε ντε και καλά να είναι μία με ένα κεντρικό ελεγκτήριο-παρατηρητήριο(και εδώ δεν μιλάω μόνο για την εξουσία,αλλά για τη δική μας αναγκη προσδιορισμού)
Αδιαμφισβήτητα η τηλεόραση εμπεριέχει ένα καθρέφτισμα της κοινωνίας, αλλά -και αυτό το θεωρώ πολύ σημαντικό-η αναλογία της αλληλεπίδρασης δεν είναι ένα προς ένα!Η εικόνα που παρουσιάζεται είναι πολλές φορές ψευδοεικόνα με στόχο την προπαγάνδα. Βρέθηκα με τα γεγονότα πρόσφατα σε εμπειρίες ανταποκρίσεων και κουφάθηκα από το πως ΄στήνονται΄πολλές φορές τα πράγματα και πόσο η πραγματικότητα απέχει χιλιόμετρα από αυτό που ακούμε και βλέπουμε (που συχνότατα είναι εξαιρετικά αληθοφανές...)και πόσοι άγραφοι κανόνες υπάρχουν πίσω από το κουτί. Άρα για ποια κοσμοεικόνα μιλάμε;Συνεχίζοντας το οτι η αναλογία δεν είναι ένα προς ένα: εντάξει, χρησιμοποιώντας νόμους ψυχολογίας κλπ είναι εύκολο να ασχολείσαι με τα κατώτερα ένστικτα των ανθρώπων και να τα ενισχύεις και μετά να γυρνάει με έναν ταχυδακτυλουργικό τρόπο οτι αυτοί είμαστε, τέτοια θέλουμε να βλέπουμε κλπ. Δεν αντιλέγω στο πόσο χαμηλά έχουμε πέσει, αλλά πόσο αποφασίζει και η τηλεόραση(ΜΜΕ) για όλα αυτά θολώνοντας το τοπίο;Και πόσοι υποσυνείδητα ακολουθούν αυτό που νομίζουν πως είναι;Και που νομίζουν οτι είναι και οι άλλοι; Και συχνά δικαίως το νομίζουν γιατί κάποιοι από τους 'άλλους'μιμούνται από αδυναμία τελεια το πρότυπο;(αφού αυτός γιατί όχι και γω...τι παγίδα...)Η πόσοι ζουν ετεροπροσδιοριζόμενοι συναισθηματικά μέσα στην ίδια τους την καθημερινότητα;(κουβαλούν κάτι που τους φόρεσε το γυαλί είτε είνα άγχος ,ειτε πανικός και διάφορα τέτοια)Ή...ή... Και φτάνουμε πάλι στο αυγό και την κότα...
Μια πραγματική κοσμοεικόνα θα έπρεπε να περιέχει και όλα τα καλά που γίνονται στον πλανήτη (όχι κάτι κουλές ώρες που δεν τα βλέπει ποτέ κανείς)στην αναλογία που τους αρμόζει.Μια πραγματική κοσμοεικόνα δεν φιλτράρεται από τόσες δυνάμεις εξουσίας ώστε να βγαίνει τόσο διαστρεβλωμένη που χάνεται η μπάλα.Και αυτό το lifestyle τι είναι;πόση υποκρισία υπάρχει σε σχέση με την πραγματική ζωή (των ίδιων αυτών ανθρώπων!), πριν καν μπούμε στον κόπο να το κριτικάρουμε;Μια σχιζοειδής κατάσταση είναι.
Η προσωπική μου εκτίμηση είναι οτι τα τελευταία χρόνια οι ουσιαστικές δυνάμεις αμφισβήτησης πληθαίνουν, αλλά στην πρώτη στραβή όλοι λυγίζουν γιατί συντρίβονται από την μαζική εξαθλίωση και δεν βρίσκουν τις ανάλογες φωνές που είναι διασκορπισμένες και ανήμπορες.
Ναι, θα μπορούσαμε να έχουμε καλύτερο κόσμο από καλύτερα ΜΜΕ η το αντίστροφο. Ας έκανε (ας επιτρέπανε)κάποιος από τους 2 την αρχή...Η τόσο στενή τους σχεση είναι ο τρόπος που χειρίζεται η ρημάδα η εξουσία το θέμα και όχι η εκ φύσεως σχέση τους.
Και για να μην μιλάμε υποθετικά, σε ατομικό επίπεδο επανέρχομαι στη δύναμη που εμείς της παραχωρούμε. Αλλά,αναζητώντας μαζικές λύσεις, με τις παρούσες συνθήκες τις θεωρώ αδύνατες(εκτός κι αν γίνει επανάσταση). Μόνο από τα συντρίμμια θα αναδυθεί το καινούριο (το φτου και πάλι από την αρχή...)
Eτσι είναι, Σπύρο... Μα κι ο ίδιος ο Παλαμάς παλινδρομεί απο τη λάσπη στην κορφή και τούμπαλιν, όταν απο τη μιά γράφει:
"...η Αθήνα ζαφειρόπετρα στης γής το δαχτυλίδι..."
κι απ' την άλλη
"...μουρλή, γλωσσοκοπάνα πολιτεία
κοιμάται κι ονειρεύεται τον Περικλή
μα ο Χασεκής της πρέπει!"
Και για να προλάβω οποιαδήποτε παρανόηση, δέ μιλάω για καμμιά τάση αναχωρητισμού. Το πέταγμα γίνεται πολλές φορές μέσα στην ίδια μέρα, ακόμα και μέσα στην ίδια ώρα! Κι εγώ, σάν το σπουργιτάκι (άχ αυτό το σύνδρομο Αλίκης...!) τσιμπολογάω τα προς το ζήν απο την καβαλίνα ενώ σε μιά στιγμή ένα βλέμμα στα γαρούφαλα (κάθε συσχετισμός με πρόσωπα είναι συμπτωματικός) του δειλινού ή μιά σκέψη, μιά αναπόληση ενός στίχου με πετάει στην κορφή του δέντρου, όπως ο ήρωας κότσυφας που επιμένει να χαλάει τον κόσμο με τις παραλλαγές του "στην Αθήνα μές το κέντρο", πάνω σε κάποιο δέντρο πάντως όχι με φύλλα κόκκινα...
Ζητώ την κατανόησή σας για την τελευταία τάση προς το "μελό", ο πνιγμένος απ' τα μαλλιά του πιάνεται!
Αυτά, και πάμε παρακάτω:
Οσον αφορά το θέμα των ΜΜΕ, έχουμε ποτέ λάβει υπ' όψιν το ζήτημα, όχι της ποιότητας, αλλα της ποσότητας; Ακούω πως, τελευταία, δέν ξέρω ποιό παιδαγωγικό συμβούλιο κάπου στις ΗΠΑ απεφάνθη πως για την αδυναμία συγκέντρωσης των παιδιών στα σχολεία φταίει τ' οτι, κατα την προσχολική ηλικία έχουν δεί πάρα πολλή τηλεόραση (τί μας λέτε!)... Θυμάμαι ακόμα την περίφημη 21η Ιουνίου (παγκόσμια ημέρα μουσικής, αλλο κι αυτό) και στο πλαίσιο του έτους Μπάχ, να μεταδίδονται απο τις 5 ώς τις 9 μμ. οι γαλλικές σουϊτες, με αποτέλεσμα να μου έχουν γίνει τα νεύρα κάγκελο. Τολμώ να συμπεράνω πως δέν έχει και τόση σημασία το τί βλέπει κανείς στο γυαλί όσο οι εγκεφαλικές λειτουργίες που ατροφούν, με πρώτη απ' όλες τη συνθετική φαντασία (δέν εννοώ τη μουσική) λόγω της υπερπληθώρας πληροφοριών που δέ μπορούν πλέον να ταξινομηθούν και να επεξεργαστούν. Η κοσμο-εικόνα που μας έδινε κάποτε το βιβλίο, αν μή τι άλλο έπρεπε να σχηματιστεί και με τη δική μας συμμετοχή κι είχε όλο το χρόνο να ενσωματωθεί στο αρχείο των παραστάσεων και ν' αποτελέσει μέρος των συνειρμών μας. Το κακό ξεκίνησε απο τα "κλασικά εικονογραφημένα" κι απο τότε πάει όλο και στο χειρότερο. Σας έχει τύχει, πάνω στο ζάπινγκ, να παρακολουθήσετε λίγα δευτερόλεπτα ταινίας που νομίζετε πως βλέπετε για πρώτη φορά, κι αμέσως να θυμηθείτε όλη την άσχετη κατα τα άλλα υπόθεση που είχατε, τελικά, δεί πρίν απο καιρό και που ποτέ δέ θα την ξαναφέρνατε στο νού καλώς εχόντων των πραγμάτων; Μα κι η τελευταία μαλακία που "κατα λάθος" εισπράξαμε κάποτε, είναι καταχωρημένη στο σκληρό δίσκο που, ο μπαγάσας, δέν αδειάζει, δέν παίρνει φορμάρισμα παρ΄όλες τις προσπάθειες όπως το "πίνω για να ξεχάσω" - δέ γίνεται.
Η ποίηση είναι τέτοια γιατί τέτοια είναι η ζωή κι οι όψεις της κι οι ποιητές τι άλλο να γράψουνε απ’ όσα βλέπουνε και ζούνε, αγαπάνε μισούνε και ονειρεύονται. Η Αθήνα μαζί ζαφείρι και νεκροταφείο αισθητικής, γενέτειρα της δημοκρατίας και του αισθητικού μέτρου, τώρα ευρωπαϊκή πρωτεύουσα του πολιτικού και καλλιτεχνικού κιτς. Κι εμείς, συμφωνώ καλέ μου Σίσυφε, εδώ αλλά κι οπουδήποτε αλλού μέσα στη σύγχρονη τρέλα, πώς θα μπορούσαμε αλλιώς να επιβιώσουμε αν όχι τσιμπολογώντας κι από δω κι από κει. Το ξέρω ότι δεν πρόκειται για αναχωρητισμό. Δεν έχει τα δικά σου χαρακτηριστικά αυτός. Και καμιά ενοχή δε χρειαζόμαστε για τις βουτιές της σωματικής και πνευματικής μας επιβίωσης κι ας είναι οι δεξαμενές τόσο διαφορετικές. Μόνο λίγο περισσότερη εγρήγορση και προσεκτικότερο ζύγισμα του καταβλητέου κάθε φορά τιμήματος θα αρκούσε ίσως (μιλάω πάντα γενικά και όχι προσωπικά). Αυτά που εμένα με φοβίζουν -έξω από δω- είναι ο λήθαργος, η παραίτηση, η άμεση ή έμμεση αποδοχή του δήθεν αναπόδραστου. Η δικαιολογία πως τίποτα ουσιαστικό δεν μπορεί να αλλάξει γιατί το σύστημα είναι είτε το καλύτερο εφικτό είτε ανίκητο. Αλλά το σύστημα δεν είναι ανίκητο επειδή το πρόγραμμα της τηλεόρασης παραμένει το ίδιο κι ο δέκτης αναμμένος. Είναι λόγω της πνευματικής οκνηρίας που κρύβεται πίσω απ’ τον κομφορμισμό και λόγω μιας γενικευμένης απροθυμίας να «μπούμε σε νέες περιπέτειες». Βλέπετε η αριστερά καμένη απ’ το χυλό φυσάει και το γιαούρτι. Το χειρότερο είναι πως αυτή η πολιτισμική ραγδαία σήψη δεν παρουσιάζεται καν ως αναγκαίο κακό. Παρουσιάζεται ως αγαθό και μας καλούνε να την επισπεύσουμε! Η δικαίωση του καπιταλισμού σύμφωνα με την ίδια του τη θεωρία θα ήταν να αποκτήσουμε όλοι ένα 4Χ4 αρκεί βέβαια να κρατήσουμε αρκετές ακριβές εκδόσεις για τα υψηλά στρώματα και την διατήρηση της ιεραρχίας. Οι σημερινές του επιταγές μας θέλουν μάλιστα διαρκώς ενήμερους για τα τελευταία προϊόντα («Έχετε ενημερωθεί για το τελευταίο πακέτο τηλεφωνίας;”) και «πνευματικά ανήσυχους» σε σχέση με όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο life style. Ενημερωθήκαμε για την τελευταία διαμάχη των τηλεοπτικών αστέρων, δορυφόρων, διαττόντων και άλλων ουρανοκατέβατων; Για όλα έχουνε φροντίσει. Εμείς το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να ευλογούμε τακτικά την κοινοβουλευτική μας δημοκρατία («Τι σου ζητάνε ρε; Μια ψήφο κάθε τέσσερα χρόνια!»), να αισθανθούμε επιτέλους λίγη ευγνωμοσύνη για το έξοχο βιοτικό μας επίπεδο -που πρέπει πάντα να το συγκρίνουμε με το μέσο αφρικανικό- και να διατηρούμε σε υψηλά επίπεδα τη βουλιμία μας για ό,τι εν αφθονία έχει να μας προσφέρει η ελεύθερη αγορά μας «ης της βασιλείας ουκ έσται τέλος.» Στοχαστείτε το ρεαλισμό των κοινωνικοπολιτικών επιλογών αυτού του πολιτισμού που η αντίληψή του περί ισόρροπης «ανάπτυξης» και περί ευημερίας θέλει περισσότερη ενεργοβόρο παραγωγή και κατανάλωση παντού στον κόσμο, θέλει να αποκτήσουν π.χ. όλες οι Κινεζικές οικογένειες από μια πετρελαιο-κατασκευασμένη τηλεόραση και ένα βενζινοκίνητο αυτοκίνητο. Προσθέστε Ινδούς, Ινδονήσιους, Βραζιλιάνους, Πακιστανούς κι ας κάνουμε εδώ μια στάση για να ρίξουμε μια ματιά στο κοντέρ για το διοξείδιο του άνθρακα και στο θερμόμετρο της ατμόσφαιρας και των ωκεανών. Μπορεί βέβαια κάποιος να σκεφτεί: «Δόξα τω Θεώ εγώ δε θα βρίσκομαι εδώ για να τα ζήσω αυτά». Τι παρηγοριά κι αυτή! Και τι ηθική! Αλήθεια τι διάολο θα έχουμε να λέμε εμείς στην «αληθινή μας απολογία»;
Ούτε υπήρξα ούτε και θα γίνω απολογητής των ΜΜΕ αγαπητή κλημεντίνη. Και μια πρόχειρη ματιά σε ό,τι έχω εκφράσει, έστω και μόνο στα πιο πρόσφατα, αρκεί για να το αποδείξει: «Ο κυριότερος απ’ αυτούς τους μηχανισμούς είναι η γνωστή προπαγάνδα από τα ΜΜΕ.» «Η τηλεόραση από απλή εφαρμογή της τεχνολογικής εξέλιξης κατέληξε να είναι όπλο στα χέρια της εξουσίας.» «[..] και έξω μας τα μηχανάκια της κάθε.. bga γράφουν ό,τι βολεύει τα αφεντικά τους.» «Οι τηλεοπτικές και οι ραδιοφωνικές συχνότητες καταλαμβάνονται ή στην καλύτερη περίπτωση αγοράζονται από εκείνους που έχουν τα κατάλληλα μέσα.» κλπ.
Αλλά από την άλλη μεριά δε θα δεχτώ και ως μοναδικό σατανά του κόσμου ετούτου την τηλεόραση παρά τον πανταχόθεν ομολογηθέντα και καταγγελθέντα επιβλαβέστατο κοινωνικό της ρόλο. Όχι μόνο δεν συμφωνώ με μια τέτοια σατανιστική άποψη αλλά τη βρίσκω κι επικίνδυνη ακριβώς γιατί η μονολιθικότητά της καταντάει αποπροσανατολιστική. Θα ήταν πολύ βολικό αν είχαμε έναν μόνο εχθρό και μάλιστα τόσο εύκολο που το αντίδοτό του να μας παρέχεται (συνήθως δωρεάν) με τη μορφή τηλεκοντρόλ στα χεράκια μας. Αν τόσο ξεφτίλες είναι όλοι οι εχθροί δώστε μου κι άλλους! Η πλάκα είναι πως και το σύστημα θα βολευόταν μια χαρά με έναν τέτοιον μονομέτωπο αγώνα από μέρους μας! Επιμένω λοιπόν πως το κλείσιμο της ΤουΒούλας είναι ανεπαρκέστατο μέτρο. Το δηλητήριο μπαίνει από παντού: από την οικογένεια, το σχολείο, το στρατό, το κόμμα, τους εχθρούς αλλά κυρίως τους φίλους, από τα μισητά αλλά κυρίως τα αγαπημένα πρόσωπα, το διαδίκτυο, την αθλιότητα του δρόμου και της πολιτικής. Μπορεί κανείς βέβαια να επιδιώξει μιαν απατηλή σωτηρία σε ατομικό επίπεδο αλλά η οριστική και αποτελεσματική λύση δεν μπορεί παρά να συνεπάγεται κοινωνικές ανατροπές.
Δε μιλάω για αιματηρές επαναστάσεις που είναι έτοιμες να θυσιάσουνε το άτομο στην ιδεολογία -χορτάσαμε από δαύτες- δε μιλάω για νέα δόγματα που θα ακολουθήσουμε τυφλά προς ταξικές δικτατορίες προορισμένες να αντικαταστήσουνε τις σύγχρονες ολιγαρχίες. Μιλάω για μια βαθμιαία ανατροπή που θα έρθει πρώτα στη συνείδησή μας και την πολιτική μας σκέψη και μετά θα εφαρμοστεί ήσυχα σε τοπικό και συνομοσπονδιακό επίπεδο και που θα έχει στον πυρήνα της την ατομική και συλλογική αυτονομία και άρα τον δραστικό περιορισμό της αντιπροσώπευσης, την οικολογία, την αποκέντρωση, την εγκαθίδρυση οικονομικής και πολιτικής ισότητας, τον περιορισμό της οικονομικής δύναμης, την εξουσία της κοινότητας των πολιτών, την προτεραιότητα του πνευματικού μέρους του πολιτισμού.
