Στην αναγνώριση του έργου των καταξιωμένων συνθετών μας κρύβεται και μία (μία ακόμα) εθνική φαντασίωση. Για να προχωρήσουμε πέρα από τη μετριότητα καλό είναι να ξεκινήσουμε από την αναγνώρισή της. Χωρίς πλέγματα κατωτερότητας ή υπεροψία ας παραδεχτούμε ότι η καταξίωση των “μεγάλων μας” εξυπηρέτησε και εξυπηρετεί περισσότερο την ανάγκη δημιουργίας και συντήρησης κάποιων, αναγκαίων ενδεχομένως, εθνικών προτύπων και μύθων παρά βασίζεται σε αμιγώς μουσικά κριτήρια.
Στην ουσία, ως έθνος στερηθήκαμε την εμπειρία σχεδόν όλης της περιόδου της κοινής ευρωπαϊκής μουσικής πρακτικής. Δεν μεγαλώσαμε μαζί με την Ευρώπη. Ακούγαμε γι’ αυτήν, αλλά ουσιαστικά τη συναντήσαμε ώριμη πλέον, λένε μάλιστα πως πρόκειται για την τρίτη ηλικία της. Στις δυτικές μας καταβολές υπάρχει ένα κενό αιώνων, κατά τη διάρκεια των οποίων οικοδομήθηκε ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός. H δόμηση του πολιτισμού αυτού μπορεί σήμερα να μελετάται από τους νεοέλληνες ως ιστορία, αλλά ποτέ δεν ενεγράφη ως βιωματική εμπειρία στο εθνικό μας DNA. Ξαφνικά, ο συμπατριώτης μας του δέκατου ένατου αιώνα ανακάλυψε τη φορεσιά του διαφωτισμένου Ευρωπαίου, τη ζήλεψε, κι αποφάσισε να φορέσει κουστούμι. Αλλά κατά το κοινώς λεγόμενο, τα ρούχα σπανίως καταφέρνουν να κρύψουν την καταγωγή. Η δική μας μουσική κληρονομιά προέρχεται κυρίως από συγγενείς μας στο Βυζάντιο, τα Βαλκάνια και τη Μικρασία. Και όπως θα περίμενε κανείς, οι πιο ευνοημένες κληρονόμοι ήταν η θρησκευτική, η δημοτική και η λαϊκή μας μούσα. Ο έτερος των κληρονόμων, ο λόγιος, που είχε τα μάτια στραμμένα στους Ευρωπαίους θείους παρέμεινε δυστυχώς φτωχός συγγενής! Όχι πως δεν υπήρχε κι εκεί τεράστια περιουσία να κληρονομήσει, αλλά εκεί υπήρχε και σκονισμένο χαρτομάνι, κι ογκώδεις φάκελοι που έπρεπε να μελετηθούν σε σκοτεινούς διαδρόμους κι έτσι ο προσανατολισμός έμοιαζε να βασίζεται σε οδηγό γραμμένο από τον Κάφκα. Επόμενο ήταν, οι δικοί μας, απροετοίμαστοι κι ανυποψίαστοι, μαθημένοι στο φως, ράθυμοι κι εξωστρεφείς να χάνονται πιο εύκολα σε κείνες τις δαιδαλώδεις στοές, όπου έχαναν συχνά και την ψυχή τους.
Με βαρύ ακόμα το στομάχι από το ιμάμ-μπαϊλντί τρέξανε να ανέβουν σε τρένα που έσερναν δυνατές γερμανικές ιταλικές και γαλλικές ατμομηχανές και τις περισσότερες φορές το μόνο που κατάφεραν ήταν να επιβιβαστούν λαχανιασμένοι σε καμιά σκευοφόρο. Απ’ αυτούς, αρκετοί έστρεψαν το βλέμμα πίσω, όχι από πραγματική αγάπη ή νοσταλγία για τα χώματα που έθρεψαν τις ρίζες τους, αλλά μάλλον ως θεατρική χειρονομία επίδειξης της εθνικής μουσικής τους ταυτότητας που από τότε λειτουργούσε και ως διαβατήριο. Στους έξω παρουσίαζαν τους εαυτούς τους ως πιστούς ακόλουθους του ευρωπαϊκού πολιτισμού, που διέθεταν το επιπλέον το προσόν της απ’ ευθείας καταγωγής από τους αρχαίους θεμελιωτές του, πρόθυμοι πάντα να παζαρέψουν με ανατολίτικη πονηριά την τιμή του τοπικού φολκλόρ προσφερόμενου ως αντιπαροχή για μια θεσούλα στην πρωτοπορία. Στους μέσα επιδείκνυαν τους τρόπους και τον αέρα ενός ήδη Ευρωπαίου που παρέμενε όμως πάντα πατριώτης, μοστράροντας τους αδιάρρηκτους δεσμούς με την ντόπια παράδοση τόσο προκλητικά και αδέξια ώστε να διερωτάται κανείς τι ακριβώς είναι αυτό που επιζητά τη σύνδεση μ’ αυτή την παράδοση, τι υπάρχει στην προσκείμενη άκρη αυτού του δεσμού!
Οι ποικίλες συνιστώσες, δημώδεις, λαϊκές και βυζαντινές, αυτού που με μια λέξη περιγράφεται σήμερα ως ελληνική μουσική παράδοση ποτέ δεν αφέθηκαν να παίξουν τον πραγματικό τους ρόλο στη διαμόρφωση μιας πειστικής νεοελληνικής έντεχνης μουσικής πρότασης, όχι “εθνικής” σώνει και καλά, αλλά πάντως με αυθεντικότερα στοιχεία εντοπιότητας από εκείνα που προέβαλε η ομώνυμη σχολή. Έτσι, αντί να φτάνει στα αυτιά μας το αποτέλεσμα της αφομοίωσης των στοιχείων αυτών από το ατομικό και συλλογικό μας ασυνείδητο, μας σερβίρεται έκτοτε ως ελληνικότητα η συνειδητή έκθεση αυτούσιων παραδοσιακών θεμάτων που ούτε επηρεάζουν ούτε επηρεάζονται από τίποτα. Αντί να απολαμβάνουμε τα αρώματα από τη μακρόχρονη ωρίμανση των ντόπιων καρπών που αφήνουν αργά τις ουσίες τους να αλληλεπιδρούν με τα αποστάγματα της έντεχνης δυτικής μουσικής και την αμοιβαία μετουσίωσή τους σε πλουσιότερες νεοπαγείς μουσικές οντότητες ζήσαμε τη απαγωγή της ίδιας της παράδοσης από το φυσικό χώρο έκφρασής της, το μασκάρεμά της σε κυρία των σαλονιών και τη μεταφορά της στην αίθουσα συναυλιών παρουσιαζόμενης εν μέσω τελετουργιών που πάντα απαιτούν επίσημο ένδυμα.
Είναι συζητήσιμο το κατά πόσο η τεχνική επάρκεια είναι αρκετή για να περισώσει την ποιότητα έργων που βρέθηκαν τόσο κοντά στον ορισμό του "έθνικ"κιτς. Μια τέτοια επάρκεια συνήθως διασώζει μόνο το συνθέτη εφόσον πιστοποιείται μέσω ικανού αριθμού έργων του. Όχι όμως το ίδιο το υπό κρίσιν έργο. Και όντως υπάρχουν συνθέτες με τέτοια επάρκεια. Αλλά δυστυχώς αυτή δεν αρκεί για να χαρακτηριστεί κάποιος μεγάλος. Ούτε τα εθνικά οράματα αρκούν από μόνα τους, ούτε βέβαια τα διεθνή βραβεία! Είναι η διεισδυτικότητα του ίδιου του έργου, πρώτα και κύρια σε βάθος και ύστερα σε πλάτος που έχει σημασία. Κι αυτή είναι ανάλογη όχι απλώς της ευστροφίας, της διάθεσης για διανοητικές περιπέτειες, της θεματικής του και της τεχνικής επιδεξιότητας που επιδεικνύεται αλλά και του πλούτου του ψυχικού φορτίου που το έργο φέρει.
Βέβαια αν αυτά αφορούσαν το δράμα της λεγόμενης εθνικής μας σχολής μόνο, τότε το κακό θα ήταν περιορισμένο. Το δυστύχημα είναι πως από την άλλη, πολλοί από τους Έλληνες συνθέτες που δεν περιέπεσαν στο συγκεκριμένο ολίσθημα, είναι και εκείνοι οι επιβάτες των τρένων της Ευρώπης οι οποίοι δεν καταδέχτηκαν να κοιτάξουν ποτέ πίσω, διαπίστωση που αποτελεί ίσως θέμα μιας πιθανής μεταγενέστερης συζήτησης, συναρτώμενης με όσα εδώ ελέχθησαν.
81 comments:
Υπαρχουν μερικες στιγμες στη ζωη που συνειδητοποιουμε σαν εθνος , ποσο απελπιστικα οπιστοδρομικοι μειναμε , παρα τις οποιες αρετες διαθετουμε. Ο Σπυρος , εχει ,σχεδον σε ολα οσα αναφερεται , δικαιο. Και ειναι σαν , μια γροθια στο στιμαχι, οσων επαγγελονται τα 'ελληνοχριστιανικα 'μας ιδεωδη ,ως εκφραση τεχνης , δημιουργιας ή πολιτιστικης αγωγης, που εχει κατακλυσθει απο κακεκτυπα εντεχνα 'αριστουργηματα '.Η αληθεια ειναι, οτι , και ο Σκαλκωτας και ο Καλομοιρης , σε πολλα εργα τους , δινουν , σαφως , μια αισθηση 'φουντας τσαρουχιου ' , που σιγουρα δεν δικαιωνει την φαντασιωση μας, σαν εθνος υπερεκτιμημενων γονιδιακων καταβολων.
Υπάρχουν βέβαια σοβαρές διαφορές ανάμεσα στον Σκαλκώτα και τους Καλομοίρη, Λαυράγκα ή Βάρβογλη για παράδειγμα. Πρώτον, ο Σκαλκώτας δεν είναι στον ίδιο βαθμό αφοσιωμένος στην καλλιέργεια της συγκεκριμένης ιδεοληψίας όπως άλλοι και δεν μπορεί να θεωρηθεί αποκλειστικά ως εκπρόσωπος της εθνικής σχολής. Μόνο ένα μέρος του έργου του επηρεάζεται από τη συγκεκριμένη τεχνοτροπία. Δεύτερον υπάρχει διαφορά επιπέδου μουσικών δεξιοτήτων. Κατά την άποψή μου ο Σκαλκώτας είναι πολύ επαρκέστερος συνθέτης από τους απαρτίζοντες την εθνική σχολή.
Ωστόσο, όσα περιγράφω ως μειονεκτήματα της σχολής ισχύουν κατά την άποψή μου και για εκείνα τα έργα του Σκαλκώτα που εντάσσονται σ’ αυτήν. Το ταλέντο και η τεχνική επάρκεια που επιδεικνύει σε συνθέσεις του με ευρωπαϊκό προσανατολισμό δεν αποτελούν συγχωροχάρτι για κάθε αισθητικό του ολίσθημα. Ο συνθέτης μπορεί να κρίνεται γενικά ως ικανός, αλλά κάθε έργο του κρίνεται ξεχωριστά.