Γι’ αυτήν την κοσμοεικόνα μιλάω η οποία δε θα πάρει δα και τη θέση της στις συνειδήσεις μας αυτομάτως με το κλείσιμο της τηλεόρασης! Αυτό εννοώ όταν ρωτάω τι έχουμε να βάλουμε στη θέση της κοσμοεικόνας που μας παρέχεται τηλεοπτικώς. Εύκολο είναι να λες ότι ο κόσμος που προβάλλεται δε είναι καλός και σταματήστε να τον βλέπετε στα χαζοκούτια σας. Τι απαντάς όμως σ’ αυτόν που θα σε ρωτήσει “Και τι να βάλω στη θέση του ρε φίλε; Τι μορφή παίρνει για σένα η εξουσία, η οικονομία, οι ανθρώπινες σχέσεις, η πολιτική;” Γι’ αυτό το νέο ‘κάτι’ δεν πρέπει να συζητήσουμε ποτέ; Δεν πρέπει να έχουμε μια νέα εικόνα μια νέα πρόταση υπό διαπραγμάτευση; Θα σταματούσε η εκμετάλλευση και η οικονομική ανισότητα ακόμα και με την οριστική παύση των τηλε-μεταδόσεων; Όταν δεν υπήρχε τηλεόραση το πολιτικό σύστημα λειτουργούσε καλά; Ο μπαλκονάτος λόγος, το ρουσφέτι, η προπαγάνδα, οι εκβιασμοί, η βία και η νοθεία, η φτώχεια, ο κοινωνικός μαρασμός ο ρεβανσισμός και η περιθωριοποίηση σας θυμίζουνε τίποτα από τα παλιά ή τα έφερε όλα πακέτο η τηλεόραση; Μετά ποιος είπε πως οι άνθρωποι που δε βλέπουνε τηλεόραση δεν έχουνε κοσμοεικόνα! Και ποιος λέει πως δεν έχουνε και όσοι βλέπουνε! Το ερώτημα δεν είναι αν υπάρχει ή όχι, αλλά για το ποια είναι αυτή τέλος πάντων και κυρίως πώς μπορεί να υλοποιηθεί! Αυτό είναι το ζητούμενο. Δεν θα πάμε πουθενά με γενικότητες και στρουθοκαμηλισμούς. Αν θέλουμε να προχωρήσουμε έστω ένα βήμα ας αρχίσουμε να ξεκαθαρίζουμε ένα-ένα τα πράγματα. Κανένας δε συντρίβεται από ψεύτικες εικόνες αν οι δικές του είναι δυνατότερες και αρκετά διαυγείς.
Μια διευκρίνηση: Όταν μιλάω για "οριστική" λύση δεν εννοώ μια σταθερή και παντοδύναμη νέα μορφή πολιτεύματος που και μόνη η εγκαθίδρυσή του θα λύνει όλα τα προβλήματα στο διηνεκές. Η πολιτική είναι δυναμικό πράγμα όπως κι η Ιστορία. Αλλάζει και προσαρμόζεται. Ήθελα να πω πραγματική λύση αντί μιας επιφανειακής, αποσπασματικής και άρα εντέλει ατελέσφορης.
Ενα-ένα θα προσπαθήσω να απαντήσω.Κατ'αρχήν στο σίσσυφο ήθελα να πω οτι ενώ συμφωνώ με το θέμα της ποσότητας που έθεσε (που οδηγεί στην ατροφία κλπ), αυτό πάει κατά τη γνώμη μου παράλληλα με την ποιότητα και όχι ανεξάρτητα από αυτήν. Φέρνω στο νου μου ένα παιδί στις πρώτες τάξεις του δημοτικου που είναι και 'σφουγγάρι'(από το στενό μου περιβάλλον έχω πολλά τέτοια παραδείγματα και κουβέντες με τους γονείς για αυτό το θέμα).Ας βάλουμε επι ένα μήνα να βλέπει 3 ώρες την ημέρα τηλεόραση (που είναι μεγάλη και ανεπίτρεπτη ποσότητα). Είναι το ίδιο να βλέπει μία ώρα παιδικά, μία ωρα εκπαιδευτική και μία ώρα ένα σίριαλ με το να βλέπει 3 ώρες μια μεσημεριανή εκπομπή κατιναριού;Σε πολύ λιγότερο από ένα μήνα τα αποτελέσματα μπορεί κανείς να τα δει.
Επίσης, και για έναν ενήλικα, το να δει π.χ. 3 ωρες Βουλή τηλεόραση έχει μεγάλη διαφορά από 3 ώρες Αντέννα. Κι αυτό τώρα το λέω όχι μόνο από τη διαπιστευμένη διαφορά ποιότητας, αλλά και για το άλλο θέμα που θίγεις της υπερπληροφόρησης(που συνήθως είναι και άχρηστες :διαφημίσεις και ξανα διαφημίσεις, εκκωφαντικές μουσικές, πολλή φασαρία για το τίποτα κλπ).Αυτά τα τελευταία φυσικά δεν αφορούν μόνο την τηλεόραση.
Και τώρα στο σπύρο να πω οτι πουθενά δεν ανέφερα οτι η τηλεόραση είναι ο μοναδικός σατανάς του κόσμου ετουτου. Έχει μεγάλη διφορά το να έλεγα "κλείστε τις τηλεοράσεις σας για να σωθεί ο κόσμος!" από το να πάρω τη θέση (απαντώντας στην απαισιοδοξία του άσημου) πως ναι, θα είναι αλλιώς σε π ρ ο σ ω π ι κ ό επίπεδο αν γίνει(ή γίνεται κατά καιρούς)αυτό γιατί ανακαλύπτεις άλλα πράγματα.
'Ισως το σχόλιό μου οτι το μέτρο αυτό δεν είναι ανεπαρκές να έμπλεξε τα πράγματα, γιατί εστίασα πιο πολυ στη συνέχεια της πρότασής σου περί κοσμοεικόνας(την οποία και ανέλυσα ξεκινωντας από την εξουσία που ατομιλά εκχωρούμε)παρά τόσο στο ίδιο το μέτρο.Δηλαδή, η απάντησή μου αφορούσε τη σύνδεση των 2. Το ζητούμενο εξάλλου της συλλογικής λύσης στο θέμα το απέκλεισα δια αυτής της οδού.Ε, με έπιασε και ο οίστρος και είπα τόσα για την tv κυρίως γιατί μιλάγαμε για τη στάση μας απέναντι στα πράγματα. Δεν είμαι τηλεκριτικός, αλλά σιχαίνομαι την εξουσία του γυαλιού! Κατά τα άλλα, πριν 2 χρόνια όντας χωμένη σε έργο που απαιτούσε πολλή πνευματική δουλέιά, συχνά όταν μπορούσα ξέρετε με τι ξεκουραζόμουν; Με τη "Βέρα στο δεξί". Μια χαρά μου έπαιρνε την ένταση. :)
Όμως συνεχίζω να επιμένω οτι ακόμα και για αυτούς που είναι ή θεωρούν οτι είναι διαυγείς, πολλές φορές δεν γνωρίζουν τι σκ... εισπράττουν. 'Οταν νοσείς έτσι κι αλλιώς, π.χ. έχεις χοληστερίνη, δεν τρως κάθε μέρα γουρουνόπουλο και πίτσες. (αυτό και για το οτι δεν έφερε όλα τα κακά η τηλεόραση, αλλά φυσικά τα ενισχύει)
Η διαφορά μας είναι οτι η "απατηλή σωτηρία" που αναφέρεις σε προσωπικό επίπεδο για μένα δεν είναι τόσο απατηλή. Γιατί αφού συμφωνούμε να μη γίνουν αιματηρές επαναστάσεις, πως στο καλό θα γίνουν αυτές οι αλλαγές συνειδητότητας στη μάζα; Δεν βοηθάει να είμαστε περισσότερο κύριοι του εαυτού μας;Θεωρώ επίσης, οτι αυτός που θα κλείσει ή θα έλέγξει τη δύναμη της τηλεόρασης, θα κάνει ταυτόχρονα κι άλλες παράλληλες κινησεις για τη ζωή του, αφού δεν θα το κάνει επειδή κάποιος του το είπε...
Θα τολμήσω εδω να πω, σπύρο ,οτι παίζει και κάποιο ρόλο το οτι ανήκουμε σε διαφορετικές γενιές. Αυτό το λέω κυρίως για τον πολιτικό λόγο και τις αφετηρίες που έχουμε.Ειναι αλλιώς να έχεις ζήσει νεανικά χρόνια με τόσο έντονες πολιτικές καταστάσεις, να έχεις πιστέψει σε οράματα, ιδεολογίες κλπ και να βλέπεις έναν τέτοιο κόσμο σήμερα και αλλιώς η νιότη σου να έχει απέναντι την απαρχή (που σήμερα πια ολοκληρώθηκε)του γκρεμίσματος των ιδεολογιών και άρα καμία ταύτιση με κάποια από αυτές.Για μένα προσωπικά αυτό δεν σημαίνει ούτε οτι είμαι απολιτικ ούτε φυσικά και ζαμανφού (κι απάνω τούρλα, ωραία έκφραση)αλλά η πρώτη μου σκέψη πάντα δεν είναι πολιτική. Το αποτέλεσμά της όμως είναι. (μεγάλη κουβέντα, ίσως κάποια άλλη φορά...).Γι αυτό δεν θεωρώ οτι μιλώ με γενικότητες ή στρουθοκαμηλισμούς γιατί δεσμεύομαι στην πράξη στην κάθε μέρα μου για αυτά που λέω. Αντίθετα, κουράζομαι με θεωρίες που δεν οδηγούν σε συγκεκριμένες δράσεις (δεν αναφέρομαι προσωπικά)και έχουν στόχο ένα μακρινό μέλλον που θα...και πρέπει...κλπ
Ίσως, μιλώντας περισσότερο "οντολογικά" και λιγότερο πολιτικά να μην μπορώ να βοηθήσω σε μια κατεύθυνση κοινωνικων αλλαγών όπως την τοποθετείς εσύ συχνά. Οι 2 αυτές διαδρομές πάντως μπορούν άψογα να συνεργαστούν όταν συντρέχει λόγος.
Ε, να πάρουμε τώρα και λίγον αέρα!
Καλό Σαββατοκύριακο σε όλους.
Στα πρώτα νιάτα μου (τώρα ζω τα δεύτερα) δεν ήξερα ότι η σκέψη μου ήταν πολιτική. Θεωρούσα την πολιτική μια κουραστική λεπτομέρεια, κάπου ανάμεσα στον ιδεαλισμό μου που για λίγο έφτασε και στα όρια του σπιριτουαλισμού και σε διαφόρων τύπων ευδαιμονιστικές και ελευθεριάζουσες θεωρίες κατάλοιπα των οποίων με ταλαιπωρούν (όπως και τους γύρω μου) ακόμα σήμερα, πράγμα που με κάνει να αισιοδοξώ και για τρίτη νεότητα αργότερα. Είναι βέβαια μια αισιοδοξία γλυκόπικρη αφού οι παρηγορητικές διαπιστώσεις που αφορούν την προσωπική ψυχοπνευματική μου νεότητα, όπως εγώ αντιλαμβάνομαι τον όρο ‘νεότητα’, γρήγορα σκιάζονται από τη συνειδητοποίηση ότι υπάρχει από την άλλη ένας τόσο γενικευμένος κομφορμισμός ακόμα και στις τάξεις των ηλικιακά νεότερων γενεών που περιορίζει αισθητά τον ορίζοντα της αισιοδοξίας μου της οποίας αποτελεί φυσικά το πικρό συστατικό. Συμμερίζομαι απολύτως την απογοήτευση από το γκρέμισμα συγκεκριμένων -και όχι όλων- των ιδεολογιών αλλά αυτό το ’γκρέμισμα’ το έζησαν παλιότερες γενιές. Οι νέες γενιές ζουν απλώς στο κενό που άφησαν οι εκλιπούσες ιδεολογίες. Άρα η απογοήτευση θα έπρεπε να αφορά κυρίως τους παλιούς όσο οι νέοι θα απασχολούνταν με την πλήρωση του κενού! Και σε αυτήν την πλήρωση δε βλέπω επαρκή νεανική συμμετοχή. Τέτοιο πράγμα δε μπορεί φυσικά να υπάρξει χωρίς πνευματική πρωτίστως ενασχόληση με τα κοινά. Λέω πνευματική πρωτίστως , γιατί μια θετική και βαθιά κοινωνική αλλαγή, ιδίως αφού συντελείται στον κουρνιαχτό των υπό κατάρρευση ιδεολογιών, χρειάζεται ιδιαίτερα επιμελή θεωρητική προετοιμασία πριν την ανάληψη οιασδήποτε δράσης αν είναι να αποφύγουμε άλλη μια μεγάλη απογοήτευση και καταστροφή. Δεν μπορεί οδηγός να είναι μόνο το θυμικό μας, οι προκηρύξεις και τα αυθόρμητα καλέσματα (παλιά ήταν του πολύγραφου - σήμερα συνήθως ηλεκτρονικά), ή η επικίνδυνη μόδα των ‘παγκόσμιων ημερών’ που μετά τους Αγίους Βαλεντίνους, τις μαμάδες και τις θειάδες, τώρα τείνουν να μετασταθούν ως ‘εορταστικό’ καρκίνωμα στα πάντα (οικολογία, χωροταξία, δημοκρατία, ποδήλατο, πολιτισμός, έρωτας). Σε λίγο θα έχουμε και παγκόσμια ημέρα της σκέψης (ή μήπως ήδη έχουμε;) που θα είναι και η μόνη μέρα του χρόνου που θα επισκεπτόμαστε τη σκέψη … εθιμοτυπικά. Η κούραση από τη θεωρία είναι προφανώς υποκειμενικό αίσθημα που δε θα κρίνω. Απλώς θα σημειώσω πως δεν μπορώ να φανταστώ τι είδους κοινωνική δράση θα μπορούσε να αναληφθεί χωρίς επαρκή θεωρητική τεκμηρίωση. Όπως δεν μπορώ να φανταστώ καμιά πολιτική θεωρία χωρίς πρακτικό διακύβευμα. Κατά τα λοιπά φαντάζομαι πως όλοι μας έχουμε τις οντολογικές μας αναζητήσεις. Οι δικές μου, πλέον, σχεδόν ποτέ δεν αντιτίθενται στο πολιτικό ον, συχνά μάλιστα το ενθαρρύνουν αν δεν το εμπνέουν κιόλας.
Άντε και καλή μας ξεκούραση.
Mικρό σχόλιο δειευκρίνησης:
"Συμμερίζομαι απολύτως την απογοήτευση από το γκρέμισμα συγκεκριμένων -και όχι όλων- των ιδεολογιών αλλά αυτό το ’γκρέμισμα’ το έζησαν παλιότερες γενιές. Οι νέες γενιές ζουν απλώς στο κενό που άφησαν οι εκλιπούσες ιδεολογίες. Άρα η απογοήτευση θα έπρεπε να αφορά κυρίως τους παλιούς όσο οι νέοι θα απασχολούνταν με την πλήρωση του κενού! "
Αυτό ακριβώς εννοούσα κι εγώ. Οτι οι παλιότεροι κουβαλoύν πολύ μεγαλύτερο βάρος από αυτήν την τεράστια αλλαγή κι έχοντας επίσης επενδύσει τόσο πολύ σε οράματα που διαψεύστηκαν, ενώ οι νεότεροι έχουν άλλη αφετηρία κι όχι τέτοιου είδους σχέση με το παρελθόν.
Κατά τα άλλα, μίλησα εντελώς προσωπικά, και κυρίως για κάποια θέματα δικής μας επικοινωνίας.Χωρίς καμία διάθεση να μεταφέρω το θέμα στις γενιές ή να εκπροσωπήσω τη γενιά των 35άρηδων(+1 για την ακρίβεια :) ) με τα τόσα θέματά της.
Κατάλαβα τι είπες κλημεντίνη και επ' αυτού ακριβώς έκανα την παρατήρηση. Είναι κοινή η διαπίστωση πως οι παλιότεροι ήταν πιο άμεσα αναμεμιγμένοι και πληγωμένοι από το γκρέμισμα εκείνων των ιδεολογιών από όσο οι νεότεροι.
Η διαφορά μας έγκειται στο 'μετά' που αποτελεί, ως συνήθως, και το 'δια ταύτα'. Εσύ χρησιμοποίησες (αν δεν κάνω λάθος) την χρονική και βιωματική απόσταση των νεότερων από εκείνες τις περιπέτειες, τουλάχιστον ως εξήγηση για τη μη "ταύτισή [τους] με κάποια από αυτές", όσο εγώ προσπαθώ να εστιάσω αλλού:
Πρώτον, δεν είναι απαραίτητος ο ενστερνισμός μιας "από αυτές" (κι οι δύο εννοούμε 'εκείνες') τις ιδεολογίες. Καλά κάνουνε δηλαδή οι νέοι που δε εντάσσονται σε μια από κείνες! Εδώ δεν εντάσσονται πλέον πολλοί από τους παλιότερους!
Δεύτερον, το κενό που άφησαν οι γκρεμισμένες ιδεολογίες δεν είναι απλώς ψυχολογικό ώστε να αφορά μόνο εκείνους που πρόλαβαν να τις ζήσουν από κοντά και που τώρα ζούνε στα χαλάσματα! Ήταν κυρίως πολιτικό κενό με κοινωνικές συνέπειες που τις ζούμε σήμερα και που θα απασχολούν ακόμα και γενιές μετά τη δική σου!
Άρα η απορία μου είναι η εξής: Καλά, οι παλιοί ας πούμε πως κουράστηκαν και απογοητεύτηκαν με όλα αυτά και πια δεν έχουν διάθεση ούτε για νέες περιπέτειες ούτε καν για νέα οράματα. Οι νέοι όμως πώς μπορούνε να ζούνε χωρίς τέτοια; Το γκρέμισμα του παλιού δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία για τους νέους. Μάλιστα αν δεν είχε γκρεμιστεί θα έπρεπε να το γκρεμίσουν ετούτοι εδώ σήμερα και να βάλουν άλλο στη θέση του. Αλλά ακόμα κι αν δεν υπήρχε τίποτα πριν (ούτε καλό ούτε κακό) πάλι θα έπρεπε να πληρωθεί το ιδεολογικό κενό. Αυτά τα πράγματα κάνουνε συνήθως οι νέες γενιές. Κι αυτά περιμένουμε απ' αυτές. Περί αυτού ακριβώς εξέφρασα την απορία δίνοντας έμφαση στην τελευταία πρόταση: "Άρα η απογοήτευση θα έπρεπε να αφορά κυρίως τους παλιούς όσο οι νέοι θα απασχολούνταν με την πλήρωση του κενού! Και σε αυτήν την πλήρωση δε βλέπω επαρκή νεανική συμμετοχή."
Ποια είναι τα κοινωνικά οράματα των σημερινών εικοσάρηδων τριαντάρηδων και σαραντάρηδων; Παρακολουθώ καμιά φορά τους νέους πολιτικούς και με πιάνει νοσταλγία για τους παλιούς ("Ήμαρτον Θεέ μου" που έλεγε κι η γιαγιά μου)!
Πάρτε για παράδειγμα τη Μιλένα Αποστολάκη. Συμπαθέστατη κοπέλα, δε λέω. Πολύ θα ήθελα να την είχα ξαδέλφη ή άντε ανιψιά. Αλλά είναι πολιτικός λόγος αυτός; Τι επίδειξη κομματοφροσύνης είναι αυτή, τι μεταπώληση του ανούσιου, τι ρεπλίκες παλιομοδίτικου πολιτικαντισμού! Δεν έχουν τίποτα ουσιαστικό να πουν οι ΜΗ-ΛΕΝΕΣ της πολιτικής μας ζωής;
Δεν μπορεί να σκέφτονται έτσι οι νέες γενιές. Αν αυτά είναι τα οράματά τους τότε καλύτερα να δανειστούν τίποτα πιο ενδιαφέρον από κανέναν ...νεότερό τους παλιάς κοπής.
Η ανοχή, η παθητική αποδοχή και η συναίνεση δημιουργούν ανησυχία και προβληματισμό. Και στην προσπάθεια να κάνουμε σωστή διάγνωση της παθογένειας της σημερινής κατάντιας, κάνουμε αναδρομές στην εποχή που υπήρχαν ακόμη οράματα και ιδεολογίες, και που πιστεύαμε ότι θα φτιάχναμε ένα καλύτερο μέλλον για τις επερχόμενες γενιές. Τι να κάνουμε όμως για να ξαναγυρίσουμε στον πρότερο ‘έντιμο’ βίο μας, για να αντιπαλέψουμε το ιδεολογικό και πολιτικό κενό? 1. Να πούμε : ‘τσιμέντο να γίνει’, ας βγάλουν οι άλλοι, τα κάστανα από την φωτιά? 2. Να κάνουμε μια προσπάθεια αυτοκριτικής δημόσια? 3. Να περάσουμε στην αντεπίθεση και ..όποιον πάρει ο χάρος?
Σκέφτομαι αν μπορεί να υπάρξει εγγύηση για έναν ‘αναίμακτο’ τρόπο πολιτικών διεκδικήσεων ή ποια απάντηση τέλος πάντων έχει την δυναμική να επαναφέρει τουλάχιστον την αισιοδοξία.
Αγαπητέ Σπύρο, κατανοώ κατά μέρος τους προβληματισμούς σου.
Όμως, θα ήθελα να μου επιτρέψεις να σου δώσω και τη δική μου οπτική, η οποία δεν απέχει πολύ από την οπτική της Κλημεντίνης και τη δική σου.
Πράγματι, τα βιώματα των νεότερων ανθρώπων είναι διαφορετικά.
Αυτό κατά τη γνώμη μου οφείλεται στο εξής:
Όταν το υπόβαθρο και άρα η βάση των αξιών και προτύπων είναι διαφορετικά, (και αυτό το λέω εννοώντας τόπο, χρόνο, εμπειρίες), τότε και το οικοδόμημα θα είναι εντελώς διαφορετικό.
Άρα, είναι σαφές, ότι το βιωματικό υλικό πηγάζει από ένα διαφορετικό υπόβαθρο.
Όταν λοιπόν αυτό συμβαίνει, και που δυστυχώς συμβαίνει όλο και περισσότερο, πως θα μπορέσουμε να περιμένουμε τους νέους ανθρώπους να έχουν τέτοιου είδους ανησυχίες, όταν οι τρέχουσες ανάγκες έχουν διαφορετική βάση και οπτική?
Θα ήθελα να μου επιτραπεί να πω κάτι για τις γενιές, το οποίο θα είναι πολύ σύντομο.
(Που για κάποιους παλιότερα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί : ΄΄χάσμα γενεών΄΄
Έτσι ακουγόταν τουλάχιστον πριν από 25 χρόνια, όταν στην εφηβεία, βρίσκαμε αντιμέτωπους τους γονείς μας).
Αυτό που θέλω να πω, είναι η γνώση και η εμπειρία, είναι πάντοτε χρήσιμη, και μπορεί να προέρχεται από τον οποιοδήποτε.
Ίσα – Ίσα, επειδή η δική σας η γενιά έχει γνώση και εμπειρία, ( Η εμπειρία και η γνώση, εμπεριέχουν Σοφία. Η Γνώση έχει αποκρυσταλλωμένη μορφή, και έχει την ποιότητα του χρυσού – άφθαρτου. Και επίσης, έχει συγκεκριμένη μορφή. Είναι κάτι σαν ένας μορφότυπος συμπεριφοράς.)
Κάθε μορφώτυπος συμπεριφοράς λοιπόν, είναι ιδανικός, επειδή είναι ολόκληρος και επαρκής.
Όταν λοιπόν αυτό βρίσκεται σε κίνηση, τότε μπορεί να μεταφέρει μια ουσιαστική πληροφορία
για τον οποιοδήποτε είναι ανοικτός να ακούσει.
Αλλά και ακόμη και για αυτόν που δεν είναι ανοικτός να ακούσει, μπορεί να υπάρχει η τάση να θέλει, αλλά να μην του δίνονται οι κατάλληλες ευκαιρίες για να το διαπιστώσει. Και άρα, να το συνειδητοποιήσει. Ίσως, εάν συνειδητοποιήσει ότι έχει αυτήν την ανάγκη, ίσως ΝΑΙ, τότε και μόνο τότε, να ενδιαφερθεί.
Φιλικά, φ.σ
Και εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι:
Ίσα – Ίσα, επειδή η δική σας η γενιά έχει γνώση και εμπειρία, πρέπει να μας δείξει με ποιόν τρόπο μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με τα ΄΄βυθισμένα κομμάτια ΄΄ μας.
Ίσως εσείς, να χρειαστεί να κάνετε ένα βήμα μέχρι το μέσο της γέφυρας. (Λέω εσείς, επειδή έχετε την εμπειρία). Τότε μάλλον εμείς, αφού δούμε με ποιόν τρόπο φτάσατε ως εκεί, να κάνουμε έναν ελιγμό ή μια προσπάθεια, και να μπορέσουμε να συναντήθουμε στο μέσο της γέφυρας.
Τώρα μόλις συνειδητοποίησα εμβρόντητος ότι ο στίχος της κυρίας Δημουλά
Εσύ φταις που σ΄αγαπώ
δεν είναι λαικό καψουροτράγουδο, αλλά όντως τα λέει όλα: Είναι το όντως ον... το όλον της ύπαρξης.
Συγχαρητήρια στον Σπύρο που μας ενημέρωσε.
Είναι φανερό ανώνυμε φίλε ότι εσύ δε χρειάζεσαι ενημέρωση. Προφανώς είσαι απολύτως εξοικειωμένος με την ποίηση της Κικής Δημουλά.
Ανώνυμε φίλε σου πήρε αρκετό χρόνο να συλλάβεις όλο αυτό, αλλά άξιζε τον κόπο!
Αγαπητή φ.σ. μου αρέσει ο λόγος σου γιατί είναι ποιητικός. Εμείς οι δύο είμαι βέβαιος ότι γνωριζόμαστε ... πνευματικά εννοώ, κατάλαβες..
Λοιπόν στο εύγλωττο σχόλιό σου, θα απαντήσω με ένα παλιό ποίημα (του Λαπαθιώτη νομίζω;) που αν δεν κάνω λάθος ο Ελύτης δεν είχε καταφέρει να εκτιμήσει, τον είχε μάλιστα αν θυμάμαι εξοργίσει (τέλος πάντων όλοι έχουμε τις.. άτυχες στιγμές μας). Ίσως να είναι θέμα διάθεσης, ή εποχής, ή μπορεί και ψυχοσύνθεσης. Εσύ πάντως, σήμερα, νομίζω ότι θα είχες τη διάθεση -ίσως και την προδιάθεση- να το προσεγγίσεις:
Ζινώντας αποβίδονο σαβίνι
Κι απονιβώντας ερωμυδαλιό
Κουμάνισα το κίρο του λαβίνι
Μα σάβαλο γιδένι του θαλιό.
Κι ανέποντας έν’ άδονο λαβίνι
Που ροδαγοπαλούσε τον αλιό
συνέλωσα τον άβο του ραβίνι
σ’ έν άφαδο ζουμένικο ραλιό
Μου το είχε απαγγείλει ένας φίλος όταν ήμασταν οργισμένοι νέοι. Πιο οργισμένοι και πιο νέοι από όσο εσύ σήμερα. Γι' αυτό αν έχω κάνει κανένα λάθος συγχώρα με. Δυστυχώς δε το θυμάμαι πολύ καλά κι είναι κρίμα γιατί έχει και συνέχεια. Αν το αναφέρω σήμερα είναι απλώς γιατί προάγει το είδος της επικοινωνίας που προτιμάς.
Γι' αυτό σου λέω. Νομίζω πως εμείς οι δύο ήδη συνεννοηθήκαμε... (μέσω της ποίησης πάντα).
Ήθελα να πώ στον Τέπανδρο,
οτι σύντομα θα του βρω και το υπόλοιπο μέρος...
(Για να έχεις όλη την εικόνα...:)
Συγνώμη για το λάθος, ήθελα να πω, Τέρπανδρο.
Έννοια σου φ.σ. μου την εικόνα την έχω ολόκληρη. Όσο για το ποίημα, ξέρω ότι σε ενδιαφέρει και για να μη σε βάζω σε κόπο έψαξα και το βρήκα εγώ στο διαδίκτυο.
ΒAO, ΓAO, ΔAO
Ναπ. Λαπαθιώτης
Ζινώντας αποβίδονο σαβίνι
Κι απονιβώντας ερομιδαλιό
Κουμάνισα το βίρο του λαβίνι
Μα σάβαλο γιδένι του θαλιό.
Κι ανέδοντας έν’ άκονο λαβίνι
Που ροδαγοπαλούσε τον αλιό
σινέρωσα τον άβο του ραβίνι
σ’ έν άφαρο δαμένικο ραλιό
Σούβεροδα στ’ αλίκοπα σουνέκια
Μεσ’ στ’ άλινα που δεν εσιβονεί
Βαρίλοσα σ’ ακίμορα κουνέκια
Και λαμπαδοσαλώντας την ονή,
Καράμπωσα το βούλινο διράνι,
Σαν άλιφο τουνέσι που κιράνει…
Επειδή η δικαιοσύνη και η αστυνομία αυτή την στιγμή συνεργάζονται άψογα για να εξαφανίσουν όλα τα δικαιώματά μας, ανθρώπινα και συνταγματικά, προτείνω κάτι, μιάς και είμαστε περισσότεροι.Να τους παρακολουθούμε στις ιδιαίτερες στιγμές τους, (όπως π.χ. όταν καθαρίζουν την μύτη τους ή το αυτί τους με το δάκτυλό τους, όταν αυτοϊκανοποιούνται, όταν κάνουν παράνομο έρωτα, ή σε άλλες 'μεγαλειώδεις' στιγμές), και να τις δημοσιοποιούμε! Να δούμε ποιός θα βγει περισσότερο χαμένος τελικά!
...πολύ ωραία Τέρπανδρε!!!
Και γαι να κλείσουμε αυτή την παρένθεση,επειδή έκανα κι γω τον κόπο,έχω δώσω το εξής:
Ναπολέοντας Λαπαθιώτης (1888-1944), τον οποίον οι μελετητές κατατάσσουν στους Νεορομαντικούς. Θέλησα λοιπόν ν' αναφερθώ σ' αυτόν, γιατί ο Λαπαθιώτης, σ’ ένα ποιητικό παιχνίδι του, το 1938, έγραψε το "ΒΑΟ ΓΑΟ ΔΑΟ" ένα ποίημα απρόσμενο για την εποχή του, αλλά και το προσωπικό ποιητικό του ύφος (όχι ίσως για την προσωπικότητά του απρόσμενο). Προλαβαίνει έτσι, ο Λαπαθιώτης, τους ISIDORE ISOU και MAURICE LEMAITRE, τους κύριους εκπροσώπους του Λεττρισμού (Lettrisme), το οποίο ως κίνημα εμφανίζεται γύρω στο 1945. Το κίνημα του Λεττρισμού είναι ένα "αντιλεξικό" κίνημα, πρεσβεύει μια ποίηση που θα βασίζεται στη δύναμη του φθόγγου – στη δύναμη της ήχησης, κι όχι στο νόημα των λέξεων. Ο ποιητής φτιάχνει δικές του λέξεις, καινοφανείς, με αυθαίρετους (;) φθογγικούς συνδυασμούς, φαινομενικά «άσημες», που ανοίγουν, ωστόσο, το πεδίο στον αναγνώστη, να τις φορτίσει με νόημα, κάτι που και ο ίδιος ο υπερλεξιστής ποιητής ίσως έχει ήδη κάνει, υπομειδιώντας. Πέρα από τις παράπλευρες επιδιώξεις (καινοφανή λεκτικά μορφώματα, κωμικές ετυμολογικές αναφορές, επί μέρους παρηχήσεις κλπ), κύρια επιδίωξη είναι η δημιουργία συνολικά ενός κλίματος ηχητικού, το οποίο μάλιστα με την απαγγελία εντείνεται ακόμα περισσότερο. Αυτό το ηχητικό κλίμα κυοφορεί το νόημα.
Το ποίημα δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στα «Θεσσαλικά Γράμματα» (1938), κατόπιν στο περιοδικό «Εκλογή» τεύχος 73, το 1951.
Και επισης...
Εις τόπους μεταπίονες, εκ δώσπης ημιμαίας
επέλυλε το εύρωον έλον της κίης ρέον
οχλάζον αστημόωκτα , ενστέρχεα φρυεύον
σιάπτον το αιδίωμα αιγός ησχιταλίης.
..............
Πάνω που θα έλεγα στη φ.σ. οτι αυτή τη φορά με μπέρδεψε η διατύπωση των σκέψεών της (στο θέμα με τις γενιές) αλλά τελικά τα συμπεράσματα ήταν ξεκάθαρα, ήρθε η ανατροπή με τον τέρπανδρο η οποία μου άρεσε πολύ ως διάλειμμα.
Ιδιαίτερη δυναμική αυτή η γλώσσα και συχνά πολύ πιο κοντά σε αυτό που είμαστε(λόγω των πολλών ερμηνειών).
Συνειρμικά, από όλη τη διαδρομή της συζήτησης, αλλά κι επειδή το ξαναδιάβασα τώρα, έχω να προτείνω ένα βιβλίο(φαντάζομαι γνωστό στους περισσότερους):
"Ο Γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον" στην νέα έκδοση με επίλογο του συγγραφέα του R. Bach , εκδόσεις διοπτρα.
Ο συγγραφέας έχει την εξής αφιέρωση:"Στον πραγματικό Γλάρο Ιωνάθαν που ζει μέσα μας"...
Ναι πραγματικά. Είναι νοηματική γλώσσα!
Και απύθμενο βάθος!
Η παιδεία καίγεται... και τα 'παιδία παίζει'!
...Mακάρι να έχουν την ευκαιρία και τη δυνατότητα τα κάθε φύσεως παιδιά (και) να παίζουν!!!
Ζήτω η συμμεθεκτική δημοκρατία!
Περιλαμβάνει κοινοβούλιο, άμεση δημοκρατία και τον Γλάρο Ιωνάθαν!
Ανώνυμε τα παιδιά αλλά κυρίως οι μεγάλοι καλά είναι και να παίζουνε και να πετάνε και καλύτερα να κάνανε και τα δύο ταυτόχρονα. Μέχρι στιγμής πάντως αυτό που λείπει είναι το πέταγμα. Ίσως να πέταξε! Αυτό που μας έμεινε είναι το ξεπέταγμα...
Και για να λέμε την αλήθεια, άλλε ανώνυμε, ο γλάρος Ιωνάθαν δεν τα πήγαινε ποτέ καλά με τα κοινοβούλια. Ή κάνω λάθος?
Σχετικά με τη μέθεξη ίσως θα ταίριαζε να αναφερθεί:
Έτσι, το πλατωνικό έτος
Τινάζει έξω από την τροχιά του τη νέα ηθική
Και φέρνει πάλι μέσα την παλιά.
Όλοι οι άνθρωποι στροβιλίζονται
Στο ρυθμό της βάρβαρης κλαγγής ενός γκονγκ.
Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς, "Ο Πύργος"
Και όμως αγαπητέ Τέρπανδρε, σκέψου τι θείο ήχο βγάζει ένα γκονγκ με δοξάρι κοντραμπάσου
Το arco επί του γκονγκ βγάζει καλό ήχο αλλά προτιμώ κάτι λιγότερο ρετρό. Π.χ. δοξαριές στις χορδές του ίδιου του μπάσου, έτσι για αλλαγή! Μετά ο Γέιτς μιλάει για κλαγγή κι όχι για θείο ή έστω μακρόσυρτο ήχο και φοβάμαι πως θα επέμενε ακόμα κι αν είχε προλάβει να ακούσει γκονγκ να παίζεται με δοξάρι, πράγμα απίθανο. Και το θέμα, δεν είναι τι σκέφτομαι εγώ αλλά τι ο ποιητής. Όλα αυτά βέβαια ενόσω εξακολουθεί να μου διαφεύγει το πολιτικό μήνυμα του σχολίου σου... Για να μην ξεχνάμε κι αυτό το μέρος της συζήτησης.
Μα το πολιτικό μήνυμα Τέρπανδρε είναι προφανές! Όπως ένα γκονγκ μπορεί να είναι βάρβαρο ή θείο ανάλογα με την επιδεξιότητα και κυρίως τον εσωτερικό κόσμο του ερμηνευτή, έτσι και η άμεση δημοκρατία που επικαλείται ο Σπύρος ορίζεται από τη διανοητική, αισθητική και ηθική υπόσταση καθενός από τους συμμετέχοντες. Υπό την έννοια αυτή το πρόβλημα δεν είναι η βουλή των Ελλήνων ή των Αζέρων αυτονομιστών αλλά η επάνδρωση του καραβιού με το κατάλληλο πλήρωμα. Αφού όμως ο Σπύρος έχει επισημάνει πως είναι αδύνατο να εμπιστευτεί οποιονδήποτε (εγω διαφωνω), τότε με ποιους σκέφτεται να ιδρύσει άμεση δημοκρατία και για ποιο σκοπό. Όταν λοιπόν μιλώ για 'συμμεθεκτική δημοκρατία', εννοείται χιουμοριστικά, τονίζω το αδιέξοδο της επικοινωνίας και της πολιτικής συμπαράταξης όταν δεν στηρίζεται σε πνευματικές, αισθητικές και ηθικές συγκλίσεις.
Άλλε ανώνυμε, κάνεις το ίδιο λάθος στην περίπτωση της μουσικής (γκονγκ) με αυτό που κάνεις στην πολιτική (αντιπροσώπευση). Αλλά το μεγαλύτερο λάθος που κάνεις αφορά την ίδια την επικοινωνία γιατί βέβαια απαντάς σε άλλα από αυτά που θέτει ο συνομιλητής σου. Εξηγούμαι (έστω κι αν, όπως φοβάμαι, το κάνω καταχρηστικώς).
Όσον αφορά στην επικοινωνία:
Ο Τέρπανδρος θυμίζει τον Γέιτς (το ποίημα έχει τον συμβολικό τίτλο “1919” και είναι από τη συλλογή «Ο Πύργος») που θέλει να περιγράψει με βάρβαρους ήχους την επαναφορά της παλιάς ηθικής και όχι μόνο. Ο ποιητής επιλέγει ως ηχητική επένδυση στο μήνυμά του κλαγγές από γκονγκ. Το μήνυμα είναι μια ηθική, φιλοσοφική και ιστορικο-πολιτική θέση που εκφράζεται ποιητικά. Εσύ σ’ αυτό απαντάς πως το γκονγκ παίζεται κι αλλιώς και μπορεί να βγάλει και θείους ήχους. Η απάντηση αυτή είναι άτοπη θεματολογικά και νοηματικά γιατί όχι απλώς μεταφέρεις τη συζήτηση στο χώρο της οργανολογίας αλλά και σου διαφεύγει πως ακόμα κι αν κάποιος διαφωνεί με τον Γέιτς φαντάζομαι πως θα του αναγνωρίσει το δικαίωμα να επενδύσει με υποκειμενικά δυσάρεστους ήχους κάτι που ο ίδιος αντιλαμβάνεται ως δυσάρεστο. Εσύ θα διάλεγες θείους ήχους για να περιγράψεις κάτι με το οποίο διαφωνείς; Αν έχεις αντιρρήσεις που αφορούν την άποψη που εκφράζει ο Γέιτς τότε πες μας τη διαφωνία σου επί της ουσίας των λεγομένων του. Αν πάλι διαφωνείς με τον τρόπο έκφρασης της ιδέας του τότε πες μας ποιο είναι το λάθος σ’ αυτήν την έκφραση. Οι “άπειρες” δυνατότητες του δοξαριού και του γκονγκ ουδόλως ενδιαφέρουν εδώ.