Επιτέλους η ατμόσφαιρα πάει να ζεσταθεί, γιατί νόμιζα ότι δεν θα θιγούν ποτέ πρόσωπα, τεχνοτροπίες, νοοτροπίες κ.λ.π. Το κείμενο του Σπύρου με βρίσκει σύμφωνη. Μας δίνεται η ευκαιρία ενός πολύ ενδιαφέροντος πεδίου συζήτησης, όπου θα μπορούμε να υπερβούμε λίγο τους δισταγμούς μας, να πάψουμε νάμαστε σιωπηρά κραυγαλέοι οπαδοί του "μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε".
Νομίζω πως η αυτογνωσία ενισχύεται μέσα από την κριτική που ασκούμε και δεχόμαστε. Περιμένω να μιλήσουμε ακόμα πιο συγκεκριμένα. Θα επανέλθω σύντομα.
Γράφει ο Δημοσθένης Κούρτοβικ σε άρθρο του με τίτλο "Η μυθολογία της «εθνικής λογοτεχνίας»"
[..]Το «περίεργο» είναι ότι οι ενέσεις ελληνικότητας, αντί να τονώσουν την ελληνική λογοτεχνία, την έκαναν πολύ πιο αναιμική και επαρχιώτικη απ’ όσο ήταν πριν.
Το αίτημα για ελληνικότητα ξεκίνησε από την απόφαση των εκπροσώπων της γενιάς του ’30 να «ανακαλύψουν» και ν’ αναδείξουν τα ιδιαίτερα στοιχεία του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, για να τα αντιτάξουν στην πολιτισμική υπεροχή της Δύσης. Από τότε ως σήμερα αυτός ο προβληματισμός δεν ξέφυγε, ούτε ήταν δυνατό να ξεφύγει, από τα καταστατικά γνωρίσματά του: τον λαϊκισμό, την ξενοφοβία, τον επαρχιωτισμό. Αλλά προπαντός είναι πέρα για πέρα άτοπος: η ελληνικότητα είναι αυτό που είμαστε και όχι κάτι έξω από εμάς, είναι κατάσταση, όχι καθήκον.
Η τελική κατάληξη του αιτήματος για «ελληνικότητα» είναι η γραφικότητα δηλαδή το φολκλόρ. Το «μέλημα της ελληνικότητας» αφορά τον τουρισμό, όχι τη λογοτεχνία. [..]
Βάλτε στη θέση της λέξης 'λογοτεχνία' τη λέξη 'μουσική' και έχουμε μια ανάγλυφη εικόνα όχι μόνο της ελληνομανίας του μουσικού μας παρελθόντος αλλά και αυτής που επιβιώνει μέχρι σήμερα.
Η ελληνικότητα είναι έννοια αμφίσημη. Έλλην είναι ο ποιμένας που παίζει καλαματιανό με το σουραύλι του βόσκοντας τα πρόβατα με τον πατέρα του σε ηλικία δέκα χρονών, Έλλην όμως είναι και ο άλλος δεκάχρονος που ακούει Μπετόβεν ή Λουτοσλάβσκι στο πατρικό του σπίτι. Ο κάθε πιτσιρίκος λοιπόν διαμορφώνει μια αισθητική σε άμεση σχέση με το περιβάλλον του.
Η Ευρώπη έπομένως ή η στάνη μεταφέρονται στην οικία του καλλιεργημένου ανθρώπου ή του τσέλιγκα αντίστοιχα. Αυτό φυσικά έχει επιπτώσεις και στο λεγόμενο συλλογικό ασυνείδητο ενός εκάστου.
Με άλλα λόγια ο τσέλιγκας θέλει να δικαιωθεί στις μουσικές επιλογές του ακόμα και αν αυτές ακούγονται στρεβλές στα έργα του Καλομοίρη και των ομοίων του.
Το πρόβλημα θα ήταν μικρό αν σταματούσε εκεί. Δυστυχώς η πολιτική εξουσία στο σύνολό της εκφράζει το σύνδρομο του τσέλιγκα και μέσα από το τελειότερο πολίτευμα που θα μπορούσε να ονειρευτεί ο άνθρωπος, δηλαδή την δημοκρατία, μπορεί να εξαφανίζει τους λιγους εκείνους γελοίους που επιμένουν να ακούν Μπρούκνερ ή Τακεμίτσου και να διαβάζουν Κίρκεγκωρ ή Χέλντερλιν
Το τι είναι ελληνικότητα θα μπορούσαμε να το συζητάμε για χρόνια.
Ότι ένας Έλληνας πάντως ακούει Τακεμίτσου δεν κάνει τον Τακεμίτσου μέρος της ελληνικότητας παρά μόνο αν τα ακούσματά του ζυμωθούνε στο ασυνείδητο με τη βοήθεια ελληνικής μαγιάς (όχι προς θεού μαγκιάς!).
Ευτυχώς το συλλογικό ασυνείδητο δεν είναι καθόλου ευμετάβλητο και άρα δεν κινδυνεύει από περιστασιακές επιλογές, ούτε μας επηρεάζει στο βαθμό που το κάνει το ατομικό ασυνείδητο για τη διαμόρφωση του οποίου έχουμε άλλωστε και ευθύνη!
Το συλλογικό, είναι σαν τη βαρύτητα που εξασκείται πάνω μας από το κέντρο του γαλαξία. Μπορεί να υπάρχει, αλλά η επίδρασή της είναι μηδαμινή μπροστά στη βαρύτητα της γης που περπατάμε πάνω της, έστω κι αν η γη είναι πολύ μικρή σε σχέση με ό,τι υπάρχει στο κέντρο του γαλαξία! Η διαμόρφωση του συλλογικού ασυνειδήτου στηρίζεται στη μακρόχρονη σωρευτική δράση ομάδων πληθυσμού που κληροδοτούν γενετικά τις εμπειρίες τους στις επόμενες γενιές. Θέλω να πω ότι τα κουδουνάκια από τα πρόβατα του παππού μας ή του πατέρα μας, φτάνουν ως εμάς και ως τη μουσική που παράγουμε πολύ ευκρινέστερα, πρωτίστως μέσω του περιβάλλοντος και δευτερευόντως μέσω του ατομικού μας ασυνειδήτου. Αν παρόλα αυτά κανείς έχει τη δυνατότητα να αφουγκραστεί κουδουνάκια από τα βαθύτερα στρώματα του είναι του, όπου "εδρεύει" το συλλογικό μας ασυνείδητο, τότε αυτά μάλλον προέρχονται από την εποχή του Κολοκοτρώνη, μην πω του Μεγ. Κωνσταντίνου ή του Θεμιστοκλή και επιπλέον είναι αδύνατον να εντοπίσεις τη γεωγραφική τους προέλευση! Μπορούμε μεν να μιλάμε για το συλλογικό ασυνείδητο, είναι αδύνατον δε να είμαστε συγκεκριμένοι για την ακριβή προέλευση και τις διαδικασίες διαμόρφωσής του. Λοιπόν προτείνω να σταματήσουμε να ασχολούμαστε μαζί του για καθαρά πρακτικούς λόγους. Σε ατομικό επίπεδο, ούτε ενοχοποιούμαστε (παρά μόνο σε αμελητέο βαθμό) για πολιτισμικές πληγές που μπορεί να του προξενούμε, ούτε και αθωωνόμαστε λόγω της ύπαρξής του.
Επιπλέον, εμένα δε με ενοχλεί καθόλου η μουσική που βγαίνει από το σουραύλι του βοσκού, ούτε από τη λύρα του λυράρη, ούτε από το κλαρίνο του Ρουμελιώτη, ούτε από τα λαρύγγια των τραγουδιστών της Ηπειρώτικης πολυφωνίας. Με πολλά απ’ αυτά εκστασιάζομαι μάλιστα. Ούτε η επίδρασή τους σε άλλα είδη θα με ενοχλούσε αν ήταν αυθεντική, ανόθευτη. Δυστυχώς όμως, μέχρι σήμερα δε με έχει πείσει καμιά απόπειρα δημιουργικής ενσωμάτωσής τους στη σύγχρονη μουσική.
Το συλλογικό ασυνείδητο, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι επινόηση του Joung. Δεν αποτελεί επιστημονική
προσέγγιση, αφού δεν μπορεί να αποδειχτεί πειραματκά, έχει όμως φιλοσοφική και ποιητική αξία.
Πέραν τούτου, και επειδή ο καθένας μπορεί να το ερμηνεύει όπως θέλει,
προτιμώ την άποψη του ίδιου του Joung που δεν οριοθετεί το συλλογικό ασυνείδητο σαν μακρόχρονη σωρευτική δράση ομάδων πληθυσμού που κληροδοτούν γενετικά τις εμπειρίες τους, σε παραστάσεις δηλαδή κάθε μορφής, αλλά μόνο τη δυνατότητα της φαντασίας που είναι κάτι πολύ διαφορετικό. Ως εκ τούτου,τα όρια μεταξύ συνείδησης, ασυνείδητου και συλλογικού ασυνείδητου είναι εξαιρετικά δυσδιάκριτα. Αύτή η 'ασάφεια'
δίνει μεγαλύτερο κύρος στον Joung
από ο,τι ο τετράγωνος ψευδοεπιστημονισμός του Φρόιντ
για ένα ασυνείδητο που λειτουργεί ως χωματερή απωθημένων.
1. Γράφεις:
προτιμώ την άποψη του ίδιου του Joung που δεν οριοθετεί το συλλογικό ασυνείδητο σαν μακρόχρονη σωρευτική δράση ομάδων πληθυσμού που κληροδοτούν γενετικά τις εμπειρίες τους, σε παραστάσεις δηλαδή κάθε μορφής, αλλά μόνο τη δυνατότητα της φαντασίας που είναι κάτι πολύ διαφορετικό
Και σε μια απλή επίσκεψη στη Wikipedia μπορεί κανείς να διαβάσει περί συλλογικού ασυνειδήτου:
The collective unconscious is also known as "a reservoir of the experiences of our species
Όπερ μεθερμηνευόμενον:
Το συλλογικό ασυνείδητο είναι επίσης γνωστό ως “δεξαμενή των εμπειριών του είδους μας”
Και λίγο παρακάτω διαβάζουμε και τον ορισμό:
Definition
The collective unconscious refers to that part of a person's unconscious which is common to all human beings. It contains archetypes, which are forms or symbols that are manifested by all people in all cultures. They are said to exist prior to experience, and are in this sense instinctual. Critics have argued that this is an ethnocentrist view, which universalized Jung's European-styled archetypes into human beings' archetypes.
Less mystical proponents of the Jungian model hold that the collective unconscious can be adequately explained as arising in each individual from shared instinct, common experience, and shared culture.
Αν χρειαστείς μετάφραση πες μου να στο μεταφράσω! Οι τελευταίες λέξεις πάντως μεταφράζονται ως "κοινό ένστικτο, εμπειρία και κουλτούρα".
2. Εσύ μπορεί να προτιμάς “τα όρια της φαντασίας” αλλά ο ίδιος ο Γιούνγκ προτιμούσε τον ευρύτερο προσδιορισμό του συλλογικού ασυνειδήτου.
3. Η ιδέα που διάβασες περί “χωματερής απωθημένων” δεν ανήκει στον Φροϋντ, αλλά είναι αυτό που ο Γιουνγκ νόμιζε ότι θεωρεί ο Φροϋντ ασυνείδητο!
4. Εσύ μπορεί να ονομάζεις προκλητικά τη Φροϋδική θεωρία τετράγωνο ψευδοεπιστημονισμό, αλλά ο ίδιος ο Γιουνγκ μέχρι να τα τσουγκρίσουνε –όπως πολλοί άλλοι- στηρίχτηκε σ’ αυτή τη θεωρία για να αναπτύξει τη δική του. Η ίδια αυτή “ψευδοεπιστημονική” θεωρία επηρέασε την ψυχολογία, την ψυχιατρική, την κοινωνιολογία, τη φιλοσοφία, τη Τέχνη. Δεκάδες επιστήμονες και καλλιτέχνες στήριξαν τις εργασίες τους πάνω της και παρά τη λυσσαλέα κριτική που υπέστη για χρόνια εξακολουθεί να θεωρείται ως μια από τις δύο ίσως σημαντικότερες θεωρίες του εικοστού αιώνα. Είναι βέβαια πιο εύκολο να διαβάσει κανείς στο πόδι μια κριτική για αυτήν από το να εξοικειωθεί με την ίδια τη θεωρία που είναι εκτενής και πολύπλοκη, αλλά την επόμενη φορά που θα έχεις απορίες μπορείς να με ρωτήσεις (κατ’ ιδίαν) μιας και γνωρίζεις τις σχετικές σπουδές μου. Αν είσαι καλό παιδί δε θα σε χρεώσω (αστειάκι)!
Λοιπόν προτείνω να ξαναγυρίσουμε στο τι μας ενοχλεί –αν υπάρχει κάτι- στη ελληνική έντεχνη μουσική και να το θίξουμε. Εννοείται ότι κάθε άλλο παρά βλάπτει να πούμε και αυτά που μας αρέσουν! Μπορούμε φυσικά -και πρέπει νομίζω- να μιλήσουμε και πιο συγκεκριμένα.
Αντί να αραδιάζεις σχόλια από την Wikipedia καλύτερα να μελετάς τις ίδιες τις πηγές.
Λέει λοιπόν ο Joung στο βιβλίο του
'Για την ψυχολογία του ασυνείδητου'
(εκδόσεις Αναγνωστίδη,σελ. 91)
'Δεν ισχυρίζομαι καθόλου πως κληρονομήθηκαν οι παραστάσεις παρά πως ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΘΗΚΕ ΜΟΝΟ Η ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ΄(υπογράμμιση του Joung). Να είσαι λοιπόν πιο προσεκτικός στις κρίσεις σου όταν στηρίζονται σε ανώνυμες πηγές.
Πέραν τούτου ας κλείσουμε την παρένθεση που εσύ άνοιξες γιατί το υπέροχο αυτό άυλο ον που ονομάζεται μουσική μας αγριοκοιτάζει.
Μερικά σχόλια:
Το αρχικό κείμενο του Σπύρου με βρίσκει και μένα σύμφωνη για την περιγραφή εκείνης της εποχής.Αρα, αν ασχοληθούμε πιο συγκεκριμένα με παλιότερους συνθέτες και τεχνοτροπίες είναι μια καλή αναφορά. Ερχόμενοι όμως στο σήμερα, τα πράγματα είναι εντελως διαφορετικά. Οι ταχύτητες μετάδοσης πληροφοριών, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των λαών, αλλά και οι νέες, πιο ακομπλεξάριστες γενιές, σε σχέση με όλα αυτά τα βάρη του παρελθόντος φτιάχνουν ένα καινούργιο τοπίο.
Στη Σαπφώ ήθελα να πω οτι το πρόβλημα δεν εστιάζεται νομίζω στο 'μην κρίνετε ίνα μην κριθείτε' αλλά όπως πολύ ωραία το είχε τοποθετήσει ο Αναστάσσης στο άλλο θεμα-blog, για να γίνεται κριτική καλό είναι να έχει ψύγματα δημιουργικοτητας, αλλιώς καταλήγουμε στο να ανακυκλώνουμε μια άσχημη ελληνική συνήθεια αλληλοφαγώματος. Δηλαδή, η μη δημοσιοποίηση κριτικής, ή καλύτερα η εκφρασμένη καλοπροαίρετη κριτική αποτελεί ΘΕΣΗ και σε καμία περίπτωση 'φόβο αποβολής'(όπως κάπου ετέθη) ή κάτι ανάλογο.Αλλά, νομίζω, και με το κείμενο του Σπύρου που ενέταξε στη διαδικασία και την αυτοκριτική,οτι τείνουμε να έχουμε κάποια κοινά σημεία αναφοράς. Κι ίσως για αυτό χρειάζεται και ο χρονος "γνωριμίας" και εξοικοίωσης μέσα από μια γραπτή διαδικασία ενός blog.
Αλκη και Σπύρο, με κεντρίζετε πολύ στο να μπω και γω στο χορό της κουβέντας περί συλλογικού ασυνειδήτου και Jung, αλλά νομίζω θα είναι πολύ αποπροσανατολιστικό να στραφούμε σε τόσο δύσβατα μονοπάτια, πάνω που πήγαμε να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι...Ε, και φαίνεται να έχετε και μια προσωπική... κοντρούλα(ως φίλοι υποθέτω) που μάλλον θα χρειαζόταν πολλές πολλές ανταλλαγές ανάλογων κειμένων. Πάντως,άλκη, ήθελα απλά να σου πω να μην βασίζεσαι στις ελληνικές μεταφράσεις του Γιουνγκ οταν θέλεις να επικεντρώσεις τόσο πολύ σε έναν ορισμό. Είναι συνήθως άθλιες.
Και κάτι άλλο(στο θέμα μας):νομίζω, άλκη, οτι για τις 2 ακραίες περιπτώσεις που ανέφερες (για το παιδάκι τσέλιγκα και για το παιδακι που ακούει Λουτοσλάβσκυ)τα πράγματα είναι πιο καθαρά στη ζωή τους από όλους τους υπόλοιπου ς που είναι στη μέση και δέχονται ανοιχτά επιρροές και από τις 2 πλευρές και δεν είναι σαφώς ταγμένοι κάπου. Και όχι πια(μόνο) μέσω του ασυνειδήτου,αλλά μέσα στην 'συνειδητή' καθημερινή τους ζωή.Εκεί φτιάχνεται η ψυχολογία που αφορά πλειοψηφιες και εκεί αναρωτιέσαι ακόμα πιο πολύ τι είναι ελληνικοτητα.Αλλά και πάλι, το παράδειγμά σου, θα το τοποθετούσα πολύ πιο πίσω χρονικά, μια και σήμερα τα πράγματα έχουν πολύ αλλάξει.
Aγαπητή Κλημεντίνη, η αναφορά σε μια κομβική αντίληψη του Jung για το συλλογικό ασυνείδητο πρέπει να στηρίζεται στο ίδιο το κείμενο του συγγραφέα, έστω και σε μετάφραση,
παρά σε σχόλια αναλυτών. Δεν θα παρέθετα αυτούσιο το κείμενο αν ο Σπύρος δεν χρησιμοποιούσε το δεκανίκι μιας γενικόλογης εγκυκλοπαίδειας προς επίρρωση της
θέσης του και μάλιστα με τον αέρα ειδήμονος. Πέραν τούτου, ο Jung ειναι σημαντικός διανοητής, ο μόνος για μένα που διασώζεται από τα λυκόφως της ψυχανάλυσης.
Η εποχή μας είναι πραγματικά πιο υγιής και άμεση ώστε να χρειάζεται το φροιδικό ντιβάνι.
Τωρα για την ελληνικότητα.
Το παράδειγμα του τσέλιγκα με το σουραύλι φυσικά αναφέρεται σε παλιές, ιστορικές πια εποχές, των δημοτικών τραγουδιών, των Καλομοίρηδων ,της τζαζ και των ρεμπετηδων που λίγη σχέση έχουν με το death metal, το grind core ή
την σύγχρονη μουσική που γράφουν εξαιρετικοί νέοι συνθέτες μας όπως ο Παναγιώτης Κόκορας και η Λίνα Τόνια. Ας επικεντρωθούμε λοιπόν στο σήμερα που μας υπόσχεται ένα καλύτερο αύριο.
Αγαπητέ μου απρόμαυρε Άλκη, αυτό που έκανα επισκεπτόμενος τη Wikipedia είναι αυτό που αν είχες κάνει ο ίδιος θα απέφευγες να εκτεθείς. Κι αυτή ήταν η μοναδική μου πρόθεση. Διερωτήθηκα δηλαδή: Καλά από ψυχανάλυση γενικά έχει μεσάνυχτα, από Γιούνγκ ειδικότερα δεν κατάλαβε τίποτα. Γιατί τουλάχιστον δεν έριχνε μια ματιά εκεί? Διότι, ενώ πράγματι η Wikipedia δεν αποτελεί τον εγκυρότερο επιστημονικό οδηγό, είναι εύκολα προσβάσιμη και συνήθως εμπεριέχει μια ευσύνοπτη παρουσίαση μιας θεωρίας παρά τις όποιες προφανείς ελλείψεις της. Και ευτυχώς, πράγματι οι ανώνυμοι συγγραφείς του σχετικού άρθρου απέδειξαν ότι κατάλαβαν πολύ καλύτερα από σένα την έννοια του συλλογικού ασυνειδήτου. Ϊσως γιατί πιστεύουν ότι για να γράψει κανείς ένα άρθρο –πόσο μάλλον μια κριτική- δεν αρκεί να έχει διαβάσει ένα βιβλίο μέσα από ολόκληρο επιστημονικό πεδίο! Από κει και πέρα, αν κανείς ενδιαφέρεται συνεχίζει με τη μελέτη έγκυρων συγγραμμάτων.
Όσον αφορά τα σχόλια στην Κλημεντίνη, εσύ θεωρείς ότι ο Γιούνγκ είναι ο μόνος που της ψυχανάλυσης που διασώζεται γιατί προφανώς είναι και ο μόνος, βιβλίο του οποίου διάβασες!
Αλλά αφού θέλεις να πάμε στις πηγές, ας το κάνουμε!
Γιούνγκ διαφωνών με Φρόυντ σχετικά με το περιεχόμενο του ασυνειδήτου:
«Οι επιδράσεις του ασυνειδήτου πάνω στο συνειδητό»
Παράγραφος 203.
[..] Το ασυνείδητο έχει και μια άλλη πλευρά: περιλαμβάνει όχι μονάχα τα απωθημένα περιεχόμενα, αλλά επίσης κι ΟΛΟ το ψυχικό υλικό που βρίσκεται κάτω απ’ το συνειδητό. Είναι αδύνατο να εξηγηθεί η υπο-επιφανειακή φύση ΟΛΟΥ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ με την αρχή της απώθησης [..]
Παράγραφος 204.
Τονίζουμε επομένως πως εκτός από το απωθημένο υλικό το ασυνείδητο περιέχει όλα εκείνα τα ψυχικά συστατικά που βυθίστηκαν κάτω από το συνειδητό ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΝΕΠΑΙΣΘΗΤΩΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΛΗΨΕΩΝ.
Παράγραφος 220.
[..] Έχω επομένως διατυπώσει την υπόθεση ότι το ασυνείδητο κατέχει στα βαθύτερά του επίπεδα ΟΜΑΔΙΚΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σε μια σχετικά δρώσα κατάσταση. Γι’ αυτό το αναφέρω ως ομαδικό ασυνείδητο.
Παράγραφος 236.
[..] Αλλά προσκολλημένα σ’ αυτά υπάρχουν τα ομαδικά στοιχεία του ασυνειδήτου, τα πάντοτε παρόντα ΕΝΣΤΙΚΤΑ , ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ (ΕΙΚΟΝΕΣ) καθώς και όλα εκείνα τα «στατιστικά» τμήματα του μέσου όρου της αρετής και της κακίας [..]
(Όλες οι υπογραμμίσεις με κεφαλαία δικές μου).
Και όλες οι παραπάνω διατυπώσεις βέβαια δεν χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν μόνο την κληρονομιά της «δυνατότητας της φαντασίας»! Αυτό που έκανες εσύ είναι να αποσπάσεις μια φράση που βόλευε την ελλειμματική σου γνώση, από μια ολόκληρη θεωρία, να αντικαταστήσεις την πραγματική θεωρία με τη φράση, να κατακεραυνώσεις αυτούς που διαφώνησαν –για λόγους που αγνοείς- με την πραγματική θεωρία (σε στιλ άσπρο-μαύρο δηλαδή) και να καταλήξεις στο συμπέρασμα ότι τα σουραύλια είναι κακό και απολίτιστο πράγμα ενώ οι Λουτοσλάφσκηδες καλό και πολιτισμένο (πάλι άσπρο-μαύρο)! Σα να λέμε ότι εγώ π.χ. που τη βρίσκω και με τα δύο και όσοι το κάνουν είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε (προφανώς στον καναπέ της δήθεν Γιουνγκικής θεωρίας σου) το δράμα του ψυχωσικού μας διχασμού και να ανανήψουμε εμβαπτιζόμενοι στην κολυμπήθρα του παλαιομοντερνισμού σου που φυσικά δεν σου επιτρέπει τις συναναστροφές με άξεστους τσοπαναρέους.
Θα μπορούσα να συνεχίσω για πολύ με αποσπάσματα από το ίδιο ή άλλο κεφάλαιο της θεωρίας του Γιουνγκ που δείχνει το εύρος αυτού που θεωρούσε ομαδικό ασυνείδητο αλλά και με τις παρανοήσεις που μπορεί να προξενήσει μια επιπόλαιη και αποσπασματική ανάγνωση, όμως από ένα σημείο και μετά προφανώς δε θα με καταλάβαινες.
Επιπλέον, έχουμε και άλλους συνομιλητές, από τους οποίους και ζητώ συγγνώμη. Εγώ μόνο μια απλή αναφορά στο ατομικό και συλλογικό μας ασυνείδητο έκανα στο αρχικό μου κείμενο. Πού να ξέρω ο έρμος ότι οι έννοιες θα αρχίσουν να διαστρεβλώνονται μέχρι του σημείου να φτάνει κανείς να λέει “Αυτό φυσικά (δηλαδή η Ευρωπαίος Λουτοσλάφσκι και το σουραύλι της στάνης) έχει επιπτώσεις και στο λεγόμενο συλλογικό ασυνείδητο ενός εκάστου.”
Μια τελευταία –ελπίζω- λέξη. Αντί εδώ να μιλάμε για όρους που επιχειρούν να περιγράψουν πολύπλοκα ψυχικά φαινόμενα, όρους που διαρκώς διευρύνονται, συστέλλονται ή αναβαπτίζονται κατά την εξέλιξη της επιστήμης, καλό είναι να αφήσουμε κατά μέρους την κριτική σε ανθρώπους που ξέρουν πριν από όλα τι κριτικάρουν και να πάμε σε θέματα που εποπτεύουμε καλύτερα.
Και εγώ πιστεύω πως καλό θα ήταν να κλείσει αυτή η παρένθεση σχετικά με την ψυχανάλυση και να αρχίσει μια συζήτηση για τους πιο γνωστούς Έλληνες συνθέτες. Το έργο των νέων συνθετών καλό είναι γενικά να προβάλλεται αλλά η ώρα της κρίσης ας έρθει λίγο αργότερα. Και όταν κριθούν πρέπει να γίνει σε ένα κλίμα ήπιο με νηφαλιότητα. Ούτε να τους κολακέψουμε είναι σωστό γιατί αν κάποιος έχει αντίθετη άποψη για οποιονδήποτε απ' αυτούς τότε θα ξαναμπούμε σε περίεργο κλίμα. Αντίθετα το ανάστημα των γνωστότερων δε κινδυνεύει αν χάσει μερικά χιλιοστά από όποια κριτική έστω και άστοχη ή άδικη. Λοιπόν άρχισε μια συζήτηση για τον Σκαλκώτα και σταμάτησε. Υπάρχει άποψη για το έργο του;
Αγαπήτε Σπύρο, θα είμαι σύντομος σεβόμενος κυρίως τους φίλους μας στο blog.
Πρωτον, οι εκφράσεις σου όπως 'καλά από ψυχανάλυση έχει μεσάνυχτα, από Γιουνγκ ειδικότερα δεν κατάλαβε τίποτα ' δείχνουν αμετροέπεια, έπαρση και ημιμάθεια. Τα δύο πρώτα είναι προφανή, η ημιμάθεια όμως χαρακτηρίζεται από την επιθυμία χειραφέτησης μιας γενικότερης κρίσης. ΄Οταν γράφει ο Jung ότι ' το άλογο είναι επίσης μια ψυχολογική λειτουργία, το ομαδικό ασυνείδητο, ενώ η λογική ειναι ουσιαστικά δεμένη με την συνείδηση '(από το ίδιο σελ. 98),
φωτίζει από άλλη πλευρά την κληρονομικότητα της φαντασίας
χωρίς να έρχεται σε αντίθεση και με τα αποσπάσματα που παρέθεσες. Όλα μαζί διαμορφώνουν τον Jung και η ερμηνεία τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ΑΙΣΘΗΤΙΚΕΣ επιλογές ενός εκάστου.
Εδώ σταματώ. Απλώς σου επιστρέφω επαυξημένους τους χαρακτηρισμούς για ανεπαρκή γνώση του αντικειμένου. Η κρίση σου, οργίλη και αποσπασματική, δείχνει
ανασφάλεια και σε βάθος άγνοια του θέματος. Συνεχίζω όμως να πιστεύω ότι το φροιδικό ντιβάνι δεν αποτελεί λύση αφού ο λυτρωτικός χαρακτήρας μιας ουσιαστικής επικοινωνίας μπορεί να το αντικαταστήσει επάξια.
Αγαπητέ Άλκη θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για διαφαινόμενη έπαρση σε μια δυο προτάσεις του Σπύρου, ωστόσο εγώ δε βλέπω αμετροέπεια και ημιμάθεια διαβάζοντας από την αρχή τα κείμενά του. Αντίθετα, στο τελευταίο κυρίως κείμενό σου, δεν κατανοώ διάφορα λεγόμενά σου, όπως την ερμηνεία μιας επιστημονικής θεωρίας μέσα από τις αισθητικές επιλογές του καθενός. Εξάλλου η προσωπική μου επαφή με την ψυχανάλυση, όχι υποχρεωτικά φρουδική ή γιουνγκική, με κάνει να σκέφτομαι ότι δύσκολα αυτή μπορεί να υποκατασταθεί από την καθημερινή μας ατελή επικοινωνία. Θα μπορούσε ίσως να έπαιζε θετικό ρόλο μια ουσιαστική επικοινωνία που φαίνεται όμως πως παραμένει ζητούμενο, όπως δείχνει και το μήκος και το περιεχόμενο αυτής της τελευταίας συζήτησης.
Ας επανέλθουμε στη συζήτηση περί Σκαλκώτα και καταξιωμένων μουσικών.
Για την κατηγορία περί έπαρσης θα επιβάλλω ποινή στον εαυτό μου. Προσεχώς, θα ακούσω μια επιπλέον ώρα Ξενάκη. Αλλά θέλει κανείς να αγιάσει και δεν τον αφήνεις.
1. Το “άλογο” δεν μονοπωλείται από το ομαδικό ασυνείδητο. Και το ατομικό ασυνείδητο έχει μη-έλλογες δραστηριότητες! Πήρες και πάλι μια φράση που δε φωτίζει διόλου ολόκληρη την άποψη του Γιούνγκ και τη συσχέτισες με την κληρονομικότητα της φαντασίας με ένα λογικό άλμα. Πρόκειται ασφαλώς όχι για την φαντασία για την οποία μιλάει ο Γιούνγκ αλλά για τη φαντασία που εσύ κληρονόμησες.
2. Τα έβαλες όλα μέσα να “διαμορφώνουν τον Γιούνγκ” και κάπου εκεί μέσα έχωσες και τις αισθητικές επιλογές για να θολώσεις ακόμα περισσότερο τα νερά.
3. Είμαι πρόθυμος να αποδεχτώ την δική μου ανεπάρκειά μόλις μου την υποδείξεις συγκεκριμένα, όπως κάνω εγώ με σένα. Μέχρι εδώ πάντως παραθέτω αποσπάσματα του ίδιου του ψυχαναλυτή που εσύ –όχι εγώ- θεωρείς τον μόνο που διασώζεται και που αποδεικνύουν ότι άλλα αυτός έλεγε κι άλλα εσύ κατάλαβες.
4. Πράγματι αποσπασματική είναι η κρίση μου για τα λεγόμενά σου κι ευτυχώς για σένα, διότι αν ήταν συνολική θα σταμάταγα σχεδόν σε κάθε πρότασή σου για να δείξω ότι δεν κάνεις τίποτα άλλο από το να αποφαίνεσαι για το ασπρόμαυρο της εικόνας που έχεις για τον κόσμο. Γιούνγκ-καλός / Φρόυντ-κακός, Τακεμίτσου-καλός / Χαλκιάς-κακός, Τζαζ-κακή / Death Metal-καλή, ρεμπέτες-κακοί / grind core – καλό, μοντέρνο-καλό / μεταμοντέρνο-κακό.
Δεν έχω καμμιά διάθεση να συνεχίσω εκτός αν προκληθώ.
Αγαπητέ Αλκη,δυστυχώς διαπιστώνουμε οτι η επικοινωνία ούτε εύκολη είναι, ούτε πολύ περισσότερο λυτρωτική. Επομένως, το φρούδικό ντιβάνι, ίσως να βοηθούσε στην επαναφορά του 'common sense'στη συζήτηση.Το 'ανοήτως ευφορικό'ύφος (όρος της Ψυχιατρικής) με το οποίο αναφέρεσαι στις αισθητικές επιλογές του καθενός δείχνει έπαρση και στοιχειώδη μόνο γνώση ψυχανάλυσης .Εξάλλου, δεν γίνεται κανείς ειδικός, διαβάζοντας ενα βιβλίο, αν δεν σπουδάσει σε βάθος το αντικείμενο. Συμφωνώ με την Σαπφώ.Η επιστροφή στην αρχική συζήτηση, θα βοηθούσε στην εκτόνωση,του χαμηλού βαρομετρικού και θα αναδείκνυε τις σαφώς επαρκέστερες γνώσεις σου, στον τομέα της ειδικότητάς σου.