Όσον αφορά στο μουσικό και το πολιτικό μέρος:
Το αν ένα γκονγκ ή οποιοδήποτε μουσικό όργανο ακουστεί κακόηχο ή καλόηχο εξαρτάται προφανώς από πολλούς παράγοντες. Η προσωπικότητα του ερμηνευτή, όπως σωστά λες, παίζει επίσης ρόλο. Αλλά σπουδαιότερο ρόλο παίζει βέβαια η επιλογή του τρόπου παιξίματος όπως ορίζεται από το συνθέτη (τον Γέιτς). Και εδώ ο συνθέτης επέλεξε την κρούση κι όχι τη δοξαριά. Ακόμα κι ο ακροατής που θα δυσκολευόταν να διακρίνει μία ερμηνεία με arco από μιαν άλλη επίσης με arco, δε θα δυσκολευτεί καθόλου να διακρίνει μεταξύ κρούσης και δοξαριάς arco. Πάει να πει ότι η προσωπικότητα καθενός μικρή διαφορά κάνει μέσα σε ένα παίγνιο που έχει συγκεκριμένους κανόνες. Αν διαφωνείς με το γκονγκ του Γέιτς είναι γιατί διαφωνείς με την ηχητική οργάνωση του μουσικού αυτού παιχνιδιού που συμπεριλαμβάνει την επιλογή του οργάνου και τον τρόπο παιξίματος κι όχι με το ότι ο Γέιτς δεν χτύπησε καλά το γκονγκ του.
Η ομοιότητα με το πολιτικό ζήτημα είναι εξόφθαλμη. Για τους ίδιους ακριβώς λόγους μικρή διαφορά κάνει αν την εξουσία καταλαμβάνει μια συντηρητική παράταξη ή μια άλλη που θέλει να αυτοαποκαλείται προοδευτική, όσο αυτές θα κινούνται στα πλαίσια της αγοραιοποιημένης πολιτικής. Μικρή σημασία θα είχε ακόμα κι αν στα πράγματα ερχόταν μια αληθώς προοδευτική παράταξη (φανταστική) όσο οι κανόνες του παιχνιδιού είναι οι συγκεκριμένοι και υπαγορεύονται από μη πολιτικά κέντρα. Η σύνθεση είναι καταγεγραμμένη λεπτομερώς, με παραδοσιακή σημειογραφία, και είναι κακή. Και φυσικά όσοι ελπίζουν σε … αυτοσχεδιασμούς και ελεύθερα μέρη να τα ξεχάσουν! Θα παίζουν όπως ακριβώς υπαγορεύει η κάκιστη αυτή παρτιτούρα. Τώρα αν πιστεύουν ότι η απαστράπτουσα προσωπικότητά τους ή κάποιων άλλων ερμηνευτών θα την μετατρέψουν σε έργο βιώσιμο ας βάλουν τα δυνατά τους. Αλλά αυταπατώνται.
Η ίδρυση και λειτουργία μιας αμεσότερης δημοκρατίας θα μπορούσε να στηριχτεί όχι σε άτομα που εμπιστευόμαστε, βέβαια, αλλά σε θεσμούς που εμπιστευόμαστε. Αυτή είναι η ουσία του ερωτήματος που έθεσα και τo οποίo φυσικά δεν απάντησες ακόμα. Αν όντως υπάρχει ένα ή περισσότερα πρόσωπα της εμπιστοσύνης σου στα χέρια των οποίων θα άφηνες ευχαρίστως την τύχη σου μαζί με μια εν λευκώ εξουσιοδότηση για έστω τέσσερις μήνες δεν έχεις παρά να το δηλώσεις (εγώ θα σε πιστέψω καλοπροαίρετα έστω κι αν δεν αναφέρεις ποιο είναι αυτό το πρόσωπο). Διότι αν πιστεύεις στην αντιπροσώπευση και έχεις μάλιστα και την υποθετική ευχέρεια να επιλέξεις τους άριστους αντιπροσώπους σου –όποιους και όσους εσύ θέλεις, ελευθερία που στην πράξη φυσικά δεν έχεις- τότε τι σε εμποδίζει να απαντήσεις καταφατικά και χωρίς περιστροφές; Αν όμως αρχίσεις να σκέφτεσαι «Καλοί είναι αλλά για στάσου! Πόση ελευθερία μπορώ πράγματι να τους εκχωρήσω;» «Μήπως θα πρέπει να τους ελέγχω που και που;» «Με ποιους μηχανισμούς;» «Τι εγγυήσεις παρέχουν;» και άλλα τέτοια αυτονόητα, τότε έχεις ήδη απαντήσει αρνητικά και συμφωνείς μαζί μου πως το κλειδί δεν είναι οι άνθρωποι αλλά τα πλαίσια στα οποία ασκούν την ελευθερία τους. Είναι κάπως ..σαν ερώτηση ματ. Δε σου αρέσει το σκάκι;
Αγαπητέ Σπύρο,
Είναι προφανές ότι παρανοείς τα αυτονόητα! Φυσικά το γκονγκ χρησιμοποιείται συμβολικά από τον
εξαίρετο Γέιτς όσο και από το δικό μου πολιτικό σχόλιο.Η μουσική σου ανάλυση λοιπόν είναι εκτός θέματος.
Επί της ουσίας:
Η βάρβαρη κλαγγή ή ο θείος ήχος έχουν να κάνουν με τον ψυχικό μας κόσμο και όχι με το όργανο στο οποίο προσπίπτουν. Γι’ αυτό ακριβώς δεν μπορούμε να εμπιστευτούμε τους θεσμούς (τα όργανα δηλαδή) αλλά τους ανθρώπους, έστω και αν η εξαπάτηση στις μεταξύ μας σχέσεις αποτελεί μια υπαρξιακή, θα έλεγα, πραγματικότητα.
Δεν μας σώζουν οι θεσμοί όταν εφαρμόζονται από ατελείς ανθρώπους. Και αν οι άνθρωποι ήταν, όπως όλοι μας θα θέλαμε να είμαστε, τότε δεν χρειάζονται θεσμοί.
Η άποψή σου ότι ‘η ίδρυση και λειτουργία μιας αμεσότερης δημοκρατίας θα μπορούσε να στηριχτεί όχι σε άτομα που εμπιστευόμαστε, βέβαια, αλλά σε θεσμούς που εμπιστευόμαστε’
οδηγεί στο εύλογο ερώτημα της εφαρμογής. Και βέβαια η απάντηση έχει δοθεί ιστορικά: Οι προβληματικές δημοκρατίες τις οποίες βιώνουμε μέσω αντιπροσώπων στηρίζονται επίσης σε θεσμούς (εδώ δεν χρειαζόμαστε τον Καστοριάδη αφού η εξαπάτηση είναι γνωστή και στον τελευταίο Έλληνα ψηφοφόρο οποιουδήποτε κόμματος εντός ή εκτός βουλής).
Η εμμονή σε θεσμούς, που ξεκινάει από την έλλειψη εμπιστοσύνης στους ανθρώπους, υποθάλπει την κακοπιστία, ευνοεί στρατιωτικά μέτρα και καταλήγει συνήθως σε Άουσβιτς και Νταχάου.
Πότε θα μας κάνεις τη χάρη να μας αναλύσεις το συμβολισμό του γκονγκ στον Γέιτς και βέβαια στο δικό σου "πολιτικό" σχόλιο;
Εγώ νόμιζα πως εκτός θέματος μιλάει κάποιος που από μια τέτοια στροφή το μόνο που βρίσκει να παρατηρήσει είναι ότι υπάρχουν κι άλλοι τρόποι παιξίματος του γκονγκ! Τώρα μαθαίνω πως βγαίνεις εκτός θέματος όταν επαναφέρεις τη συζήτηση στο αρχικό θέμα. Ας είναι! Έχω να μάθω πολλά ακόμα.
Δεν είναι να απορεί κανείς για το ότι είμαστε στο πολιτικό αυτό επίπεδο όταν η αντίληψη της πολιτικής πραγματικότητας εκφράζεται με τόσο.. διαυγή τρόπο όσο ο δικός σου! Από πού να αρχίσω και πού να τελειώσω!
"Δεν μας σώζουν οι θεσμοί όταν εφαρμόζονται από ατελείς ανθρώπους. Και αν οι άνθρωποι ήταν, όπως όλοι μας θα θέλαμε να είμαστε, τότε δεν χρειάζονται θεσμοί."
Αυτό το λες εσύ αντεπιχείρημα στα επιχειρήματα υπέρ της άμεσης δημοκρατίας; Αγαπητέ μου λες ό,τι κι εγώ: "ΑΝ ήμασταν... μπλα-μπλα τότε ίσως να μη χρειάζονταν οι θεσμοί". Αλλά προς το παρόν μόνο σε καλύτερους θεσμούς μπορούμε να ελπίζουμε.
"Οι προβληματικές δημοκρατίες τις οποίες βιώνουμε μέσω αντιπροσώπων.."
Εγώ ήλπιζα ότι τουλάχιστον η βίωση γινόταν χωρίς διαμεσολάβηση! Αλλά αφού εσένα σου χρειάζονται αντιπρόσωποι ακόμα και για να βιώσεις τη δημοκρατία τότε φαντάσου που έχει φτάσει η αντιπροσώπευση!
"..στηρίζονται επίσης σε θεσμούς (εδώ δεν χρειαζόμαστε τον Καστοριάδη αφού η εξαπάτηση είναι γνωστή και στον τελευταίο Έλληνα ψηφοφόρο οποιουδήποτε κόμματος εντός ή εκτός βουλής)."
Άρα συμφωνείς μαζί μου και για τη χρεοκοπία των υπαρχόντων θεσμών και για την εξαπάτηση. Υπέροχα! Όσον αφορά στον Καστοριάδη, αν δεν τον έχουμε ανάγκη για να πάμε μπροστά, εγώ δεν έχω αντίρρηση να τον αφήσουμε πίσω εφόσον σε ενοχλεί. Αλλά αν δεν χρειαζόμαστε έναν Καστοριάδη στο θέμα της αυτοθέσμισης, τότε πού τον χρειαζόμαστε;
"Η εμμονή σε θεσμούς, που ξεκινάει από την έλλειψη εμπιστοσύνης στους ανθρώπους, υποθάλπει την κακοπιστία, ευνοεί στρατιωτικά μέτρα και καταλήγει συνήθως σε Άουσβιτς και Νταχάου."
Μα μόλις πιο πάνω εσύ δεν ήσουνα που μιλούσες για "ατελείς ανθρώπους" για "προβληματικές δημοκρατίες" και για "εξαπάτηση του ψηφοφόρου"(;!) Τώρα μας μαλώνεις για "έλλειψη εμπιστοσύνης" στους ανθρώπους; Αποφάσισε επιτέλους! Οι άνθρωποι είναι καλοί και να τους εμπιστευόμαστε, ή να φτιάξουμε ισχυρούς και ευέλικτους θεσμούς; Αν δεν κατάλαβες, γι' αυτό ακριβώς φτιάχνουν οι άνθρωποι θεσμούς. Για αυτοπροστασία. Όχι από χόμπυ! Αλλιώς ή σε κανέναν παράδεισο θα ζούσαμε ή σε καμιά ζούγκλα.
Και, φίλε μου, είναι ακριβώς η τυφλή "εμπιστοσύνη" σε ηγέτες και "η εξαπάτηση του ψηφοφόρου" και των "ατελών ανθρώπων" (όλων ημών) μέσα σε "προβληματικές δημοκρατίες" που ευθύνονται για τα Νταχάου και τα Άουσβιτς. Θηρία θα υπάρχουν πάντα. Πώς θα τα σταματήσεις; Θα τους παίζεις γλυκά το γκονγκ σου με δοξάρι;
Επίσης παρατηρώ ότι αποφεύγεις την απάντηση στο ερώτημά μου όπως ο διάολος το λιβάνι... αλλά αυτό το έχω πλέον συνηθίσει (:-))
Τέλος πάντων, διακόπτω αυτόν το "διάλογο", όχι γιατί δε μου αρέσουν κάποιες θέσεις σου αλλά ακριβώς γιατί δεν υπάρχουν τέτοιες. Βλέπω μόνο διάθεση αντιπαράθεσης που έχει εκφραστεί μάλιστα και σε προηγούμενα μηνύματα. Αν όντως υπήρχαν θέσεις όλο και κάποια δίοδο θα είχαν βρει να διατυπωθούνε. Έστω κι από σύμπτωση...
Α! ξέχασα. Σου είπα πως η αποδόμηση του λόγου μπορεί επίσης να οδηγήσει σε Άουσβιτς;
Κατά την γνώμη μου, 'άλλε ανώνυμε' δεν 'εχεις άριστη γνώση των εννοιών της ελληνικής γλώσσας! Η λέξη 'θεσμός' μάλλον σου είναι άγνωστη! Διαφορετικά θα ήξερες οτι ο θεσμός ειναι κανόνας δικαίου, που διαμορφώθηκε απο την παράδοση με κοινωνική συναίνεση και συμφωνία και που δημιουργεί καθήκοντα και υποχρεώσεις ώστε να υπηρετείται άριστα το κοινωνικό σύνολο.Επομένως η λέξη εμμονή, (που είναι όρος κατά βάση ψυχιατρικός), είναι ανεπίτρεπτο να χρησιμοποιείται για μια τόσο θεμελιώδη έννοια! Η λέξη σεβασμός είναι η κατάλληλη λέξη που θα έπρεπε να αποδίδεται στους θεσμούς. Επομένως η διαστρέβλωση της έννοιας των λέξεων, όπως και η παραποίηση του πολιτικού νοήματος της άμεσης δημοκρατίας, δείχνουν έλλειψη καλής πίστης και ειλικρίνειας στο σχόλιό σου. Εκδηλώνουν δηλαδή αυτό που ερμηνεύεται ακριβώς ως...'κακοπιστία'!
Ολοκληρώνω με την παρατήρηση:
Αγαπητέ Σπύρο, αισθάνεσαι την ανάγκη να χαλιναγωγηθείς από θεσμούς για να μην βλάψεις τους συνανθρώπους σου; Αν ναι, τότε δικαίως επικαλείσαι αστυνομικά μέτρα. Αν όχι, τότε πώς τα επικαλείσαι εναντίον των άλλων;
Από εδώ ακριβώς ξεκινάει ο κίνδυνος. Ο φασισμός ελλοχεύει
ψαρεύοντας πάντα σε θολά νερά.
Να μια σειρά από αστυνομικά μέτρα...
θεσμός ο [θezmós] O17 : κάθε ομαδική ή ατομική ενέργεια ή κάθε σχέση ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνίας, που συνήθ. ύστερα από μακροχρόνια και ομοιόμορφη επανάληψη παίρνει μια τυπική μορφή συνήθ. νομική: Kοινωνικός / πολιτικός / πολιτειακός ~. Kατάργηση / καθιέρωση ενός θεσμού. O ~ της οικογένειας / του γάμου / της προίκας. O ~ της κοινωνικής ασφάλισης / της αργίας της Kυριακής. O ~ της βασιλείας / του Προέδρου της Δημοκρατίας. Oι κοινοβουλευτικοί θεσμοί. Yπεράσπιση / υπονόμευση των ελεύθερων και δημοκρατικών θεσμών της χώρας. || οργανισμός που εξυπηρετεί το κοινωνικό σύνολο και είναι αναγνωρισμένος από το νόμο: O ~ της δημοτικής αστυνομίας. || (επέκτ.) για μακροχρόνια συνήθεια στα πλαίσια της ατομικής ή οικογενειακής ζωής: H συγκέντρωση όλων των συγγενών στο σπίτι του παππού την πρωτοχρονιά έχει γίνει πια ~ στην οικογένειά μας. [λόγ. < αρχ. θεσμός]
Φασισμός επίσης είναι και η έλλειψη χιούμορ. Γι' αυτό φαίνεται διαγράφηκε από το blog το χαριτωμένο σχόλιο του '΄Εξαλλου Πατέρα' για τον θεσμό της προίκας. Ελπίζω να μην υποστώ βασανιστήρια για την υπενθύμιση.
Φασισμός είναι επίσης να συμμετέχεις σε ένα φόρουμ με μοναδικό σκοπό να το σαμποτάρεις, όπως κάνεις από την αρχή εσύ με διάφορα ψευδώνυμα. Λοιπόν Άλλε Ανώνυμε - Έξαλλε Πατέρα - Ανώνυμε Φίλε κ.λ.π. άντε να ψαρέψεις σε άλλα "θολά νερά" αφού εδώ βλέπεις ότι δεν υπάρχουν ψάρια να τσιμπάνε. Εγώ απορώ με την υπομονή που έχουν εδώ μέσα κάποιοι που μπαίνουν στον κόπο να σου απαντάνε. Πάρε τα συμπράγκαλά σου σε κανένα άλλο φόρουμ. Εδώ δε σε παίρνει. Και θα συμβούλευα και τον υπεύθυνο του μπλογκ να μην είναι τόσο ανεκτικός στις ανοησίες στο μέλλον.
Ο ανώνυμος έχει δίκιο! Τα σχόλια τύπου: 'αντίδραση για την αντίδραση', όπως και οι σαρκαστικές εξυπνάδες , όταν δεν έχει κανείς θέσεις και λογικά επιχειρήματα, θα έπρεπε να αφαιρούνται με συνοπτικές διαδικασίες,απο τους υπεύθυνους του blog. Αυτοί που ασχολούνται με τα 'λασπόνερα', το κουβαδάκι τους και δρόμο,εκεί που τους πέρνει να πουλάνε ..φύκια για μεταξωτές κορδέλες!
Είχα γράψει ένα μήνυμα για τον «έξαλλο πατέρα», αλλά μιας και σβήστηκε, φαντάζομαι ως εκτός θέματος, γράφω νέο μήνυμα «προς τιμήν» σου άλλε ανώνυμε. Είτε είσαι εσύ ο "έξαλλος πατέρας" είτε όχι, το μόνο σίγουρο είναι ότι εγώ είμαι σίγουρα έξαλλη μαζί σου.
Λοιπόν νομίζω ότι σου διαφεύγουν βασικές έννοιες της ελληνικής γλώσσας και προφανώς των όρων "φασισμός", "δημοκρατία", "θεσμός" "συζήτηση", "αστυνομικά μέτρα" κ.λ.π.
Αναλώνεσαι σε προσωπικές επιθέσεις και δεν ξέρω αν αυτό αποτελεί ψυχοθεραπεία για σένα, ωστόσο δεν ενδιαφέρει υποθέτω τους συνομιλητές αυτού του blog και σίγουρα δεν ενδιαφέρει εμένα.