Αγαπητή Σαπφώ,όταν μιλάμε για αισθητική επιλογή είναι προφανές οτι διαμορφώνουμε κρίση σε μια εν δυνάμει καλλιτεχνική εικόνα και όχι σε μια επιστημονική θεωρία.
Η διαφορά μου με τον Σπύρο σε προφορικές μας συζητήσεις αλλά και πλήθος επιστολών που έχουμε ανταλλάξει οφείλεται στο γεγονός ότι θεωρεί την ψυχανάλυση επιστήμη
ενώ εγώ όχι.
Η σύγχρονη νευροφυσιολογία, που είναι όντως επιστήμη, έχει αφαιρέσει από τους ψυχιάτρους τα
τελευταία ερείσματα ψευδοεπιστημονισμού. Για παράδειγμα
η θεωρία του Φρόυντ για τα όνειρα ξεκινάει από την υπόθεση ότι οι αισθήσεις διεγείρουν τον εγκέφαλο ενώ οι τελευταίες μελέτες του Hobson και άλλων νευροφυσιολόγων δείχνουν ότι οι νευρώνες του εγκεφάλου παράγουν μικρή ενέργεια αρκετή όμως για να αναζητήσουν νόημα από τις υπολειτουργούσες αισθήσεις στην διάρκεια του ύπνου. Έτσι τα όνειρα αναλύονται πιο απλά, πιο ανθρώπινα, χωρίς να καταφεύγουμε στο οιδιπόδειο σύμπλεγμα ή τον φθόνο του πέους
(penisneid).
Σχετικά τώρα με τον Jung τον θεωρώ ένα εξαίρετο διανοητή που οι απόψεις του για το συλλογικό ασυνείδητο με ενδιαφέρουν αισθητικά. Αν τις προσεγγίζαμε επιστημονικά, με την παντελή έλλειψη πειραματικών δεδομένων, θα ευτελίζαμε την σκέψη του τόσο ως προς το γράμμα όσο και ως προς το πνεύμα.
Αυτά και ελπίζω επιτέλους να ασχοληθόυμε με τους Έλληνες συνθέτες.
Μάλλον από σας εξαρτάται η συνέχεια με την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα...
ΑΛΗΘΕΙΕΣ
Επειδή με φοβίζουν οι χήνες
-επιτίθενται συνεχώς-
Με επιμέλεια τις αγνοώ
Οι χήνες όμως υπάρχουν
Βρίσκονται εδώ
Και τις νύχτες όταν ξυπνάω
Τις συναντώ
Επειγόντως πρέπει να μάθω
Με τις χήνες να ζω
(Ε.Πρωτοπαπαδάκη)
Κ Α Λ Η Ν Υ Χ Τ Α
Ο Σκαλκώτας για μένα υπήρξε ο πρώτος Έλληνας συνθέτης που γεφύρωσε το χάσμα ανάμεσα στην ευρωπαική και την ελληνική μουσική. Έργα του όπως το Κοντσέρτο για Κοντραμπάσο και Η Επιστροφή του Οδυσσέα είναι εφάμιλλα με κορυφαίες στιγμές της δεύτερης σχολής της Βιέννης. Οι συμφωνικοί χοροί και τα δημοτικοφανή στοιχεία σε άλλα έργα του δεν προσφέρουν τίποτα παραπάνω στην άξία του, το αντίθετο μάλλον.
Ας μην είμαστε όμως απόλυτοι.
Ένας καλός συνθέτης αισθάνεται μερικές φορές την ανάγκη να εκφράζεται με απλούστερες μουσικές μορφές χωρίς όμως να γίνεται αυτοσκοπός. Ως εκ τούτου διαχωρίζω εντελώς την περίπτωση Σκαλκώτα από τους συνθέτες της Εθνικής Σχολής.
Εκεί που βρήκες τα τσιτάτα που χρησιμοποιείς για να θαμπώσεις το κοινό σου με την πολυμάθειά σου, ψάξε μήπως η ψυχολογία (και όλοι οι κλάδοι της) αναφέρεται υπό το λήμμα "Social sciences". Αλλά επειδή όπως με έχεις προειδοποιήσει χρειάζεσαι και επώνυμες υπογραφές, ιδού μία:
Louis Althusser:
"Αν η ψυχανάλυση EΙΝΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ επειδή εξετάζει ένα ξεχωριστό αντικείμενο, EΙΝΑΙ ΕΠΙΣΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗ με τη δομή όλων των ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ: έχει μια θεωρία και μια πρακτική (μέθοδο) που κάνει δυνατή τη γνώση και τη μετάδοση του αντικειμένου της σε μια συγκεκριμένη πρακτική."
Δύσκολο πράγματι να βρει κανείς παράδειγμα όπου ο μύθος της μη-επιστήμης να απορρίπτεται τέσσερις φορές στην ίδια πρόταση!
Απλώς όσοι επιμένουν σ' αυτήν την άποψη έχουν την πεποίθηση πως επιστήμη είναι μόνο ότι χρησιμοποιεί μικροσκόπιο, τηλεσκόπιο, δοκιμαστικούς σωλήνες και αποστειρωμένα εργαστήρια. Αλλά τώρα έχουμε και νέες γενικεύσεις. Στον "ψευδοεπιστημονισμό" τους ψυχαναλυτές ακολουθούν πλέον και οι ψυχίατροι! Έχουμε βέβαια και νέα ασπρόμαυρη κατάταξη: Νευροφυσιολογία-καλή / ψυχιατρική-κακή.
Πού να ξέρουν όλα αυτά τα κορόιδα που σπουδάζουν πάνω από μια δεκαετία στα πανεπιστήμια του κόσμου για να γίνουν τελικά ψυχίατροι ότι σπουδάζουν μια ψευδοεπιστήμη! Φώναξέ το δυνατά ρε Άλκη να τους βγάλεις από την πλάνη τους!
Θα αποφύγω να επεκταθώ στην πρόσληψή σου της ερμηνευτικής των ονείρων από όπου το μόνο που κατάφερες να απομνημονεύσεις είναι ο φθόνος του πέους και το Οιδιπόδειο. Θα σε ευχαριστήσω όμως που μας καθησύχασες με τις προόδους της νευροφυσιολογίας (αυτή βλέπετε συγκαταλέγεται στις 'αληθινές' επιστήμες):
"Έτσι τα όνειρα αναλύονται πιο απλά, πιο ανθρώπινα, χωρίς να καταφεύγουμε [..]"
Δόξα σοι ο Θεός! Όλα είναι πλέον στο σωστό δρόμο!
Είχα πει ότι δε θα συνεχίσω αν δεν προκληθώ. Προκλήθηκα όμως.
Ίσως θα μπορούσαμε να κατατάξουμε στα ενδιαφέροντα έργα του Σκαλκώτα και το δεύτερο κοντσέρτο για πιάνο. Ιδίως το μεσαίο μέρος, το andantino. Κομμάτια που συνέθεσε στο σειραϊκό ιδίωμα ήταν σαφώς άρτια, αλλά για μένα όχι και τα καλύτερα της 2ης Βιεννέζικης σχολής. Η τρίτη περίοδος του Σκαλκώτα που δυστυχώς τερματίστηκε τόσο νωρίς με τον πρόωρο θάνατό του, ίσως επεφύλασσε και τη σημαντικότερη προσφορά του. Η 2η μικρή Σουίτα για βιολί και πιάνο, το τελευταίο έργο του πριν το θάνατό του το 1949, είναι κοντά σ’ αυτό που εννοούσα στο αρχικό μου κείμενο αφομοίωση της παράδοσης, που εδώ γίνεται μετά βίας αντιληπτή πίσω από ένα δεξιοτεχνικό προπέτασμα.
Αγαπητέ μου Σπύρο σε ευχαριστώ πολύ για την πληροφορία που μου έδωσες. Μπήκα και εγώ στο λήμμα Social Sciences καί είδα πράγματι ότι η ψυχολογία διδάσκεται μαζί με τα θέματα Human Geography, Sport and Leisure Practice, Travel and Tourism και Women's Studies.
Και πάλι σε ευχαριστώ.
Η αλήθεια είναι ότι οι ΑΛΗΘΕΙΕΣ οφείλουν να λέγονται και να υποστηρίζονται. Σε όσους δεν θέλουν να παίρνουν θέση, εγώ θα ευχόμουνα κάτι ελαφρά διαφορετικό.
ΚΑΛΗΝΥΧΤΑ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΤΥΧΗ!
Στην Κλημεντίνη απαντώ ότι αυτός που κρίνει δεν θεωρεί κατ'ανάγκη τον εαυτό του τέλειο, ή έστω αλάνθαστο, ωστόσο θεωρώ ύποπτη προτροπή και στάση ζωής το "μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε". Στην πράξη μάλιστα είναι και ανέφικτο, άρα είναι ανώφελο και να λέγεται. Συμφωνώ και γώ ότι αυτό που χρειαζόμαστε είναι εποικοδομητική κριτική που συνοδεύεται όμως από συνεπή στάση ζωής. Η ελληνική μιζέρια δεν οφείλεται τόσο στην συνεχή κριτική που ασκείται,όσο στο ότι η κριτική αυτή δεν δικαιώνεται από την αντίστοιχη δραστηριοποίηση, ενώ συχνά ασκείται και προς λάθος κατεύθυνση.
Παρακαλώ Άλκη μου!
Εγώ προτρέποντάς σε να κοιτάξεις εκεί ήλπιζα βέβαια ότι θα πρόσεχες άλλα γνωστικά πεδία όπως Ανθρωπολογία, Οικονομία, Νομική, Ιστορία, Γλωσσολογία, Κοινωνιολογία.
Όμως μπορώ πολύ καλά να καταλάβω ότι το μάτι καθενός πέφτει πάντα σε τομείς που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντά του!
Όταν θρυμματίζεται ο λύχνος
Το φως νεκρό απλώνεται στη σκόνη
Όταν πεθαίνουν οι απαλές φωνές
Μουσική αντηχεί μέσα στη μνήμη
Percy Shelley
Επιπλέον διαπιστώνω -όχι πια με έκπληξη- ότι στη μαύρη λίστα σου μπαίνουν πλέον όχι απλώς επιστημονικά έργα, επιστήμονες και μεμονωμένες επιστήμες αλλά ολόκληρες κατηγορίες επιστημών, όπως π.χ. οι κοινωνικές επιστήμες. Η πρόοδός σου είναι πράγματι αλματώδης!
Πόσο σαν θανατερά σκουλήκια
Σέρνονται οι αφτέρωτες στιγμές
Percy Shelley
Κάτω
η θάλασσα πάντοτε περιμένει
έναν άνεμο να την ρυτιδώσει
(Α.Δημουλάς)
Ενα άλλο ερώτημα εμφανίζεται με την αξιολόγηση της ίδιας της δεύτερης σχολής της Βιέννης. Αν δεχτούμε ότι ο σειραισμός αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό της, τότε
τα 'Εξι Κομμάτια για Ορχήστρα του Webern, που προηγούνται της σειραικής κωδικοποίησης και είναι,
για μένα, το αριστούργημά του, δείχνουν τον δρόμο προς τα εμπρός και όχι προς τα πίσω.