Βασανιστήρια υφιστάμεθα εμείς με τις συνεχείς εκτός θέματος παρεμβάσεις σου και με τον ασυνάρτητο λόγο σου. Προσπαθώ από την αρχή να αυτοπροσδιοριστώ μέσα στη συζήτηση αυτή που την κάνουν αδύνατη σχόλια σαν και τα δικά σου. Η διαγραφή τέτοιων σχολίων είναι ένα δυσάρεστο μέτρο, αλλά δυστυχώς απαραίτητο για να προστατευτεί ο διάλογος. Σε κάποια blog τα σχόλια τυγχάνουν της έγκρισης του διαχειριστή πριν ακόμα αναρτηθούν. Σε μερικά μάλιστα είναι και πολύ δύσκολο να εγκριθούν καν. Πολύ φοβάμαι ότι η δημοκρατία στο δικό μας blog σου έχει πέσει λίγο βαριά για να μπορέσεις να τη διαχειριστείς, και επειδή η δημοκρατία πρέπει να έχει και μηχανισμούς αυτοσυντήρησης, συμφωνώ με τις διαγραφές σχολίων άσχετων με το θέμα. Το έχω ξαναδηλώσει και στο παρελθόν, αλλά επειδή κάποιοι επιμένουν σε παραπλανητικές ή εκτός θέματος ή προκλητικές παρεμβάσεις, προσωπικά θα προτιμούσα να διαγράφονται όλες αυτές, παρά να απαντώνται. Εννοώ όχι μόνο τις κακοπροαίρετες αλλά και τις εκτός θέματος.
Όταν, 10 σχόλια παραπάνω άρχιζα την πρώτη απάντησή μου στο σχόλιό του άλλου ανώνυμου σημειώνοντας
"Εξηγούμαι (έστω κι αν, όπως φοβάμαι, το κάνω καταχρηστικώς)",
αυτό ακριβώς εννοούσα με τη λέξη 'καταχρηστικώς'. Διότι ο λόγος κάποιου μπορεί κάλλιστα να σε προϊδεάσει για αυτό που θα επακολουθήσει αφού σε πληροφορεί για τη γενικότερη συγκρότησή του, καμιά φορά δε και για την ίδια την ταυτότητά του. Δυστυχώς επαληθεύτηκα.
Το παρόν σχόλιό μου λοιπόν -μην ανησυχείτε αγαπητοί φίλοι- ΔΕΝ είναι "προς τιμήν" κανενός παράσιτου. Είναι προς τιμήν όσων είχαν και έχουν την αληθινή διάθεση να συμμετέχουν στις συζητήσεις μας. Και μια απλή ανάγνωση αρκεί για να ξεχωρίσετε τους μεν απ' τους δε. Αν κάποιες φορές επέλεξα να απαντήσω σε ανάξια σχολιασμού μηνύματα, είναι όχι γιατί αξίζει να απαντάς σε όλους, αλλά γιατί αξίζει να επισημαίνεις την ανοησία και τη σκόπιμη διαστρέβλωση της πραγματικότητας σε έναν δημόσιο διάλογο, ιδίως όταν ο λόγος είναι προσεγμένα παραπλανητικός όπως πολύ σωστά τον χαρακτηρίζει η Σαπφώ (εδώ δε μιλάω για τον άλλο ανώνυμο, καθώς εκείνου ο λόγος παραείναι απρόσεχτος για να είναι παραπλανητικός).
Μιλάω για κάποιους που αντλούν μια κρυφή ικανοποίηση από την πρόκληση σχολίων με σκοπό τον αποπροσανατολισμό, ώστε η συζήτηση να μεταφερθεί στο χώρο του αόριστου, εκεί όπου η σύγχυσή τους μπορεί ελεύθερα να θριαμβεύει. Ακόμα κι αν δε καταφέρουν αυτό, αισθάνονται μια αρρωστημένη χαρά με τη διαπίστωση ότι κατάφεραν να ξεγελάσουν έστω και ένα ανυποψίαστο θύμα της διαστροφής τους. Αισθάνονται έτσι πνευματικά ανώτεροι! Πάντα κρυφά, πάντα υπογείως. Όπως τα ποντίκια. Ευτυχώς για τα τρωκτικά αυτά, υπάρχουν πάντα θύματα της γοητείας του αόριστου. Ευτυχώς για τον πάνω κόσμο, υπάρχουν και κάποιοι που 'δεν μασάνε' κατά το κοινώς λεγόμενο και που μπορούν να ξεχωρίσουν τα κουκούτσια από τις ρώγες.
Τώρα βέβαια αν κάποιος είναι αρκετά ανόητος ώστε να επιμένει, υπάρχουν κι άλλες λύσεις, το ξέρω. Αλλά καλύτερα να πηγαίνεις βήμα-βήμα:
1) Μπορείς να σταματήσεις το διάλογο.
2) Μπορείς να σβήσεις το σχόλιό του
3) Μπορείς στο εξής να σβήνεις όλα τα σχόλιά του.
4) Μπορείς φυσικά να διαγράψεις ακόμα και το πρώτο σχόλιο μιας δήθεν νέας περσόνας που δεν είναι τίποτε περισσότερο από το νέο πρόσωπο της ενόχλησης, του σαρκασμού από χόμπυ, ή της παραπάνω ασθένειας που επιθυμούν διακαώς να διαδώσουν. Μπορείς και άλλα πολλά...
Η επάρκεια των μέτρων κρίνεται συνεχώς, στις δε δημοκρατίες είναι ευτυχώς αναθεωρήσιμη. Όσο μάλιστα περισσότερη η δημοκρατία τόσο ευκολότερα αναθεωρούνται τα μέτρα και οι θεσμοί προς όφελος των συμμετεχόντων (να ένας ακόμα τρόπος μέτρησής της). Οι δημοκρατικές διαδικασίες έβρισκαν πάντα τρόπους αυτοπροστασίας. Λέτε να κολλήσουμε τώρα;
...-”Μπορείτε να πείσετε τους ανθρώπους να ακολουθούν, αλλά όχι και να κατανοούν” (Κομφούκιος, Ανάλεκτα, Κεφάλαιο 8, στίχος 9).
Αυτό το απόφθεγμα φ.σ. έχει κάποια σχέση με το θέμα μας; Δεν μπαίνεις σε παρακαλώ στον κόπο να μας εξηγήσεις πώς τη σκέφτεσαι εσύ; Κι αν εγώ απαντήσω "...Ήλιος γαρ ουχ υπερβήσεται μέτρα ει δε μη Ερινύες μιν Δίκης επίκουροι εξερευνήσουσιν" (Ηράκλητος, απ. 6) που σημαίνει "...Γιατί ο ήλιος δεν μπορεί να υπερβεί τα μέτρα του αλλιώς θα τον βρουν οι Ερινύες που βοηθούν τη Δικαιοσύνη", τι συζήτηση είναι αυτή; Πού θα πάει το θέμα αν καθένας παραθέτει κι από ένα δύο απoσπάσματα από ό,τι του καπνίσει άνευ εξηγήσεων; Αν θέλεις να συζητήσεις καλό είναι να μας τιμήσεις και με καμιά προσωπική άποψη. Αν φοβάσαι να πεις την άποψή σου, αν το θέμα δε σε ενδιαφέρει, ή αν το επίπεδο της συζήτησης δεν ανταποκρίνεται στις υψηλές απαιτήσεις σου μπορείς και να σωπάσεις. Και το λέω γιατί αυτό κάνεις συνέχεια. Καιρός να σταματήσει αυτή η κωμωδία της θολής γενικότητας. "Όπου γενικότης εκεί και επιπολαιότης". 'Ισως είναι ο Παπαδιαμάντης που το παρατήρησε (δεν είμαι βέβαιος), πάντως μας υπενθυμίζει ότι η σοφία καμία σχέση δεν έχει με τις ασυνάρτητες γενικεύσεις. Μετά συγχωρήσεως...
"Ηράκλειτος" ήθελα να γράψω, αλλά επειδή του πήρα την ταυτότητα μου πήρε κι εκείνος τη δική μου.
Και εγώ έχω τη γνώμη πως τέτοια θλιβερά υποκείμενα σαν τον "άλλο ανώνυμο" δεν έχουν θέση στο blog. πρέπει να κρατήσουμε ανέπαφη τη δημοκρατική καθαρότητα μας.
Κωμωδία ο Κομφούκιος?
Δεν θα τόλεγα. (αγαπητέ Άσημε).
Η φράση αυτή, σημαίνει πως όπως κάποιος πρέπει να αγαπά τη ζωή ακόμη και αν δεν έχει καταλάβει το νόημά της, θα πρέπει κατά τον ίδιο τρόπο να υπηρετεί την κοινωνία ως άτομο, ακόμη και αν δεν κατανοεί τους νόμους που επιβάλουν οι ολοκληρωμένοι ηθικά ηγέτες της. Άλλωστε, οι ηγέτες αυτοί (και όχι οι γήινοι νόμοι όπως συμβαίνει με τη δυτικοκεντρική θεώρηση) σύμφωνα με τον Κομφούκιο θα πρέπει να είναι αντανάκλαση των ουράνιων νόμων στη γή.
Δηλαδή η φ.σ. είναι εντός θέματος; Έχει δίκιο η Σαπφώ!
Δεν μπορεί να γράφει ο καθένας ό,τι θέλει γιατί σε λίγο θα γίνουμε γκουρού. Οι μέρες είναι πονηρές. Δεν κινδυνεύουμε μόνο από τα Σκόπια αλλά και από κηρύγματα ιεραπόστολων ξένων θρησκειών. Αν θέλουμε να είμαστε σοβαροί ο υπεύθυνος του μπλογκ οφείλει να γνωρίζει τα στοιχεία όσων γράφουν (τα δικά μου είναι στη διάθεσή του) για να μπει μια τάξη. Δεν μπορούν «άλλοι ανώνυμοι» αναρχοαυτόνομοι να διακόπτουν τον ειρμό του επιστημονικού και πολιτικου λόγου με εξυπνάδες και ασυναρτησίες.
Υπάρχει και το συλλογικό ασυνείδητο αγαπητέ ανώνυμε, αν έχεις ακουστά...
Αν δεν έχεις, δεν πειράζει.
Ίσως κάποτε να μάθεις και γι αυτό...
Αφού η έμπνευση για όλα τα δημιουργήματα προέρχεται από το Σύμπαν...
Άλλωστε, και η ψυχολογία σε αυτό αναφέρεται. Και εάν δεν ξέρεις ακόμη κι αυτό, έ... τι να πω.
Βάλε παρωπίδες!!!
Ο Κομφούκιος δεν είναι κωμωδία φ.σ. αλλά με την "κατάλληλη" επίκλησή του μπορεί μια χαρά να διακωμωδηθεί! Όπως και η ψυχολογία και το συλλογικό ασυνείδητο και οποιαδήποτε έννοια, όπως η σοφία, η φιλοσοφία είτε ανατολική είτε δυτική, η δημοκρατία και όλες γενικά οι έννοιες.
Ανώνυμε αν δεν κρατιέσαι να αποκαλύψεις την ταυτότητά σου γιατί δεν τη δημοσιεύεις;
Εγώ επιμένω, ότι κάθε υπεύθυνος ενός μπλογκ οφείλει να σβήνει τα σχόλια που είναι φανερό ότι έχουν μόνο σκοπό την υποβάθμιση της συζήτησης. Κι εσύ "Ανώνυμε" έχεις μόνο αυτό το σκοπό. Όπως και ο "άλλος ανώνυμος" κι όπως σε πολλά μηνύματα η "φ.σ." Αφού οι περισσότεροι εδώ αναστατώνονται από τα άσχετα παραπλανητικά και αποπροσανατολιστικά σχόλιά τους που λέει και ο Σπύρος, γιατί δε σβήνονται αυτά; Η δημοκρατία είναι που επιβάλλει να ανεχόμαστε συνεχείς ανόητες διακοπές κάθε συζήτησης, ή τίποτε άλλο; Mπορούμε σε περιπτώσεις που ο άλλος δεν θέλει να συμμορφωθεί να του αφαιρούμε και το λόγο, ακόμα και να τον βγάζουμε εκτός αιθούσης, ή πρέπει να ξυνόμαστε αμήχανα κάθε που ένας ταραξίας θα αποφασίσει να μας ειρωνευτεί επειδή δεν έχει τίποτα καλύτερο να πει να σκεφτεί και να κάνει; Αν αγαπητέ διαχειριστή του μπλογκ θέλεις να κρατήσεις ένα επίπεδο και τους πραγματικούς φίλους του τότε πάρε μέτρα τώρα! Έχει παρατραβήξει η κωμωδία και κάποιοι από μας άρχισαν να βαριούνται.
Επανερχόμενη στο αρχικό κείμενο του Σπύρου, ήθελα να σχολιάσω και το ποια είναι η θέση μας απέναντι στους καθαρά μουσικούς-καλλιτεχνικούς-θεσμούς φεύγοντας(ή μάλλον δρώντας παράλληλα, πρόκειται για ομόκεντρους κύκλους)από την αμιγώς πολιτική μας στάση. Το θέτω ως ερώτημα. Γατί φυσικά, πολλά από τα θέματα που αφορούν την κεντρική εξουσία, αφορούν και τις ενώσεις, τους συλλόγους, τις ορχήστρες κλπ που υποστηρίζουν την λόγια μουσική ή την τέχνη.Και που υποτίθεται οτι υπάρχει κάτι κοινό με όλους μας (όπως η αγάπη για τη μουσική και η απογοήτευση για την καπηλεία της και την εμπορευματοποίησή της)Εκει, τι κάνουμε;Και για να είμαι ξεκάθαρη:κατηγορούμε-δικαίως-ένα ολόκληρο καπιταλιστικό σύστημα και εμείς (μιλώ προσωπικά και για όσους συμφωνούν)δεν έχουμε ένα όργανο ή κάποιο θεσμό που να αισθανόμαστε οτι αντιπροσωπεύει επάξια αυτό που (θέλουμε να) πρεσβεύουμε. Την αξία της αληθινής Τέχνης.
...μπερδευτήκαμε...ποιος ανώνυμος απευθύνεται σε ποιον...
Συνήθως εσύ στον εαυτό σου επωνύμως ανώνυμε. Αν και πραγματικά υπάρχουν περισσότεροι του ενός ανώνυμοι εδώ μέσα. Φαίνεται από το λόγο που χρησιμοποιούνε.
Αγαπητέ ανώνυμε, πολλά τα λές.
Και αν το οπτικό σου πεδίο είναι μικρό,
αυτό είναι δικό σου πρόβλημα.
Σε συμβουλεύω να ανοίξεις την ψυχή σου, διότι ο αναλυτικός νούς, δεν είναι το κατάλληλο εργαλείο για να κατανοήσει αυτά που τονίζω κατά καιρούς.
Η τέχνη, έχει μέσα της ψυχή
και πνεύμα.
Και δυστυχώς, αυτό σου διαφεύγει.
με φιλική διάθεση,
φ.σ
φ.σ εξακολουθείς πεισματικά να είσαι εκτός θέματος. Αν σε ό,τι λέμε εσύ μας μιλάς για το Σύμπαν, αν σε ό,τι λες εσύ εγώ σου απαντάω επικαλούμενη το Όλον, αν σε εμένα απαντήσει ο «κάποιος ανώνυμος» με το Είναι και ένας άλλος με το Μηδέν χωρίς καμιά επεξήγηση για τη συνάφεια με το αρχικό θέμα, τότε οποιαδήποτε συζήτηση κινδυνεύει να λήξει άδοξα. Όσο για τις παρωπίδες, όπως εσύ ονομάζεις τη συγκέντρωση έστω και για λίγο σε ένα θέμα, εξαρτάται από τη χρήση τους. Ξέρεις, τέτοιες φοράνε και τα άλογα κούρσας όσο τρέχουνε.
Και θα ξαναρωτήσω κι εγώ λοιπόν: μήπως τελικά θα έπρεπε να διαγράφονται τα εκτός θέματος σχόλια, ώστε να μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να διεξαγάγουν έστω στοιχειωδώς μια συζήτηση που και το θέμα της είναι σημαντικό και σε κάποιες στιγμές –όχι πολλές δυστυχώς- διεξάγεται σε αρκετά υψηλό επίπεδο; Αν δεν παρθούν μέτρα φοβάμαι ότι το ίδιο θα γίνει και σε άλλες συζητήσεις στο μέλλον. Είναι φανερό ότι κάποιοι δεν θέλουν να γίνεται καμιά συζήτηση στα σοβαρά.
Συμφωνώ με την Σαπφώ τον ‘Άσημο’ και τον Anonymous 2:33 όποιοι κι αν είναι. Tο νοηματικό κενό, οι ατεκμηρίωτες ή παραπλανητικές απόψεις και ο ασυγκρότητος λόγος, καταπιέζουν αυτούς που θέλουν να συζητήσουν με καθαρούς όρους και με επιχειρήματα σε σχέση με το θέμα μιας συζήτησης. Είναι σχόλια γενικόλογα και ενοχλητικά, που υποτιμούν την συζήτηση και δεν εκφράζουν άποψη. Το να έχει κανείς ανοιχτό μυαλό και σε άλλα πράγματα δε σημαίνει πως πρέπει να τα φέρνει σε οποιαδήποτε συζήτηση. Σε συνεννόηση με τον διαχειριστή, φαντάζομαι πως μπορεί να γράψει ένα κείμενο δικό του και να προσκαλέσει τους φίλους που ενδιαφέρονται να συνομιλήσουν. Αλλά ακόμα και σε νέο κείμενο πρέπει να υπάρχει ένα θέμα για διαπραγμάτευση. Τι συζήτηση θα γίνει αν καθένας από μας αρχίζει να μιλάει για ό,τι του κατεβάσει η κούτρα ανά πάσα στιγμή; Και τα υποτιμητικά για το μπλογκ σχόλια καλύτερα να λείπουν. Αν φ.σ. το πεδίο των περισσότερων εδώ είναι μικρό για να κατανοήσει αυτά που τονίζεις τότε τι κάθεσαι και συζητάς με όλους εμάς; Δεν είναι μόνο ο ανώνυμος που δυσανασχετεί. Διάβασε καλύτερα!
Και συ αγαπητή Σαπφώ, καλά θα κάνεις να ανοίξεις και τη δική σου ψυχή.
Γιατί απ΄ότι φαίνεται εδώ, έτσι που πάτε εσύ και ο ανώνυμος, θέλετε να πείτε κάτι άλλο, αλλά φαίνεται μάλλον οτι δεν...
Γιατί λοιπόν εσείς δεν λέτε κάτι συγκεκριμένο?
Εσείς απαντάτε όλη την ώρα, και κάνετε κατά μέτωπο επίθεση.
Δεν αφήνεται την συζήτηση να πάει αλλού. Την κρατάτε με τη στάση που έχετε, ακινητοποιημένη.
'Έχετε κάνει βαρετή τη συζήτηση και την έχετε βγάλει εκτός θέματος.
Και σύ τι του είσαι του ανώνυμου?
Δικηγόρος?
Σαν πολύ αγένεια δεν έπεσε ξαφνικά στο μπλοκ?
Εγώ δεν έχω δώσει τέτοιο δικαίωμα.
(εδώ και αρκετούς μήνες, που είμαι στο μπλόκ).
Και να είσαι σίγουρη, οτι εαν χρειαστεί, θα το κάνω.