Ίσως η ιστορική συνέχεια Schoenberg - Boulez να μην προσέφερε τα αναμενόμενα και η εκφραστικότητα στη μουσική των αρχών του εικοστόυ αιώνα, το αντίστοιχο δηλαδή του γερμανικού
εξπρεσσιονισμού στην ζωγραφική,να μην αντιπροσωπεύεται από τον σειραισμό, όπως συνηθίζεται να λέγεται, αλλά από τον υπερχρωματισμό, θα μπορούσα να πω,
που δεν πρέπει να συγχέεται με την ατονικότητα, έννοια άλλωστε αρκετά διφορούμενη. Στα πλαίσια αυτά θα μπορούσα να εντάξω και τα θαυμάσια Τέσσερα Κομμάτια για Ορχήστρα του Βela Bartok γραμμένα το 1912 αν θυμάμαι καλά.
Τα χέρια σας είναι καμωμένα για τις τσέπες σας και για τα μέτωπά σας
.................
το πουλί σιωπά, σκάφτε το λάκκο του,
η σιωπή το κάνει νεκρό.
.................
Μιλάω από ένα χρόνο απελευθερωμένο
στους νεκροθάφτες του δίκιου
μιλάω την ελευθερία
.................
η ελπίδα δε θα μένει στη σκόνη.
.................
Και δεν φοβάμαι παρά τον σκληρό ίσκιο της σιωπής
ΠΩΛ ΕΛΥΑΡ
Τέρπανδρε η ποίηση σε ώρες αμηχανίες βοηθά τη ροή της ενέργειας στο μπλογκ. Θα γράψω για τον Σκαλκώττα ,τώρα τον ακούω…
Σιγά-σιγά να προετοιμαζόμαστε για Σισιλιάνο, Δραγατάκη πριν περάσουμε στην Αγία Τριάδα των Χρήστου,Ξενάκη και Λογοθέτη
Άλκη συμφωνώ με όσα λες για την αξιολόγηση της 2ης σχολής της Βιέννης. Δυστυχώς έχει συνδεθεί σε μεγάλο βαθμό με το σειραϊσμό, ενώ τα καλύτερα έργα των πρωτεργατών της μου φαίνεται και μένα πως είναι αυτά που ανήκουν σε έναν ελεύθερο εξπρεσιονισμό.
Και βέβαια συμφωνώ απολύτως για τα 6 κομμάτια για ορχήστρα του Βέμπερν. Τα θεωρώ κι εγώ αριστούργημα.
Η 2η Βιεννέζικη σχολή είναι νομίζω χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς μπορεί να αδικηθεί το ταλέντο ανθρώπων από την τυφλή υπακοή σε προαποφασισμένα δομικά ή φορμαλιστικά σχέδια.
...τελικά, για την επιστήμη της ψυχής, όλοι έχουνε να πούνε κάτι, μιας και αποτελεί μέρος της ζωής - φιλοσοφίας.
Όμως, στα αλήθεια, ποιός απο εσάς, θα ήθελε να μου πεί τη γνώμη του, για τη συμφωνική εισαγωγή " Η επιστροφή του Οδυσσέα"?
Θα επανέλθω σε κάτι παλιότερο, γιατί υπάρχει λόγος. Αγαπητή Σαπφώ, συμφωνώ με το κείμενό σου σε όλα. Αλλά επειδή απάντησες σε μένα, ήθελα να ξεκαθαρίσω οτι δεν ενστερνίζομαι καθόλου ως στάση ζωής (και προτροπή) το "μην κρίνετε...". Το κλειδί βρίσκεται στην πρόθεση και στον τρόπο.Νομίζω πως αυτό φάνηκε στο κείμενό μου, αλλά, αν κάπου σε μπέρδεψα, θα πρόσθετα τώρα στη φράση μου "Δηλαδή η μη δημοσιοποίηση κριτικής..." σε παρένθεση το "κατά περίπτωση". Γιατί παρακάτω είναι σαφές νομίζω, αφού μίλησα για καλοπροίρετη κριτική κ.λ.π και κυρίως στηρίχτηκα σε έναν εποικοδομητικό διάλογο που είχε προηγηθεί στο blog με ενδιαφέρουσες απόψεις, που πλαταίνουν την ίδια την έννοια της κριτικής. Βασίστηκα στο οτι έχουμε παρακολουθήσει αυτή τη διαδρομή. Επίσης, να υπενθυμίσω κι ένα εύστοχο κείμενο του Σπύρου όσον αφορά τη σιωπή ως θέση. Όλα αυτά λοιπόν φτιάχνουν μια άλλη εμπλουτισμένη εικόνα και ίσως δίνουν και την αφετηρία να μην επαναλαμβάνονται τα ίδια λάθη από κεκτημένες συμπεριφορές.
Επανήλθα, και για να προσπαθήσω να είμαι πιο σαφής, αλλά και γιατί πιστεύω οτι στον τρόπο και την πρόθεση κρύβεται πολύ ζουμί, και μια διευρυμένη έννοια κριτικής έχει ανεξάντλητο περιεχόμενο για προχωρήματα.
Που όμως όλα αυτά επαληθεύονται στην πράξη...
Ετσι, επανήλθα επίσης(τρις), γιατί αυτές τις μέρες σκεφτόμουν όλα αυτά, και δεν μπορώ να αποκρύψω οτι νιώθω ένα μούδιασμα (μετά την κόντρα και τον τρόπο που εκφράστηκε)για τη διαδικασία του blog, αλλά και τις αναζητήσεις μας πέρα από αυτό, τις προτάσεις κλπ. Με λίγα λόγια στάθηκα στο γεγονός και δεν μπορώ να το ξεπεράσω έτσι απλά σαν να μη συνέβη, είναι σαν να ακυρώνω όλα αυτά τα οποία προτείνω...
Αυτά. Με συγχωρείτε αν ήμουν κουραστική, αλλά αισθανθηκα οτι έπρεπε να μοιραστώ τους προβληματισμούς μου. Καλή συνέχεια.
Η θέση μου με αφορμή το θέμα που ανέκυψε είναι η εξής. Και κρίνουμε και κρινόμαστε, και για να αντιγράψω την Σαπφώ η κριτική πολλές φορές 'δεν δικαιώνεται από την αντίστοιχη δραστηριοποίηση, ενώ συχνά ασκείται και προς λάθος κατεύθυνση'.
Πάρτε για παράδειγμα την ιστορία με το συλλογικό ασυνείδητο, που αποτελεί σίγουρα παρένθεση στις συζητήσεις μας, και που πήρε κακώς τέτοια διάσταση. Οι απόψεις εκτίθενται,ο συντάκτης φέρει την ευθύνη των λόγων του και οι αναγνώστες του blog διαμορφώνουν προσωπική γνώμη.
Γιατί κάποιος πρέπει να αισθάνεται ότι προκαλείται σε θέματα που δεν τον αφορούν προσωπικά; Γιατί πρέπει να κάνει προσωπικές επιθέσεις που συνήθως επισύρουν αντίστοιχες αντιδράσεις;
Τι θα γίνει αύριο αν διαφωνήσουμε για τον Ξενάκη; Θα πυρπολήσουμε το blog; Και γιατί τόσος χρόνος και ενέργεια για κάτι που τελικά δεν είναι το ζητούμενο;
Συμμερίζομαι λοιπόν το μούδιασμα της Κλημεντίνης και απολογούμαι για τον βαθμό της δικής μου συμμετοχής σε αυτό.
Εξηγώ λοιπόν και εγώ τη θέση μου για το θέμα που προκλήθηκε.
Αν κάποιος εκφράσει με ήπιο τρόπο τις προσωπικές του απόψεις, τις προτιμήσεις και τις αντιρρήσεις του, τότε βέβαια κανείς δεν έχει λόγο να τις εκλάβει ως προσωπική πρόκληση. Και για να είμαι σαφής και όσο μπορώ πειστικός θα δώσω το παράδειγμα ενός διαφορετικού τόνου σχόλιου του Άλκη. Ας διαβάσουμε π.χ. το κείμενό του περί 2ης σχολής της Βιέννης. Συμφωνεί – δε συμφωνεί κανείς με τις εκφρασμένες απόψεις, δεν μπορεί να το καυτηριάσει ως εμπρηστικό! Όπως επίσης κανένα κείμενο της Κλημεντίνης δε θα μπορούσε κανείς να το πει προκλητικό, όπως και πολλά κείμενα άλλων φίλων!
Όταν όμως στις απόψεις του σχολιαστή όχι απλώς περιλαμβάνονται απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί είτε για καλλιτέχνες και καλές τέχνες είτε για επιστήμες και επιστήμονες αλλά και για ολόκληρες τέτοιες ομάδες, τότε ο συγγραφέας δεν μπορεί να μη γνωρίζει ότι υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να αρχίσουν αντιδράσεις που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πού θα καταλήξουν. Πόσο μάλλον αν κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει πόσοι τέτοιοι παίρνουν μέρος στη συζήτηση. Αλλά ο τρόπος που εισάγονται στη συζήτηση αυτές οι απόψεις παίζει βέβαια σημαντικότερο ρόλο ακόμα και από τις ίδιες!
Αυτό λοιπόν που έγινε είναι ότι πρώτα εκφράστηκαν όχι απλές απόψεις αλλά απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί που προκάλεσαν ειρωνικές αντιδράσεις, ακολούθησαν νέοι χειρότεροι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί και οδηγηθήκαμε σε μια κορύφωση. Όταν ξεκινάει κάτι στραβά η συνέχεια είναι απρόβλεπτη.