Εάν τα έχεις με τον ανώνυμο, να στρέψεις τα βέλη σου προς τα κει, διότι έχεις ξεφύγει λιγάκι απο το στόχο σου.
Δηλαδή, θέλεις ντε και καλά να την πληρώσει κάποιος?
Ε.......και αυτό αναμενόμενο είναι.
Έτσι γίνεται συνήθως...
Όμως, κοίτα και λίγο ψηλά, γιατί εάν δεν κάνω λάθος, είσαι και συ Άνθρωπος.
Και όπως πάνω, έτσι και κάτω.
Μην μου πεις, ότι σε μπέρδεψα πάλι?
Βέβαια, ξέρεις?
Το ποιό δύσκολο πράγμα που υπάρχει, είναι να ενώσει κανείς την ψυχή του με το πνεύμα του.
Και τότε, μπορεί και να συνθέσει επιτυχώς.
Τώρα γίνεται πια εντελώς φανερή (ακόμα και στους πιο δύσπιστους όπως εγώ) η ευκολία με την οποία έστω και ένα μόνο εκτός θέματος σχόλιο μπορεί να αποπροσανατολίσει μια συζήτηση και να την απασχολεί με διαδικαστικά ζητήματα (δηλαδή εκτός θέματος) και με αντεγκλήσεις για πολύ καιρό. Έχω εκφράσει και στο παρελθόν αλλά και πρόσφατα την απροθυμία μου να διαγράφω σχόλια. Αλλά πλέον δικαιολογώ όσους διαμαρτύρονται με την τροπή που κάθε τόσο παίρνει η εκάστοτε συζήτηση από εκτός τόπου και χρόνου σχόλια και δικαιολογώ επίσης όσους σε άλλα ιστολόγια έχουν επιλέξει αυστηρότερους όρους διαχείρισης των σχολίων. Θα ήθελα να είμαστε ένα εντελώς ανοιχτό ιστολόγιο όπου κάθε φίλος, σεβόμενος τη συζήτηση και τους άλλους θα εξέφραζε νηφάλια, ψύχραιμα και φιλικά τις απόψεις του και άρα όπου κανένα παρεμβατικό μέτρο δε θα χρειαζόταν ποτέ. Αλλά δυστυχώς άλλοι φίλοι, αναγνώστες ή διαχειριστές ιστολογίων που ίσως διαβάσουν αυτή την τελευταία μου «ρομαντική» αποστροφή μάλλον θα γελάνε τώρα με την αφέλειά μου. Τους δικαιολογώ. Ρωτήστε π.χ. τον Νίκο Δήμου που αναγκάστηκε πρόσφατα, για τρίτη νομίζω φορά, να διακόψει τη λειτουργία του δικού του ιστολογίου, αγανακτισμένος με την συμπεριφορά κάποιων. Δεν είναι ο μόνος. Είναι πολλοί. Και κάποιοι από αυτούς έκαναν μάλιστα στα ιστολόγιά τους και καλή δουλειά. Κρίμα!
Η αρχική ιδέα για το ιστολόγιο αυτό ήταν να υπάρχει ένα ελεύθερο βήμα για την έκφραση δημιουργικών ιδεών, ψύχραιμης και νηφάλιας κριτικής των κακώς κειμένων της πολιτιστικής πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης, κριτικής καλοπροαίρετης, σκέψης ανοιχτής, αυτοελεγχόμενης, επικεντρωμένης στα υπό διαπραγμάτευση ζητήματα και ίσως με λίγη τύχη και προοδευτικής…. Τώρα οι περισσότεροι καταλαβαίνουμε ότι το κενό που απερίσκεπτα αφήνει η συνεπής αυτοδιαχείριση το καταλαμβάνει αναγκαστικά η έξωθεν διαχείριση, πράγμα που δείχνει και την ύψιστη σημασία ύπαρξης κατάλληλων θεσμών και αντανακλαστικών για την προσαρμογή, τη βελτίωση και τον εμπλουτισμό τους. Αν τέτοια ήταν η δημοκρατία μας, τότε όντως δε θα υπήρχαν αδιέξοδα.
Και ξαναγυρνώντας στο διαδικαστικό μας ζήτημα και στο τι πρέπει να γίνει συνεχίζω με επόμενο μήνυμα, που θα είναι και το τελευταίο εκτός θέματος.
Για λόγους σεβασμού λοιπόν στην εκφρασμένη βούληση της πλειονότητας στο εξής θα διαγράφεται κάθε σχόλιο που είναι εκτός θέματος από όποιον κι αν προέρχεται και όποια συζήτηση κι αν αφορά. Θα πρέπει να θεωρείται εκτός ότ,τι είναι φανερά υπονομευτικό της συζήτησης και του ιστολογίου, απρόκλητα ειρωνικό, προσβλητικό προς κάποιο συζητητή, ή αναίτια επιθετικό.
Σχόλια που είναι άσχετα με τα πρόσφατα θέματα αλλά σχετικά με τη μουσική μπορούν πάντα να αναρτώνται στην αρχική συζήτησή μας με τίτλο «Ημερολόγια Νέας Μουσικής» που είναι η καταλληλότερη να τα φιλοξενεί. Εννοείται πως ποτέ μια συζήτηση δεν κλείνει – απλώς ίσως ωριμάζει - και άρα με το ίδιο σκεπτικό ο σχολιαστής θα βρει και άλλες συζητήσεις από το παρελθόν κατάλληλες για να αναρτήσει το σχόλιό του. Ακόμα και εκεί θα χρειάζεται στο εξής η ίδια συνάφεια που περιγράφω πιο πάνω, αλλιώς το σχόλιο δυστυχώς θα διαγράφεται.
Ο ελεύθερος συνειρμός, ιδιαιτέρως ενδιαφέρων για τον γράφοντα, μπορεί να αποτελέσει μια μεγάλη συζήτηση στο μέλλον και θα ήταν πεδίο πολύ κατάλληλο για να φιλοξενήσει σχόλια ποιητικά ή μη, φαινομενικά ασύνδετα μεταξύ τους. Όποιος φίλος ενδιαφέρεται μπορεί να μου στείλει ένα σχετικό αρχικό κείμενο για να το αναρτήσω με την πρώτη ευκαιρία. Ειλικρινά θα μου άρεσε πολύ μια τέτοια διαδικασία-συζήτηση-"ομαδική ψυχοθεραπεία" και πιστεύω ότι πολλοί φίλοι θα την απολάμβαναν όσο εγώ. Επιπλέον, "ψυχανεμίζομαι" (κατά το Καζαντζακικόν) ότι σ’ αυτό το πεδίο έκφρασης πολλοί από τους φίλους θα διέπρεπαν. Σοβαρολογώ και διόλου δεν ειρωνεύομαι, πιστεύω μάλιστα πως με αρκετή τύχη θα μπορούσε ίσως να προκύψει και κάτι ενδιαφέρον καλλιτεχνικά. Ωστόσο ελεύθερος συνειρμός σε συζητήσεις με συγκεκριμένο θέμα που επιζητά επικεντρωμένο διάλογο, δεν θα γίνεται δεκτός, για λόγους σεβασμού στην θεματική προτίμηση του συντάκτη του αρχικού κειμένου που ευγενώς το θέτει σε διάλογο, στο ίδιο το πόνημά του και τον κόπο του να το οργανώσει και να το συντάξει, γενικότερου σεβασμού στην προσωπικότητά του και τέλος στο ίδιο το νόημα των όρων ‘διάλογος’ και ‘επικοινωνία’.
Καταλαβαίνω ότι ένας διαχειριστής είναι υποχρεωμένος να κάνει το καλύτερο που μπορεί για να εξασφαλίσει ένα ανεκτό – όταν δεν μπορεί να είναι πραγματικά καλό - επίπεδο συζήτησης και για το λόγο αυτό θα ελέγχονται επιμελώς τα σχόλια μετά την ανάρτησή τους και τα αρχικά κείμενα πριν την ανάρτησή τους. Ο σκοπός αυτού του ελέγχου δεν αποσκοπεί μόνο στον ελέγχο του περιεχομένου αλλά και στη διασφάλιση της ομαλής ροής της προηγούμενης συζήτησης. Αυτό σημαίνει ότι αν μια συζήτηση δεν έχει ακόμα ωριμάσει (όπως είπα ποτέ δεν ολοκληρώνεται μάλλον) δεν μπορεί να αναρτηθεί νέο θέμα, όχι τουλάχιστον χωρίς συνεννόηση, όσο ενδιαφέρον κι αν παρουσιάζει το νέο αυτό θέμα.
Επαναλαμβάνω ότι προσκαλώ όποιον φίλο ενδιαφέρεται να γράψει ένα αρχικό κείμενο συμβατό με τους προσανατολισμούς αυτού του ιστολογίου, να μου στείλει το κείμενό του στη διεύθυνση raftsp@yahoo.com. Η χρονική και θεματική προτεραιότητα και η μεταξύ μας συνεννόηση θα καθορίσει το πότε το κείμενο θα αναρτηθεί. Κάποιοι φίλοι αναγνώστες με προσωπικά μηνύματα με εγκαλούν για τον αργό ρυθμό ανανέωσης των κειμένων. Ίσως έχουν δίκιο. Σε άλλα ιστολόγια τα κείμενα αλλάζουν πολύ συχνά και σε κάποια ακόμα και καθημερινά, έστω κι αν έχουν επισκεψιμότητα και σχολιασμό χαμηλότερα από ότι το δικό μας ιστολόγιο. Με την ευκαιρία, ευχαριστώ τους φίλους από όλη την Ελλάδα, και το εξωτερικό (ιδίως τη Γερμανία) που μας τιμούν με τις τακτικές επισκέψεις τους. Ελπίζω να μην τους έχουμε απογοητεύσει πολύ και τους καλώ να συμμετάσχουν αν θέλουν και πιο ενεργά. Ωστόσο κάθε συζήτηση, ανάλογα με την πολυπλοκότητα, την ευρύτητα, τη σημασία και το ενδιαφέρον που προκαλεί, έχει το δικό της χρόνο ωρίμανσης. Στο ιστολόγιο αυτό επελέγη επίτηδες ένας αργός χρόνος θεματικής ανανέωσης προκειμένου να έχουν την ευκαιρία περισσότεροι φίλοι να συμμετάσχουν είτε ως αναγνώστες είτε ως σχολιαστές. Αλλά αντιτιθέμεθα στο fast food. Ίσως οι δικοί μας χρόνοι να χρειάζονται κάποια συντόμευση – πάντα ανάλογα με το θέμα - αλλά προς το παρόν νομίζω ότι πρέπει να παραμείνουν σχετικά αργοί (κι αυτό πάντα υπό αναθεώρηση, όπως όλα).
Με βάση τα παραπάνω, όλα τα σχόλια επί της διαδικασίας, περιλαμβανομένων και πιθανών απαντήσεων στο παρόν σχόλιο, θα πρέπει να αναρτώνται στην παλιότερη ενότητα σχολίων με τίτλο «Επεμβάσεις» που μετονομασθείσα φέρει το νέο τίτλο «Επί διαδικαστικού» (http://newmusicdiaries.blogspot.com/2007/06/blog-post_16.html;)
Κανονικά, δεδομένου ότι είναι οι νέες συνθήκες που με ώθησαν να γράψω αυτό το εκτενές κείμενο, θα έπρεπε να το θέσω ως νέο θέμα για μια σύντομη συζήτηση αντί να το μεταφέρω σε μια παλιά συζήτηση που μάλιστα διεξήχθη υπό εντελώς άλλο κλίμα, συνθήκες, υποσχέσεις κ.λ.π. Στην περίπτωση αυτή όμως θα έμπαινε πάνω από το κείμενο «Χωρίς Τίτλο2» που αναρτήθηκε πρόσφατα, χωρίς προσυνεννόηση. Σε ένδειξη καλής πίστης και σεβασμού στην πρωτοβουλία του συναδέλφου Αναστάση να φέρει το πρόσφατο κείμενό του, δεν το έκανα, γιατί η κίνησή μου θα μπορούσε να εκληφθεί και ως αντιπερισπασμός, σαμποτάζ ή οτιδήποτε άλλο. Ωστόσο, στο εξής όλα τα προς ανάρτηση κείμενα θα πρέπει να στέλνονται στην διεύθυνση raftsp@yahoo.com.
Παρακαλώ λοιπόν αν έχετε παρατηρήσεις σε σχέση με το σχόλιό μου αυτό, να μην απαντήσετε ούτε εδώ, ούτε στο κείμενο του Αναστάση, ούτε σε οποιοδήποτε άλλο πλην του κειμένου με τίτλο «Επί διαδικαστικού», διότι το σχόλιό σας θα διαγραφεί ως άσχετο με τη συζήτηση. Η παρούσα συζήτηση αφορά μόνο την τέχνη, την πολιτική και τη σχέση τους. Κάθε τι άλλο είναι εκτός της... εκτός βέβαια αν ο σχολιαστής μπορεί να αποδείξει το αντίθετο. Όλα τα σχόλια κάτω από το παρόν, είτε είναι επί της διαδικασίας είτε με οποιονδήποτε τρόπο εκτός θέματος θα διαγράφονται. Αυτό δε σημαίνει μόνο ευθύνη για τον διαχειριστή αλλά και για τον εκάστοτε σχολιαστή, για το ύφος, τη γλώσσα, το περιεχόμενο και τη σωστή επιλογή χώρου ανάρτησης του σχολίου του.
Επίσης θα διαγράφονται όπως γίνεται αλλού, και όλα τα σχόλια με την υπογραφή "Ανώνυμος" ή "Anonymous" διότι προκαλούν αδικαιολόγητα σύγχυση.
Φιλικά
ΥΓ. Μεγάλο μέρος του σχολίου αυτού έχει αντιγραφεί και στη συζήτηση «Επί διαδικαστικού».
Ας επανέλθουμε λοιπόν στα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σαν πολίτες καθημερινά. Και κυρίως στο κρίσιμο ερώτημα, πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια, την προστασία των δικαιωμάτων μας, του περιβάλλοντος αλλά και του δικαιώματος εργασίας (πλήρους εργασίας, εννοώ) των παιδιών μας. Παραμένει το ερώτημα, πώς μπορούμε να ενισχύσουμε τους κοινωνικούς θεσμούς, παρακάμπτοντας τους κανόνες που επιβάλλει η αγορά, και με ποιο τρόπο οι συλλογικές προσπάθειες μπορούν να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση. Και πώς εμείς εκφράζοντας τεκμηριωμένες απόψεις και ιδέες, μπορούμε να αλλάξουμε έστω λίγο την κατηφορική ‘κλίση’ που πήραμε σαν κοινωνία, πριν πιάσουμε…πάτο!
Επιτέλους ετέθη αυτό το τόσο σημαντικό και απολύτως σχετικό με τη συζήτησή μας ζήτημα. Το ότι το έθεσα έστω και με πλάγιο τρόπο στο κείμενό μου σημειώνοντας «Για να απαντήσουμε σ’ αυτό αρκεί να δούμε ποιος είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ κάποιων ευγενών ατομικών δραστηριοτήτων όπως π.χ. οι μουσικές και καλλιτεχνικές, με κοινωνικές και πολιτικές συμπεριφορές και γεγονότα.» δεν αποδείχτηκε αρκετό (να γιατί κάποια πράγματα πρέπει να λέγονται όσο γίνεται καθαρότερα). Έστω πάντως κι αν αυτός αποδείχτηκε ανεπαρκής τρόπος να θέσεις ένα τέτοιο ζήτημα, ήλπιζα ότι κάποιος φίλος θα συνέχιζε συμπληρώνοντας και επαναδιατυπώνοντας το ερώτημα. Καθυστερήσαμε πολύ μέχρι το σχόλιο της Κλημεντίνης κι αυτό δείχνει ότι τα θέματα δεν πρέπει να αλλάζουν πολύ γρήγορα. Αλλά εν προκειμένω ίσως υπάρχει εξήγηση για την καθυστέρηση αυτή. Ίσως ο λόγος είναι ότι τα πιο δύσκολα ερωτήματα είναι πολύ καυτά για να τα πιάσουμε. Έτσι, σε ένα μουσικό ιστολόγιο και στα πλαίσια μιας συζήτησης για την τέχνη και την πολιτική, έπρεπε να φτάσουμε τα 100 μηνύματα για να θέσει κάποιος το ζήτημα της εκπροσώπησής μας σε συλλογικό επίπεδο! Δηλαδή το πόσο γνήσια είναι η εκπροσώπησή μας, τι συνήθως εκφράζεται μέσω αυτής, ποια είναι τα όργανα και πώς εξυπηρετούν την προώθηση της νέας μουσικής και τη στήριξη των μουσικών, ποιες προοπτικές υπάρχουν, τι άλλο εκτός του εμπορίου εμποδίζει τη δημιουργία και συντήρηση ενός δημιουργικού κλίματος, ποια η προσωπική και η συλλογική ευθύνη μας και πολλά άλλα πολιτικά κοινωνικά και καλλιτεχνικά. Μπορεί να πει κανείς πως αυτά έχουν ξανατεθεί στο παρελθόν, όμως αυτό έγινε με σκόρπια σχόλια που κάποιες φορές μάλιστα ήταν όχι απλώς ατεκμηρίωτα και ελλιπή αλλά και άτοπα ίσως και άπρεπα ή προβοκατόρικα. Ποτέ δεν έγινε μια νηφάλια και συστηματική συζήτηση για τα πράγματα αυτά. Ίσως αυτή η στάση όλων μας είναι και αποκαλυπτική των φοβιών που μας κρατάνε δέσμιους ως πολίτες και ως σκεπτόμενους ανθρώπους. Ιδιαιτέρως των φοβιών που στοιχειώνουν τον ελληνικό μουσικό χώρο που φαίνεται πως κατατρομοκρατείται από πάσης φύσεως φαντάσματα. Και χωρίς να είμαι ιδιαιτέρως αισιόδοξος ότι αυτό θα γίνει τώρα, εύχομαι να ενδιαφερθούν κάποιοι φίλοι να θέσουν έστω τις βάσεις για μια μελλοντική συζήτηση.
Μιας και επιτέλους ετέθη έστω και αορίστως το πρόβλημα της εκπροσώπησης των μουσικών θα ήθελα να ρωτήσω πόσες είναι οι αντιπολιτευτικές φωνές στα συλλογικά μας όργανα όπως π.χ. στην Ε.Ε.Μ., από ποιους εκφράζονται και τι ακριβώς εκφράζουν? Να υποθέσουμε ότι όλα είναι τέλεια στον κλάδο, στην εκπροσώπησή μας και στα μουσικά ζητήματα του τόπου, ή μήπως τέτοιες ερωτήσεις είναι εκτός θέματος?
Όφι βρες κάπου να τρυπώσεις και περίμενε την κατάλληλη στιγμή. Και άσε αυτές τις ερωτήσεις που είναι και αδιευκρίνιστες. Μιλάς για τις αντιπολιτευτικές φωνές έξω ή μέσα; Έχει σημασία!! :-)
Κάνε τα κονέ σου και όπως λέει και εκείνο το παλιό soundtrack “Live and let die!”
Θ’ απευθυνθώ προς τον Ζαβίνα πρώτα,
κι αν ο μωρός αυτός δεν μ’ εκτιμήσει,
θα πάγω στον αντίπαλό του, τον Γρυπό.