Επιπλέον, όπως σωστά υπέθεσε η Κλημεντίνη, με τον Άλκη γνωριζόμαστε καλά και έχουμε και στο παρελθόν διαφωνήσει έντονα ΚΑΙ περί ψυχανάλυσης! Ερωτώ λοιπόν:
Αν ξέρεις ότι ένας από τους συνομιλητές σου έχει ΚΑΙ προσωπικές ευαισθησίες λόγω της ενασχόλησής του με μια επιστήμη, πόσο προσφέρουν στην ομαλή διεξαγωγή μιας δημόσιας ιδίως συζήτησης χαρακτηρισμοί όπως «ψευδοεπιστημονισμός»; Μπορούν τέτοιοι χαρακτηρισμοί να προκαλέσουν επιθετικότητα ή όχι;
Διερωτώμαι δηλαδή, αν π.χ. εγώ που μου αρέσει ο Μπαχ, αντί να εξηγήσω ήρεμα κι όσο μπορώ τεκμηριωμένα τους λόγους για τους οποίους μου αρέσει, δηλώσω ότι «ο μόνος συνθέτης για τον οποίον αξίζει να μιλάει κανείς είναι Aυτός και τώρα τι μας λένε μερικοί-μερικοί για ψευτοσυνθέτες σαν τον Ξενάκη» γνωρίζοντας την προτίμηση του Άλκη, τότε προκαλώ εμμέσως ή όχι τον Άλκη να αντιδράσει με ανάλογη εμπρηστική δήλωση; Αν τέτοιου επιπέδου συζήτηση προετοιμάζεται τότε πράγματι δεν προβλέπεται να είναι ούτε εποικοδομητική, ούτε ευχάριστη. Δεν εννοώ σε καμιά περίπτωση ότι χρειάζεται να το παίξουμε αψεγάδιαστοι κολεγιόπαιδες, αλλά ένα επίπεδο θα έλεγα ότι πρέπει όντως να κρατήσουμε αλλιώς τι νόημα έχει η κουβέντα; Να σημειώσω βέβαια εδώ ότι αν θέλει κανείς να δει τι σημαίνει πραγματικός πόλεμος δεν έχει παρά να επισκεφτεί μερικά blog των οποίων τις διευθύνσεις μπορώ να του δώσω (αυτά για να μην απαξιώνουμε και εντελώς το δικό μας επίπεδο). Κοντά σε κείνους -και κάθε άλλο παρά ποδοσφαιρόφιλους εννοώ- εμείς είμαστε πράγματι κολλέγιο! Το επίπεδο του δικού μας ιστολογίου έφτασε κάποιες στιγμές σε πολύ ψηλό επίπεδο κατά την ταπεινή μου άποψη. Πιστεύω ότι το επίπεδο κρατιέται ψηλά και μέσω έμπνευσης (όπως π.χ. μέσω ποιητικού σχολιασμού) αλλά και μέσω νηφάλιας, προσεχτικής και τεκμηριωμένης προσέγγισης, ανάλυσης, διατύπωσης. Χωρίς προκλήσεις και τεχνητές οξύνσεις. Δε χρειάζεται να συμφωνούμε σε όλα. Κάποιοι μάλιστα από μας είναι και έτοιμοι να αλλάξουν γνώμη πειθόμενοι χάρη σε μια καλοπροαίρετη κριτική ή επιχειρηματολογία.
Πάντως η δική μου πρόθεσή να συμβάλλω στην επαναφορά της ηρεμίας νομίζω πως αποδεικνύεται και από την μη-απάντηση μου στο προκλητικό σχόλιο του Αναστάση.
Ειλικρινά, θα ήθελα να σταματήσω και να σταματήσουμε όλοι αυτό το θέμα κάπου εδώ.
Ζητώ συγνώμη και για την έκταση του σχολίου.
Ε, λοιπόν Σπύρο, δεν συμφωνώ. Ξαναδιάβασε τα κείμενά σου πριν
κρίνεις τους συνομιλητές σου.
Δεν νομίζω ότι αποτελούν υπόδειγμα ύφους. Αν, για παράδειγμα, γράψω κάπου ότι η μουσικολογία δεν είναι επιστήμη αλλά μια φιλολογική προσέγγιση πρός τη μουσική, σε αντίθεση με τη σύνθεση, δεν σημαίνει ότι φίλοι μουσικολόγοι θα εκραγούν ως προσωπικά προσβληθέντες και προκληθέντες. Μπορεί να αντιτείνουν, ορθώς, ότι για πολλούς λόγους πιο χρήσιμος είναι ένας καλός μουσικολόγος από ένα μέτριο συνθέτη. Και τελικά είναι η σύνθεση επιστήμη, αν και κολακεύομαι να πιστεύω ότι είναι; Και πού διδάσκεται; Και από ποιόν;
Και με ποιά μέθοδο; Τι σημαίνει καθηγητής σύνθεσης ; Είναι βιοπορισμός; Θέλω να πω, ότι σε κάθε απάντηση ξεπηδούν περισσότερα ερωτήματα.
Ας αφήσουμε λοιπόν τον εαυτό μας και τους φίλους μας να εκφράζονται ελεύθερα. Οι όποιες υπερβολές χαρακτηρίζουν τον υπογράφοντα ώστε οι νουθεσίες περιττεύουν.
Το αν θα εκραγεί κάποιος ή όχι, το πώς θα αντιδράσει σε μια προβοκάτσια είναι πράγματι θέμα προσωπικότητας και όλοι κρινόμαστε για τη δική μας. Αντί όμως να διαμαρτύρεσαι γιατί κάποιος αντέδρασε όπως αντέδρασε, γιατί δε ζυγίζεις πρώτα τον τόνο της δικής σου θέσης που προκάλεσε την αντίδραση; Αυτό σε απασχολεί καθόλου; Γιατί δηλαδή εσύ πρέπει να δοκιμάζεις τα όρια οποιουδήποτε; Αντιλαμβάνεσαι τις συζητήσεις ως πεδία πειραματισμών για την αντοχή - ανοχή των συνομιλητών σου;
Αντί να ξεκινάς πάντα με χαρακτηρισμούς γιατί δεν προσπαθείς να μας εξηγήσεις π.χ. γιατί η μουσικολογία δεν είναι επιστήμη, ή τι τέλος πάντων είναι για σένα επιστήμη; Μπορεί ακόμα και να πειστούμε αν τα επιχειρήματα εκτιμηθούν ως επαρκή. Κι αν ακόμα δεν πειστούμε δε σημαίνει ότι θα τσακωθούμε, εκτός κι αν η δήλωση δεν εκφράζει απλώς μια πεποίθηση αλλά εκστομίζεται μόνο για να σοκάρει και να προκαλέσει αντιδράσεις αδιακρίτως.
Τα κείμενα όλων όπως και τα δικά μου συνηθίζω να τα διαβάζω ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ πριν σχολιάσω κάτι. Και το αν τα κείμενά οποιουδήποτε από μας αποτελούν υπόδειγμα ύφους ή όχι θα κριθεί προφανώς από τρίτους. Εμείς δεν είμαστε αντικειμενικοί κριτές των κειμένων μας, ούτε εκείνου με τον οποίο αντιδικούμε.
Εν πάσει περιπτώσει να επαναλάβω την παράκληση για μουσική συζήτηση;
Μας κουράσατε!!!!!
Επιτέλους ξεκολλήστε πέρα από τη μύτη σας!
Η αγάπη είναι ζάλη...
Φωτεινή, μπες στον κόπο να διαβάσεις το σχόλιο μου στο πρώτο θέμα του blog 'Η Ελληνικη Μουσική μετά τον Σκαλκώτα'όπου και συνεχίζουμε τη συζήτηση μας
Φωτεινή μου, ίσως έχουμε ζαλιστεί γιατί κατά βάθος είμαστε αγαπησιάρηδες!
Και για να επανέλθω, στην ουσία του αρχικού μου κειμένου, το ερώτημα που θέτω προς τους συνομιλητές –προσωπικά έχω πάρει θέση- είναι αν ό,τι θεωρεί κανείς ελληνικότητα, είναι πειστικότερη όταν προβάλλεται σε πρώτο πλάνο, ή όταν απλώς διακρίνεται μέσα σε ένα έργο. Αν δηλαδή μετριέται με το πόσα παραδοσιακά μοτίβα εμφανίζονται αυτούσια και ανεπεξέργαστα στο έργο ενός καλλιτέχνη, ή με το πόσο νοιώθουμε το αποτέλεσμα της επενέργειας των μοτίβων αυτών στις ασυνείδητες ζυμώσεις που τελικά προκάλεσαν τη σύλληψη, επέδρασαν κατά την κυοφορία και ενδεχομένως συμμετείχαν και στον τοκετό ενός έργου τέχνης.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι η ελληνική ποίηση για παράδειγμα τα έχει καταφέρει πολύ καλύτερα από την ελληνική μουσική στον τομέα αυτό. Και ίσως όχι μόνο σ’ αυτόν! Στο θέμα αυτό ήθελα να ακούσω τις γνώμες των φίλων. Αν χαθήκαμε στη μετάφραση, ας ξαναβρεθούμε!
Εγώ ήδη έχω συμφωνήσει με την γνώμη σου Σπύρο και έχω επαυξήσει παραθέτοντας το απόσπασμα του Κούρτοβικ. Θα πω κάτι ακόμα σχολιάζοντας μια από τις αρχικές παρατηρήσεις του Άλκη, πως ή καταγωγή αυτού που ακούει Μπετόβεν και Λουτοσλάβσκι είναι αδιευκρίνιστη. Μπορεί νά είναι και αυτός φυσικά Έλληνας όπως μπορεί να είναι Κινέζος, Νοτιοαφρικανός ή ότιδήποτε άλλο. Αυτά που νομίζω ότι βάζει η συζήτηση είναι αν κάποιος συνθέτης εκφράζει την ελληνικότητά του μόνο με στερεότυπους τρόπους όπως π.χ. με τριημιτόνια με πεντάτονες κλίμακες και με κλαρίνο, ή μπορεί να την εκφράσει και με λιγότερο εμφανείς τρόπους.
Δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι αν αποφύγουμε τα ελληνικά 'τσιτάτα '
(τριημιτόνια, κλαρίνα, κλπ.) όπως σωστά λέει ο Άσημος και συμφωνεί νομίζω ο Σπύρος, η έννοια της ελληνικότητας είναι περίπου αυτονόητη; Ο σημερινός Έλληνας, Αφγανός, Ελβετός,Τουρκόγυφτος ή Κορεάτης μοιράζεται,πανω-κάτω,τις ίδιες εμπειρίες και αντλεί παραπλήσιες πληροφορίες. Αυτή άλλωστε είναι μια ουσιαστική πλευρά της παγκοσμιοποίησης που
θέτει σε δεύτερο επίπεδο το ερώτημα της εθνικής ταυτότητας.
Ο σημερινός επομένως συνθέτης,
Μογγόλος, Έλληνας ή Βεδουίνος, έχει πολλά αισθητικά και τεχνικά προβλήματα να λύσει χωρίς να διατυμπανίζει άκαιρα ότι είναι γηγενής.
Δε νομίζω πως είναι εύκολα προσδιορίσιμη ιδιότητα η ελληνικότητα αλλά μπορεί να υπάρχει και να επηρεάζει έστω κι αν είναι δύσκολο να περιγραφεί. Ακριβώς όταν είναι γνήσια είναι δυσδιάκριτη. Όταν απομονώνουμε στοιχεία της για να τα εμφανίσουμε προς τα έξω τότε καταστρέφουμε την ολότητα, άρα αυτό που προβάλουμε δεν είναι η ίδια αλλά κάποιες ποιότητές της που όμως θα μπορούσαν να έχουν και διαφορετική καταγωγή. Όπως το βλέπω εγώ, όσο μεγαλύτερη είναι η συνειδητή προσπάθεια προβολής της, τόσο μικρότερες είναι οι πιθανότητες επιτυχίας.
Πολύ καλά το θέτει ο Άλκης πως η παγκοσμιοποίηση θέτει σε δεύτερο πλάνο το ερώτημα της εθνικής ταυτότητας. Αυτό όμως είναι και κάπως ανησυχητικό. Αυτό που ενοχλεί εμένα είναι η πολιτισμική ομογενοποίηση. Για την οποία δεν ευθύνονται τόσο οι τεχνικές ευκολίες στην επικοινωνία μεταξύ των λαών σήμερα, όσο η συνειδητή επιβολή μιας ουδέτερης, απονευρωμένης, αμερικανόπνευστης μαζικής κουλτούρας που φιλοδοξεί να αντικαταστήσει όλες τις άλλες. Και από αυτήν την άποψη, η διατήρηση χαρακτηριστικών της εντοπιότητας (όχι ειδικά της ελληνικής) έχει ιδιαίτερη σημασία. Με την έννοια αυτή, όταν η εντοπιότητα καταφέρνει να εκφράζεται αυτούσια τότε αποτελεί ευχή. Όχι κατάρα. Το πόσο εύκολο είναι αυτό είναι αλήθεια μεγάλη συζήτηση.