Κι αν ο ηλίθιος κι αυτός δε με προσλάβει,
πηγαίνω παρευθύς στον Υρκανό.
Θα με θελήσει πάντως ένας απ’ τους τρεις.
Κι είν’ η συνείδησίς μου ήσυχη
για το αψήφιστο της εκλογής.
Βλάπτουν κ’ οι τρεις τους την Συρία το ίδιο.
Αλλά, κατεστραμμένος άνθρωπος, τι φταίω εγώ;
Ζητώ ο ταλαίπωρος να μπαλωθώ.
Ας φρόντιζαν οι κραταιοί θεοί
να δημιουργήσουν έναν τέταρτο καλό.
Μετά χαράς θα πήγαινα μ’ αυτόν.
(Κ.Π. Καβάφης, απόσπασμα από το «ΑΣ ΦΡΟΝΤΙΖΑΝ»)
Άσημε, εγώ ο αφελής αναζητούσα αντίλογο και μέσα και έξω! Αλλά την απάντηση μου την έδωσε ο Καβάφης. Ευχαριστώ και τον Τέρπανδρο. Αλλά εκτός από το "live and let die" υπάρχει και το "Is there anybody out there?".
Μέσα και έξω, πάνω και κάτω, δεξιά κι αριστερά... Μίλησε κανείς για την εκπροσώπηση της ελληνικής μουσικής στην "πολιτιστική ολυμπιάδα" στο Πεκίνο; Εντάξει, η ΕΕΜ δέν είπε κουβέντα τουλάχιστον ως διοικητικό συμβούλιο. Ακουσα παράπονα και κλάψες όπως πάντα, κούραση κι απογοήτευση... Πόσο δύσκολο θα ήταν να σταλεί μιά επιστολή στα μέσα, έστω και για να περάσει (κι άν...) στα "ψιλά"; Και καλά, το προεδρείο μπορεί να θέλει να τά'χει καλά με όλους (εδώ βέβαια ισχύει ό,τι και στην πολιτική, δηλ. όλοι γκρινιάζουν και όλοι αυτούς ψηφίζουν ["ας φρόντιζαν..."] γιατι, και το γνωρίζω καλά, η εκ των έσω αλλαγή προϋποθέτει οργάνωση, χρόνο και κόπο). Αλλα πόσοι είναι έτοιμοι και πρόθυμοι να προσυπογράψουν ένα κείμενο που να λέει πάνω - κάτω τ' ακόλουθα:
"Οι κάτωθι υπογεγραμμένοι επιθυμούμε να πληροφορηθούμε με ποιόν τρόπο και ποιό σκεπτικό έγινε η επιλογή των έργων που εκπροσωπούν την ελληνική μουσική στο Πεκίνο θεωρώντας πως η απ' ευθείας ανάθεση σε συγκεκριμένους συναδέλφους, και ανεξάρτητα απο την καλλιτεχνική αξία ή απαξία των έργων, αποτελεί διασπάθιση του δημοσίου χρήματος και σκανδαλώδη προσωπική εύνοια... κτλ. κτλ. Επιφυλασσόμενοι για κάθε νόμιμο δικαίωμά μας, σας γνωρίζουμε οτι σε περίπτωση μή ικανοποιητικής απαντήσεως θα προβούμε σε κάθε νόμιμη ενέργεια..."
Ας κυκλοφορήσει κάτι, έστω και κατόπιν εορτής... Πώς σας φαίνεται παιδιά; Κανένας νομικός τριγύρω;
Διάβασα ότι οι συνθέτες-εκπρόσωποί μας θα είναι οι Καλομοίρης, Σπανουδάκης, Ξενάκης, Σκαλκώτας, Κουμεντάκης, Απέργης, Τσοντάκης, Κουρουπός, Χατζής, Χατζιδάκις, Θεοδωράκης. Ελπίζω ότι δεν ξέχασα κανέναν.
Νομικός δεν είμαι αλλά έχει δίκιο ο Σίσυφος για την αυθαίρετη επιλογή και την ανάθεση. Αν και δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία.
Σίσυφε, αν και δεν είμαι νομικός, φοβάμαι ότι η κατηγορία για διασπάθιση του δημοσίου χρήματος αν και είναι η σημαντικότερη και προφανώς γενικότερου ενδιαφέροντος (φαντάζομαι πως γι’ αυτό την αναφέρεις), θα ήταν πιθανώς και ο πιο αδύναμος κρίκος σε μια παρόμοια καταγγελία. Αυτό που αποτελεί προφανή αυθαιρεσία, όπως σωστά επισημαίνεις, και που φυσικά συνεπάγεται την προσωπική εύνοια προς κάποια πρόσωπα και πιθανόν και τη διασπάθιση χρήματος, είναι η αδιαφάνεια που αφορά τη διαδικασία και τα κριτήρια των επιλογών. Αλλά τέτοιες αυθαιρεσίες γίνονται σε όλους τους τομείς της καλλιτεχνικής ζωής (και όχι μόνο ) από το ΥΠΠΟ (και όχι μόνο). Δεν το λέω για να δικαιολογήσω την παρατυπία αλλά αντίθετα για να διευρύνω την καταγγελία. Το χειρότερο όμως είναι άλλο. Πόσοι νομίζεις ότι θα υπέγραφαν μια παρόμοια καταγγελία όταν φοβούνται να πούνε τη γνώμη τους ακόμα και σε ιδιωτικές συζητήσεις; Ακόμα και με ψευδώνυμο!
Τέλος πάντων… είχα ένα θέμα να αναρτήσω που το ετοιμάζω πολύ καιρό. Αλλά είναι από κείνα που μπορούν να θεωρηθούν και πολυτέλεια να τα συζητά κανείς και άρα καθόλου επείγον δεν είναι. Αν θέλεις να τεθεί το θέμα που θίγεις σε πρώτο πλάνο, τότε στείλε μου ένα σχετικό κείμενο και το βάζουμε αμέσως προς συζήτηση. Ίσως μάλιστα να κάνουμε και ψηφοφορία. Εγώ πάντως θα το υπέγραφα.
Φίλε Σπύρο, ας μου συγχωρηθεί αυτή η μικρή "προβοκάτσια"! Ακριβώς αυτό που λές, πόσοι θα βρεθούν να υπογράψουν; Μετράω 3 ή 4, τον καθένα με τα δικά του κίνητρα, μ' εσένα 5. Δέν είμαι απόλυτα βέβαιος πως θα συμπεριελάμβανα και τον εαυτό μου, ο λόγος ίσως να φανεί παρακάτω. Γιά να δούμε, πόσο "αυθαίρετη" είναι, εκ μέρους των κρατούντων, η επιλογή αυτή... Κατ' αρχήν, απο τη σειρά των ονομάτων που η Φλό είχε την καλωσύνη να παραθέσει, κατανοούμε την παρουσία των Καλομοίρη, Σκαλκώτα, Ξενάκη αφ' ενός και Χατζιδάκι - Θεοδωράκη αφ' ετέρου. Οι Απέργης, Τσοντάκης και Χατζής περιλαμβάνονται στους ιδιαίτερα ευνοημένους τώρα τελευταία (συμπεριλαμβανομένων των προ πολλού εις Κύριον αποδημησάντων) "Ελληνες της διασποράς", με τις ευλογίες των απανταχού της οικουμένης ελληνορθοδόξων λόμπι και των αβυσσοψυχαλέων ντόπιων παραγόντων - μαγκιά τους!!! Η ανατριχιαστική περίπτωση Σπανουδάκη εκτρέφεται χρόνια τώρα, επίσης σε νεοδημοκρατικοχριστιανικά εκκολαπτήρια (Ηρώδεια για την πάρτη μας, ηχογραφήσεις με τη London Symphony -γέλια που θα κάνανε οι Εγγλέζοι!-) οπότε, απομένουν μόνο οι Κουρουπός και Κουμεντάκης για να πούμε «γιατί αυτός κι όχι εγώ ή κάποιος άλλος;». Εδώ η απάντηση είναι, νομίζω, θέμα κοινωνικού προφίλ... Αλλα, ας υποθέσουμε πως το ΥΠΠΟ ή όποιος άλλος αρμόδιος έμπαινε στον κόπο να ρωτήσει, ας πούμε την ΕΕΜ, ποιά έργα ποιών συνθετών να παρουσιάσει... Με τί κριτήρια; Την ηλικία; Την εργογραφία; Τη δισκογραφική παρουσία; Το στύλ; Το αν ζεί ή όχι ο συνθέτης; Την "ελληνικότητα"; Απο την άλλη, φαντάζεται κανείς τί φαλτσέτες θα βγαίνανε απο τις τσέπες στην επόμενη γενική συνέλευση; Εν τέλει, όσο κι άν -δικαίως- καταλογίζει κανείς αβελτηρία όσον αφορά τη διεκδίκηση εκ μέρους του προεδρείου μιάς ενεργής και καθοριστικής παρουσίας, φοβάμαι πως οι αντικειμενικές συνθήκες αποκλείουν ο,τιδήποτε άλλο... Και γυρίζουμε στις καλοκαιριάτικες συζητήσεις (οι κίονες του Παρθενώνα...) Να πείσουμε τους εαυτούς μας, κατόπιν τους γύρω μας, τους συναδέλφους, τους εκτελεστές, τους δασκάλους και μαθητές των ωδείων, το κοινό (άχχχ!), τέλος το κράτος... Τελειώνω για σήμερα με λίγο απο Ελύτη
...Αλλα τί κόπος ο ποιητής με τ' αδειανά του χείλη
Ολοένα πίσω απ' τη θλίψη του το ανείπωτο
"πάρε με, πάρε με στην αγκαλιά σου
και παρηγόρησέ με που γεννήθηκα"...
O George Steiner στο βιβλίο του Δέκα (πιθανοί λόγοι) για τη μελαγχολία της σκέψης,λέει:"..το σύνολο της μελλοντικότητάς μας,των προβολών μας,των προσδοκιών,των σχεδίων μας -στερεότυπων ή ουτοπικών- περιέχει την πιθανότητα της απογοήτευσης,της προστατευτικής αυταπάτης.Στην ελπίδα κατοικεί ο ιός του ανεκπλήρωτου.Οι γραμματικές με τις ευκτικές,τις υποτακτικές και τους μέλλοντες χρόνους κάθε απόχρωσης-αυτές οι γραμματικές που είναι η ακαταλόγιστη χαρα και το πρωινό φώς του ανθρώπινου πνεύματος- δεν μπορεί ποτέ να αποτελέσουν εγγύηση.Δεν συνεπάγονται ούτε διασφαλίζουν άσπιλα γεγονότα. Οι πιθανότητες μπορεί να είναι συντριπτικά με το μέρος μας, η επαγωγή να φαίνεται σχεδόν βέβαιη και αλάνθαστη,αλλά η προσδοκία,η αναμονή,η ελπίδα είναι τυχερό παιχνίδι..."
Σίσυφε, καμιά φορά παρεξηγούμαι όταν λέω (το έχω ξαναπεί κι εδώ) πως το δυστύχημα δεν είναι ότι, καθώς ισχυρίζονται διάφοροι, έχουμε τις ηγεσίες που μας αξίζουν, αλλά ότι έχουμε πολύ καλύτερες από αυτές που μας αξίζουν! Παρεξηγούμαι λοιπόν από όσους νομίζουν ότι παραπονιέμαι για τις ηγεσίες μας, ενώ εγώ, αντιθέτως, τα έχω με το επίπεδο των διοικουμένων. Ειλικρινά φοβάμαι να σκεφτώ ποιοι θα μπορούσαν να βρίσκονται στη θέση των διοικούντων στα πλαίσια του παρόντος συστήματος. Άλλωστε, όπως είδες, δεν στάθηκα σε κανένα όνομα είτε όσων επέλεξαν είτε όσων επελέγησαν αλλά στη διαδικασία. Θα μπορούσα να εκφράσω αντιρρήσεις και για τους μεν και για τους δε αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο. Το ζητούμενο, που επαναφέρει και την αρχική συζήτηση, είναι αν τα προβλήματα, είτε ειδικότερου είτε γενικότερου ενδιαφέροντος, είτε τοπικά είτε μη, αφήνονται στην προσωπική διαχειριστική ικανότητα και τις κατά καιρούς εμπνεύσεις κάποιων εξουσιοδοτημένων εν λευκώ να παίρνουν αποφάσεις, ή αν υπάρχουν θεσμοί που επιτρέπουν σε σένα τον απλό πολίτη, να παρακολουθείς τη διαδικασία εκ του σύνεγγυς και να παρεμβαίνεις με κάποιο επαρκή βαθμό αποτελεσματικότητας όταν κάτι στραβώνει, ή και πριν στραβώσει. Μιλάω λοιπόν για τις δυνατότητες που δίνονται στην αυθαιρεσία και όχι για τα πρόσωπα που εμπλέκονται σ’ αυτήν. Διότι θα μπορούσα και τώρα (εκ των υστέρων), αν ήμουν μεταξύ όσων αποφάσισαν, να σου δώσω μια λίστα με φωτογραφικά κριτήρια που θα δικαιολογούσαν την επιλογή όχι μόνο των παραπάνω προσώπων αλλά και του τελευταίου λαϊκού βάρδου που μπορεί να βάλει ο νους σου, εφόσον θα τον είχα επιλέξει.
Άρα προς το παρόν, εγώ θα υπέγραφα μια καταγγελία που αφορά μόνο τη διαδικασία, τα κριτήρια και την μη γνωστοποίησή τους προ επιλογής και εορτής. Προσωπικά βρίσκω μάταιη τη συζήτηση για οποιαδήποτε προσωποποιημένη σκανδαλώδη εύνοια ή διαπλοκή, εφόσον οι υπάρχοντες μηχανισμοί όχι απλώς τα επιτρέπουν αλλά και αποτελούν εγγύηση ότι όλα αυτά θα επαναληφθούν. Το θέμα δεν είναι αν ο σκανδαλωδώς ευνοημένος είναι ο Σπανουδάκης ή κάποιος άλλος, αλλά ότι υπάρχει κάποιος σκανδαλωδώς ευνοημένος. Για να το πω αλλιώς, ακόμα κι αν συμφωνούσαμε ότι τα επιλεγέντα πρόσωπα ήταν οι καλύτεροι εκπρόσωποι της ελληνικής μουσικής εγώ θα είχα και πάλι σφοδρές αντιρρήσεις αν η διαδικασία και τα κριτήρια δεν ήταν από πριν γνωστά, ξεκάθαρα και αναθεωρήσιμα. Ακόμα πιο καθαρά: ας βρούμε τις σωστές διαδικασίες και τους θεσμούς κι ας τα τηρήσουμε έστω κι αν επρόκειτο ύστερα από όλα αυτά να επιλέξουμε πάλι τα ίδια πρόσωπα!
Αυτό ακριβώς είναι και το δικό μου πρόβλημα, φίλε Σπύρο, κι ελπίζω πως ήταν σαφές: Με ποιές διαδικασίες και με τί κριτήρια... Κάποιο "συμβούλιο σοφών" (λέγε με Νανάκο...); Κάποιο "λαϊκό δημοψήφισμα"; Κάποιοι Ζντάνοφ; Υπάρχει, τέλος πάντων, κι άν ναί πώς τον φανταζόμαστε, κάποιος "θεσμός" που να επιλέγει και ν' αποφασίζει τίνων τα έργα θα παιχτούν στο Πεκίνο, ή στις συναυλίες της επόμενης σαιζόν της ΚΟΑ, ή θα δισκογραφηθούν απο το ΥΠΠΟ (και μετά ξύπνησα)... Τί τελοσπάντων ζητάμε; Πώς θα γίνει αισθητή αυτή η περιβόητη παρουσία μας ως δημιουργών; Δέν είναι "ερώτηση παγίδα", απλά θα ήθελα να γίνουν λίγο πιό συγκεκριμένα τα πράγματα, γιατί ο καθένας μας μπορεί να κάνει τα "κοννέ" του καταπως λέει ο άσημος και να ελπίζει πως κάποια στιγμή θα ροκανίσει κι αυτός κάποιο κόκαλο απο το τραπέζι του συμποσίου, όπως και συμβαίνει. Ξαναρωτώ λοιπόν: Ποιοί θεσμοί; Ενα κοινό που να χειροκροτάει ή να γιουχάρει όπως στην ιταλική όπερα του 19ου αιώνα; Μιά "πεφωτισμένη δεσποτεία" τύπου Φρειδερίκου Β' της Πρωσσίας; Λίγη βοήθεια για να καταλάβω, παρακαλώ...
Ας το συζητήσουμε λοιπόν, αν και τα πράγματα θα ήταν ευκολότερα και ίσως λίγο πιο δίκαια αν τις πιο ρηξικέλευθες απόψεις και προτάσεις τις εξέφραζαν όσοι χρησιμοποιούν ψευδώνυμο και όχι αυτοί που χρησιμοποιούν το πραγματικό τους όνομα. Αλλά για διάφορους λόγους, ο τελευταίος των οποίων είναι ότι προσωπικά δεν αισθάνομαι ότι έχω να χάσω και τίποτα σοβαρό, θα συνεισφέρω τις δυο δεκάρες μου στον προβληματισμό που σωστά έθεσες. Και θα το κάνω πουλώντας για σοφία την κοινή λογική, καθώς φοβάμαι. Όλα αυτά που θα πω δε είναι προσωπική απάντηση σε σένα Σίσυφε αλλά απευθύνονται προς πάντα ενδιαφερόμενο. Το λέω για να μην έχεις τύψεις ότι δήθεν με έβαλες να γράφω. Εσύ το μόνο που έκανες ήταν να με τσιγκλήσεις αλλά «ο στόμας μου» άλλο που δεν ήθελε.
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν αποκλείοντας τον Ζντάνοφ, αν μη τι άλλο για το άκομψο του πράγματος μιας και το δημοκρατικό μας προσωπείο αισθάνεται άβολα με τόσο απροκάλυπτες μορφές αυταρχικότητας. Για παρόμοιους λόγους ας απορρίψουμε και τον Φρειδερίκο τον Μέγα αφού μάλιστα δεν έχει και κανέναν Βολταίρο στα νέα του ανάκτορα για να συνομιλήσει.
Η δια βοής επικρότηση ή αποδοκιμασία έχει τα καλά και τα κακά της. Ομολογώ πως υπήρξαν στιγμές που σκέφτηκα ότι το γιουχάισμα π.χ. θα ήταν μια αντίδραση αντάξια κάποιων μουσικών και άλλων «απόψεων» που εκτίθενται δημόσια. Μάλιστα σκέφτηκα ότι μπορεί να έκανε και μακροπρόθεσμα καλό σε κάποιους αμετανόητους και στους υποστηρικτές τους. Αλλά απέρριψα γρήγορα την ιδέα πρωτίστως για… ανθρωπιστικούς λόγους. Μετά γιατί η εικόνα του έξαλλου πλήθους με γεμίζει ανησυχία και καχυποψία. Εξάλλου καιροφυλακτούν πάντα και οι κλακαδόροι τους οποίους αντιπαθώ. Παρόλα αυτά, επικροτώ τη δημόσια κριτική, την καλοδουλεμένη, την αποστασιοποιημένη και νηφάλια, όσο αυστηρή κι αν είναι. Και θα πρόσθετα ότι μια τέτοια λείπει απελπιστικά από το χώρο μας.
Το δημοψήφισμα ασφαλώς αποκλείεται, αλλά όπως το βλέπω εγώ, μεταξύ δημοψηφίσματος και απ’ ευθείας ανάθεσης υπάρχουν αρκετές βαθμίδες. Επομένως η δική μου πρόταση περιλαμβάνει το ανήκουστο της συμμετοχής των ενδιαφερομένων σε όλη τη διαδικασία από την αρχή μέχρι το τέλος. Προφανώς όχι διότι ακόμα και μια αριστοκρατία του πνεύματος –εννοώ τη διακυβέρνησή μας από τους αρίστους- δεν είναι καλό να έχει μια εξουσιοδότηση εν λευκώ, ακόμα αν θέλεις και μόνο για λόγους αρχής ή επίφασης, προφανώς όχι διότι αυτά τα σχήματα έχουν αποτύχει (αλλιώς προς τι οι διαμαρτυρίες!), αλλά καθαρά από βίτσιο….
Αν η ερώτηση λοιπόν είναι πώς θα περιέγραφα το βίτσιο μου, θα έλεγα ότι περιλαμβάνει ενημέρωση, καθορισμό βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων στόχων, καθορισμό κριτηρίων, επιλογή τακτικών και στρατηγικών χειρισμών και τέλος επιλογή των κατάλληλων προσώπων που θα επιφορτιστούν με το έργο όχι της λήψης αποφάσεων για λογαριασμό μας αλλά της υλοποίησης των δικών μας αποφάσεων. Σε κάθε στάδιο από τα παραπάνω προβλέπεται συζήτηση των απόψεων πριν από κάθε ψηφοφορία. Π.χ. στο στάδιο του καθορισμού των κριτηρίων θα γινόταν πρώτα μια μικρή ανάλυση της ειδικής ή γενικής χρησιμότητάς τους, της καταλληλότητας, της ελεγξιμότητας, της αξιοπιστίας τους. Αλλά πακέτο με τα κριτήρια πάνε και κάποια άλλα. Ιδού μερικά.
Στήριξη μέσω κρατικών πόρων: Είχα την εντύπωση ότι ο ρόλος του κράτους δεν είναι να στηρίζει τους ήδη ισχυρούς και προβεβλημένους αλλά τους τομείς και τα πρόσωπα που χρειάζονται τη στήριξή του για να μην εξαφανιστούν. Δεν αφήνουνε λοιπόν το παραμύθι της ανταποδοτικότητας και του «βρείτε τον τρόπο κι εσείς να αυτοσυντηρηθείτε!». Χρειαζόμαστε μη εμπορικό κινηματογράφο, θέατρο, συμφωνική μουσική, όπερα, ναι ή όχι; Όποιοι απαντάνε όχι να βγούνε να μας το πούνε! Αλλιώς να αρχίσουν να ξηλώνονται! Χρειαζόμαστε σύγχρονη μουσική; Αν ναι πώς θα στηριχθεί η παραγωγή της; Είναι μερικά πράγματα που οφείλουν να εξακολουθήσουν να υπάρχουν, γιατί έτσι! Δε χρειάζονται δα και όλα ανάλυση! Πάει να πει, πριν μιλήσουμε για το ποιος το τι και το πότε, πρέπει να εισπράξουμε ότι δικαιούμαστε.
Στήριξη μέσω ιδιωτικών πόρων: Εκτός του δημοσίου υπάρχουν και οι ιδιώτες που επωφελούνται από ένα σωρό ευνοϊκές να μην πω χαριστικές ρυθμίσεις και είναι πάντα πρόθυμοι να ανταποδώσουν στην κοινωνία όσα της οφείλουν με υψηλή αίσθηση καθήκοντος και περισσή ευαισθησία… Ευαγή ιδρύματα, τράπεζες επιχειρήσεις. Ένας καλός ηγέτης είναι αυτός που μπορεί να εξασφαλίζει και τέτοιους πόρους. Να, ακόμα ένας λόγος για τον οποίον δε θα γινόμουν ποτέ καλός ηγέτης. Εκτός αν θέλετε να κάνετε εσείς τη βρώμικη δουλειά και να μου τα ακουμπάτε για να αποφασίζω μετά εγώ πώς θα τα διαχειριστώ (τώρα που το ξανασκέφτομαι, το «εν λευκώ» είναι καλύτερο). Άντε πάμε και σε μερικά κριτήρια.
Ηλικία του συνθέτη: Εδώ γελάμε. Διότι ακόμα και οι τεθνεώτες οφείλουν να τιμώνται σύμφωνα με το έργο τους και όχι γιατί απλώς αποδήμησαν (εντάξει, μερικές τιμητικές εκδηλώσεις κυρίως επετειακές δικαιούνται άπαντες ανεξαρτήτως μουσικής αξίας). Άλλο όμως επετειακός εορτασμός κι άλλο να σφετερίζονται τη θέση αξιολογότερων έργων, πονήματα που επέχουν απλώς θέση προσωπικού ή οικογενειακού κειμηλίου.
Δημοτικότητα: Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις όπου ο ίδιος ο χορηγός απαιτεί ρητά την παρουσίαση συγκεκριμένων γνωστών έργων και τη συμμετοχή δημοφιλών καλλιτεχνών, και αυτό τίθεται περίπου ως όρος. Σε τέτοιες περιπτώσεις και μπροστά στον κίνδυνο ματαίωσης της εκδήλωσης και άρα και της συμμετοχής των υπολοίπων μπορείς καμιά φορά και να υποχωρήσεις. Εκτός αν ο χρηματοδότης είναι το ελληνικό δημόσιο που αποφάσισε είτε το ίδιο είτε όσοι διαχειρίζονται τους πόρους του να το κάνουν με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια. Λοιπόν να το πούμε καθαρά και δυνατά: Ούτε μισό ευρώ για Νταλάρες, Σπανουδάκηδες, και λοιπούς αστέρες της εμπορικής μουσικής καθότι στηρίζονται ήδη επαρκέστατα από την ελεύθερη αγορά την οποία και υπηρετούνε με ζήλο! Και ας περιοριστούνε κάπως και αυτές οι «ανθρωπιστικές» συμμετοχές των ίδιων και των ίδιων σε όλες τις εκδηλώσεις. Τι αγωνία πρέπει να τραβάνε οι άνθρωποι αυτοί… Να μην προλαβαίνουν να ανταποκριθούν σε όλα τα καλέσματα της συνείδησής τους! Δεν αφήνουνε βλέπετε και κανέναν άλλον να σκοτιστεί λιγάκι με τα προβλήματα των αναξιοπαθούντων.. Όχι, σου λέει! Εγώ δεν μπορώ να ησυχάσω. Πρέπει να είμαι εκεί!
Ίσες ευκαιρίες: Τα παραπάνω δεν αφορούν μόνο τους αστέρες της εμπορικής μουσικής αλλά και τους προβεβλημένους του δικού μας χώρου. Ένα μικρό παράδειγμα: κάποιος από το δικό μας συνάφι, βασιλικότερος του βασιλέως, είχε διαμαρτυρηθεί γιατί σε μια σειρά CD ελληνικής συμφωνικής μουσικής περιελήφθη και έργο μη προβεβλημένου συνθέτη! Καταλάβατε; Αυτοί που αξίζει να προβληθούν είναι οι ήδη προβεβλημένοι! Οι άλλοι τι να την κάνουνε την προβολή; Απολύτως λογικό, δε λέω. Μια μικρή ερώτηση μόνο. Για όσους δεν έχουν τα προσόντα ενός καλού πατρίκιου τι προβλέπει το καταστατικό; Τι προβλέπει για τη λίστα των πληβείων; Εννοώ εκτός της καταβολής της συνδρομής μέλους…
Τα εθνικά μας σύμβολα και κεφάλαια: Αυτά δεν τα πειράζουμε. Είτε είναι στοιχειωμένα γιοφύρια είτε οι πρωτομάστορές τους, αφήνουμε τα φαντάσματά τους να στοιχειώνουν και τη δική μας συνείδηση και των κατοπινών γιατί καλό είναι να υπάρχει και κάποια συγκολλητική ουσία που να εξασφαλίζει τη συνέχεια του έθνους είτε κανείς το αντιμετωπίζει ως ιδέα είτε ως ιδεολόγημα (επί τη ευκαιρία να ξεκαθαρίσω ότι προσωπικά με ενδιαφέρουν οι πατρίδες, όχι τα έθνη). Όπως και να έχει, καλό είναι να μην τα πολυπιάνουμε αυτά στα χέρια μας, εν καιρώ ειρήνης τουλάχιστον, γιατί έχουν την τάση να ξεστρατίζουνε εύκολα προς το κωμικό. Άρα, για την ώρα ας τα αφήσουμε στο μπαούλο. Έτσι κι αλλιώς οι Τούρκοι έχουν κατουρηθεί πάνω τους από τις αυστηρές προειδοποιήσεις της πολιτικής μας ηγεσίας, τα Σκόπια πριν εισβάλλουν εδώ θέλουν να εισβάλλουν στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. και άρα προς το παρόν καλά την έχουμε. Τώρα θα μου πεις εκτός των εθνικών συμβόλων υπάρχουν και τα εθνικά μας κεφάλαια (Θοδωράκια μ’ Χατζηδάκια μ’ και τα γνωστά). Τι κάνεις μ’ αυτά; Ε λοιπόν, βάζεις και κανένα κομμάτι τους, όπου είναι αναπόφευκτο, αλλά αν συνεριστούμε τα λόγια του πρώτου θα πρέπει να νοιώθουμε τύψεις που δεν του έχουμε παραδώσει όλα τα φεστιβάλ και ολόκληρο τον κρατικό προϋπολογισμό για να έχει το αθάνατο έργο του την προβολή που του αξίζει. Δεν φτάνει λοιπόν το καλαμπούρι; Παρομοίως και για τα λοιπά εθνικά κεφάλαια, τα Ξενάκια μ’ τα Καλομοιράκια μ’ και όλα τα καταξιωμένα ονόματα (όχι πως όλα έχουν το ίδιο ειδικό βάρος ή τυγχάνουν της ίδιας προβολής με του σύγχρονου «εθνικού μας συνθέτη»).
Νισάφι! Δεν υπάρχει άλλη μουσική στον τόπο μας; Αυτή πότε θα προβληθεί; Κι αλήθεια, ο ίδιος ο εθνικός μας συνθέτης ένας πληθωρικός εθνοπατέρας, τι έκανε όλα αυτά τα χρόνια για την προβολή νέων συνθετών της σοβαρής μουσικής ή όπως αλλιώς τη λένε; Οι κοινοί θνητοί και κυρίως οι νέοι τι πρέπει να κάνουν, να παίζονται ιδίοις αναλώμασι; Μήπως να κάνουν ειδικές ασκήσεις για την ενδυνάμωση της οσφύος; Τέλος, γιατί τις έχουμε τις κρατικές ορχήστρες τις χορωδίες, τις Λυρικές Σκηνές, τις Ελληνικές Ραδιοφωνίες και Τηλεοράσεις, τα Μέγαρα, τις ενώσεις, τους συλλόγους, και τα σωματεία; Και τι τις θέλουμε τις ακαδημίες άραγε! Για να βγάζουνε κι άλλους ανέργους; Και τα ειδικά υπουργεία, τι σου λένε πάλι; Η μόνη χώρα με υπουργείο πολιτισμού… για φαντάσου! Γι’ αυτό ο πολιτισμός μας τρέχει απ’ τα μπατζάκια.
Υπάρχουν κι άλλα κριτήρια να συζητηθούν μεταξύ αστείου και σοβαρού, όπως το ειδικό της περίστασης, η θεματολογία, η συνάφεια των έργων, η διάρκεια, το μέγεθος και το είδος του ensemble αλλά κουράστηκα. Ας μιλήσει και κανένας άλλος. Τι θα λέγατε και για λίγη αξιοκρατία; Τώρα θα μου πείτε ότι και εδώ υπάρχουν κριτήρια, γνώμες, ενστάσεις κ.λ.π. Σύμφωνοι!
Γι’ αυτό ας πούμε πως δεν γνωριζόμαστε καθόλου κι ας συστηθούμε από την αρχή. Μετά όλοι ας υποβάλουμε τα έργα μας. Μετά ψηφίζουμε με μυστική ψηφοφορία και κατατάσσουμε ανάλογα με τις ψήφους. Μετά τραβάμε και μερικές (ν) διαχωριστικές γραμμές, που θα χωρίζουν τη λίστα των συνθετών σε (ν+1) ομάδες. Οι συνθέτες της κατηγορίας των μειοψηφησάντων ας παιχτούνε μια φορά, της παραπάνω δυο φορές και της ν+1 ομάδας ν+1 φορές. Μόλις τελειώσουν όλες οι παρουσιάσεις ο κύκλος ξαναρχίζει. Νέα ψηφοφορία, νέα κατάταξη, νέες συναυλίες. Θέλετε κι επιπλέον πριμοδότηση για το Top 3 ή το Top 5; Εντάξει, ας ψηφίσουμε και ενισχυμένη αναλογική. Άλλωστε κάποιοι από μας, η αφεντιά μου για παράδειγμα, πολύ ευχαρίστως θα παραχωρούσαμε κάποιες φορές τη θέση μας σε κάποιους πολυγραφότερους ημών, ή σε κάποιους που δεν κρατιόνται να κατακτήσουνε τη δόξα. Αλλά δεν μπορεί κάποιοι να παίζονται κάθε τρεις και λίγο και άλλοι μια φορά στα 10 χρόνια! Αν συμβαίνει αυτό –και συμβαίνει- κάτι δεν πάει καλά! Δεν έχω καμιά προσωπική πρεμούρα και σε ένα αξιοκρατικό σύστημα βάζω ευχαρίστως τον εαυτό μου τελευταίο στη λίστα. Αλλά διάολε, η ίδια η διαδικασία και η ύπαρξη κάποιου δημοκρατικού και αξιοκρατικού μοντέλου με ενδιαφέρει! Όπως είπα και πριν… έτσι από βίτσιο!
Μπράβο, Σπύρο! Κάποιος έπρεπε να έχει το θάρρος να τα πεί έξω απο τα δόντια! Γιατί η δημοκρατική μας ευαισθησία και ευθιξία αρχίζει και τελειώνει 'ως εκεί που δεν θίγονται τα δικά μας κεκτημένα ή ο δικός μας 'μικρόκοσμος'!Γι' αυτό και σε όλα γίνεται..'της ιεροδούλου'! Αν και εκεί ακόμα, υπάρχει μια κάποια...'άξιοκρατία'!
Έτσι! Χρειάζεται κάποιες φορές να λέμε τα πράγματα με τ' όνομά τους, δημοσίως και επωνύμως. Θάρρος και ήθος λείπει γενικότερα. Υπεύθυνοι για την κατάσταση δεν είναι μόνον οι κρατούντες σε κάθε τομέα,αλλά και όσοι επιτρέπουν την συγκέντρωση δύναμης και εξουσίας σε λίγα πρόσωπα.
Κι' όπως λέει και ο Γιανναράς "αφανίζει πολύ πλούτο η ευτέλεια έτσι που μάχεται θηριωδώς πάντα την ποιότητα".
Καλό βράδυ.
(Δις)... "Κάνε τα 'κονέ' σου και όπως λέει και εκείνο το παλιό soundtrack “Live and let die!”" γιατί όπως είπε κι ένας παλιός "βγάζει φτερά το μερμύγκι;"
Φυσιοδίφης δεν είμαι (είμαι φίδι) και ξέρω πως υπάρχουν και φτερωτά μυρμήγκια. Το θέμα είναι ότι δεν εμφανίζονται συχνά. Κι αν δεν αποφασίσουν να πετάξουν πώς να τα δείς!
Αυτά τα μυρμήγκια είναι λίγα. Τα τζιτζίκια είναι που αλωνίζουν.
Και καλά τα τζιτζίκια... (μήν αναφέρω το πασίγνωστο ανέκδοτο που τελειώνει "...και πού 'σαι τζίτζικα, αν δείς τον Λαφοντέν πές του πως είναι πολύ μ***κας!"). Τα σαλιγκάρια πού τα βάζετε; Πάντως, για 'μάς τους δεινοσαύρους, ονειρεύομαι ένα καλό - καλό Jurassik park! Γιά φανταστείτε καναδυό T-Rex να κατηφορίζουν τη Βασ. Σοφίας στο ύψος της αμερικάνικης πρεσβείας και λίγο παραδίπλα!!!
Μήπως η πνευματικότητα έχει κάποια κρυφή σχέση με τη μοιρολατρία και δεν το είχα συνειδητοποιήσει; Μπορούμε και να το θεωρητικοποιήσουμε αν θέλετε. Πνευματικός άνθρωπος είναι αυτός που έχει τη δύναμη να αποδεχτεί το πεπρωμένο του. Τι λέτε, ωραίο δεν ακούγεται; Αν και τώρα που το σκέφτομαι δεν μπορεί.. όλο και κάποιος σοφός θα το έχει πει πριν από εμένα. Άλλωστε έχει και τόσους οπαδούς!
Έχει ενδιαφέρον αυτή η εντομολογία και η ερπετολογία που σχετίζεται με τα μουσικά μας πράγματα. Όπως ενδιαφέρον έχει το ότι καμιά φορά η διαχείριση του παράλογου μοιάζει σχεδόν ανέφικτη χωρίς χιούμορ.
Θα ήθελα παρόλα αυτά, να σημειώσω χωρίς χιουμοριστική επένδυση κάτι για τα πρακτικά, που λένε.
Αν έπρεπε να επιλέξω το πιο δυσοίωνο σύμπτωμα της ασθένειας του χώρου μας θα διάλεγα την έλλειψη (σχεδόν πλήρη απουσία) αντιπολιτευτικού λόγου τόσο μέσα στα όργανα του κλάδου μας όσο και προς την επίσημη πολιτιστική πολιτική της κεντρικής εξουσίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Το ακριβές περιεχόμενο αυτού του αντιπολιτευτικού λόγου, οι συγκεκριμένες αιτιάσεις και τα αιτήματα ουδόλως με απασχολούν τη στιγμή αυτή. Η ανησυχία μου αφορά τον εκφυλισμό των ίδιων των θεσμών ο οποίος συντελείται εξαιτίας της παραίτησης από το δικαίωμα άσκησης δημοκρατικών δικαιωμάτων. Κι επειδή αυτό μπορεί να ακούγεται πολύ θεωρητικό, να δώσω μια πρακτική διάστασή του: απουσία δημόσιου αντιπολιτευτικού λόγου υπάρχει μόνο στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Με μια διαφορά: εκεί ο αντίλογος καταπνίγεται από έναν εξωτερικό δυνάστη, ενώ στη θλιβερή μας περίπτωση ο δυνάστης έχει μεταφερθεί εντός μας.
Πάντως με την ευκαιρία να σημειώσω το χαρμόσυνο γεγονός ότι με χιούμορ ή χωρίς, κάποιοι τολμούν να σχολιάσουν αυτήν την ιδιότυπη εθελούσια ομηρία στην οποία έχουμε περιέλθει. Χαίρομαι που συνομιλούμε.
Post a Comment