Θα το έθετα λίγο διαφορετικά. Ίσως ο κίνδυνος να μην είναι τοσο η πολιτισμική ομογενοποίηση, όταν αυτή προκύπτει από ό'τι καλύτερο έχει να προσφέρει κάθε χώρα στον τομέα της τέχνης, όσο η απονευρωμένη μαζική κουλτούρα που επιβάλλει ό'τι χειρότερο. Ως κύριο ερώτημα θα έθετα πώς μπορούμε να βρεθούμε, με το έργο και με την στάση μας, έξω και αντίθετοι στο ρεύμα της απονεύρωσης. Η επίκληση επομένως της εντοπιότητας είναι αρκετά επίφοβη μια και η τελευταία έχει ενταχθεί επίσημα στο ίδιο ρεύμα και οι φιλότιμες ίσως προσπάθειες διάσωσής της ελλοχεύουν τον κίνδυνο να μας παρασύρουν στα ίδια αδιαφανή νερά.
Κατά την άποψή μου η πολιτισμική ομογενοποίηση ασχέτως του τρόπου με τον οποίο επιχειρείται ή συντελείται, θέτει σε κίνδυνο τις ιδιαίτερες ποιότητες της εντοπιότητας, άρα είναι έτσι κι αλλιώς ανεπιθύμητη. Κι αυτό γιατί δε θέλουμε να αντικατασταθούν οι άνθρωποι με τοπικές ιδιότητες από ένα νέο ον που θα λειτουργεί ως μέσος πολιτισμικός όρος, όπως δε θέλουμε ένα μόνο μουσικό είδος, ένα μόνο θέατρο, έναν μόνο χορό.
Άλλο πράγμα είναι η διαπολιτισμική προσέγγιση κι άλλο η ομογενοποίηση, η οποία μάλιστα μπορεί να αφορά -και ως ένα βαθμό όντως αφορά- την απάλυνση, αλλοίωση, έως και εξαφάνιση, τοπικών χαρακτηριστικών στα πλαίσια ακόμα και του ίδιου κράτους έθνους (μιλάω για έννοιες όπως η ελληνικότητα, είτε εκλαμβάνονται ως ιδέες είτε ως ιδεολογήματα).
Αυτό που μας ενδιαφέρει δεν είναι μόνο τα κοινά γνωρίσματα των πολιτισμών, έστω κι αν ήταν δυνατόν να αντιπροσωπεύονται μόνο από αριστουργήματα. Μας ενδιαφέρει ο πολιτισμικός πλουραλισμός. Αυτός είναι αξία από μόνος του. Θέλουμε περισσότερα, όχι λιγότερα.
Πράγματι ελλοχεύουν κίνδυνοι σε κάθε δρόμο που μπορεί να πάρει το ανθρώπινο πνεύμα. Από μας εξαρτάται να τους αποφύγουμε. Όπως υπάρχουν κίνδυνοι στην έμμονη αναζήτηση ιδιαιτεροτήτων κάθε τύπου, έτσι υπάρχει και στην αφοσίωση σε τεχνοτροπίες που ενδύονται τον μανδύα της οικουμενικότητας.
Το παρελθόν δεν μπορεί κανένας να το αγνοήσει , ούτε να το απορρίψει. Διδάσκει, πολλές φορές κατευθύνει και ανοίγει ατραπούς σαν σκαπανέας, προετοιμάζοντας λεωφόρους για τις νέες δημιουργίες . Ποτέ μια εποικοδομητική αναδρομή δεν έβλαψε, τις καινούργιες ανανεωτικές τάσεις. Η συζήτηση επομένως ξεκίνησε σωστά. Αρκεί τώρα να συνεχιστεί με νηφαλιότητα , χωρίς εμπάθειες και αφοριστικές προκαταλήψεις .Θεωρώ ότι , οι φίλοι αυτού του blog έχουν και καλλιέργεια και ωριμότητα για αντικειμενική κριτική, ώστε να διατηρήσουν σε υψηλά επίπεδα την συζήτηση. Όμως θα ήθελα να σας ενημερώσω, σε περίπτωση που δεν σας είναι γνωστό, ότι το Ολλανδικό Υπ. Πολιτισμού, θέλει να αγοράσει το αρχείο του Μάνου Χατζηδάκη και οι καρεκλοκένταυροι οι δικοί μας , μάλλον το δέχτηκαν!!! Μήπως πρέπει να κάνουμε κάτι, αν μπορούμε ? Αυτά και καλό μας αγώνα..
Αγαπητή flo, ασφαλώς και το παρελθόν κανείς δεν μπορεί να το απορρίψει ούτε να το αγνοήσει. Mου αρέσει πολύ ένα ποίημα του Wordsworth που λέει κάπου 'the child is the father of the man'.
Το θέμα αυτό είχε απασχολήσει έντονα τους Έλληνες φιλοσόφους και πήρε την πληρέστερη, για εμένα, μορφή μέσα από την πλατωνική έννοια της ανάμνησης. Η ανάμνηση διαμορφώνει το ατομικό, συλλογικό ασυνείδητο - ονόμασέ τα όπως θέλεις - και οι εκλάμψεις της ανάμνησης, σε αυτό που ονομάζουμε συνείδηση από την εποχή του Leibniz, ερμηνεύονται καλύτερα, πάντα για εμένα, μέσα απο το επίσης πλατωνικό 'εξαίφνης'.
Η ελληνικότητα επομένως έχει να κάνει με όλους μας αλλά, όπως είναι αυτονόητο, εκφράζεται από τον καθένα διαφορετκά.
Μου έχει έρθει ένα CD με έργα για πιάνο του Αντίοχου Ευαγγελάτου. Έχει το κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα και τα Τρία Φθινοπωρινά Σχεδιάσματα.
Το CD μου στάλθηκε ως προσφορά, άρα φαντάζομαι ότι θα το έχουν πάρει και αρκετοί από τους συνθέτες της παρέας. Το αναφέρω σαν παράδειγμα σχετικό με το κείμενο του Σπύρου. Ακούω γνώμες!
Έχω ακούσει και γώ το κοντσέρτο για πιάνο του Αντίοχου Ευαγγελάτου.
Βρέθηκα κάπου ανάμεσα στη μουσική από τον Μπέν Χούρ, τον Λίστ και έργα της εθνικής μας σχολής. Αυτή η μίξη λοιπόν δεν δε άφησε να επικεντρωθώ πουθενά.
Στην Κλημεντίνη θα απαντήσω με κάποια καθυστέρηση λόγω υποχρεώσεων, ότι με την τελευταία της παρέμβαση η θέση της έχει αποσαφηνιστεί για μένα.
Όσο για το μούδιασμα που αισθάνθηκε
θα έλεγα ότι μπορεί να είναι κατανοητό, αλλά τα μουδιάσματα απ'όσο ξέρω είναι παροδικά φαινόμενα. Έξ άλλου η ζωή μας περιέχει τόσο σκληρές, θλιβερές, αδιέξοδες και με ταπεινά κίνητρα κόντρες, που η συγκεκριμένη μοιάζει εντελώς αθώα.
Επίσης δεν κατανοώ τα περί διαδικασίας του blog που αναφέρει. Κατά την άποψή μου η διαδικασία της συζήτησης λειτουργεί με αποδεκτό τρόπο, έστω και αν υπάρχουν κάποια λάθη όπως συνήθως συμβαίνει με τις διαδικασίες, και βρίσκω κάπως υπερβολική τη διατύπωση "δεν μπορώ να το ξεπεράσω έτσι απλά σαν να μη συνέβη, είναι σαν να ακυρώνω όλα αυτά τα οποία προτείνω..".
Προσωπικά θα ήθελα να μάθω τι είναι αυτό που δεν μπορεί να ξεπεραστεί και ποιές είναι οι προτάσεις της που ακυρώνονται. Το blog αυτό είναι ένας καλός χώρος έκφρασης και είναι κρίμα να μειώνουμε τη συνεισφορά του στη μεταξύ μας πρώτα απ' όλα επικοινωνία.
Το Κοντσέρτο για Πιάνο και Ορχήστρα του Ευαγγελάτου είναι αυτά που λέμε. Το "ελληνικό μεγαλείο" εκφρασμένο στην ηρωική γλώσσα της εποχής. Αφελείς φανφάρες και αδέξια φλυαρία.
Αλλά και τα Φθινοπωρινά Σχεδιάσματα μοιάζουν με ασκήσεις νεόκοπων συνθετών που μόλις ανακάλυψανε τις εξω-ωδειακές ελευθερίες τις συνδυάσανε με κανόνες και φούγκες.
Είναι αλήθεια ότι στο κοντσέρτο για πιάνο του Αντίοχου Ευαγγελάτου συναντάει κανείς την επικολυρική γλώσσα της εποχής. Ακούμε κατάλοιπα του ρομαντισμού με την απαραίτητη ρητορεία και εκείνον τον υπερβολικό συναισθηματισμό που έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε ασύμβατο με τη δική μας εποχή. Κραυγαλέα ξεσπάσματα του πιάνου, και βαριά ενορχήστρωση στα επικά τμήματα που εναλλάσσονται με τυπικές βουκολικές εικόνες, παντού τυποποιημένη φρασεολογία, δυναμική και επεξεργασία.
Ο ίδιος τύπος ρομαντικής πιανιστικής ρητορείας συναντιέται νομίζω και στο πρώτο από τα Τρία Φθινοπωρινά Σχεδιάσματα. Το δεύτερο και το τρίτο, παρότι δεν απομακρύνονται εντελώς από αυτόν, ακολουθούν έναν πιο νεωτεριστικό τρόπο έκφρασης ίσως υποβοηθούμενα από τις πιο σφιχτές φόρμες του κανόνα και της φούγκας η αυστηρότητα των οποίων αναγκάζει τον συνθέτη να την αντισταθμίσει με τη χρήση μιας πιο νεωτερικής γλώσσας.
Αλλά για να είμαστε όσο γίνεται δίκαιοι, πρέπει να βλέπουμε τα έργα μέσα στο διάλογό τους με άλλα έργα ανάλογου ύφους της εποχής τους. Παραδείγματος χάρη η 7η Συμφωνία του Τζιαν Φρανσέσκο Μαλιπιέρο, έργο του ’48, και το 4ο Κοντσέρτο του για πιάνο, έργο του ‘50 έχουν άφθονα κοινά στοιχεία με το Πιάνο Κοντσέρτο του Ευαγγελάτου που γράφτηκε μόλις μερικά χρόνια αργότερα (’58). Ενώ τα Τρία Φθινοπωρινά Σχεδιάσματα. διαλέγονται περισσότερο με το τολμηρότερο Κοντσέρτο για δύο πιάνα και ορχήστρα του Μαλιπιέρο.
Την ίδια εποχή (1957) γράφτηκαν τα Έξι Τραγούδια για μεσόφωνο και ορχήστρα σε ποίηση Έλιοτ του Γιάννη Χρήστου. Θα ήταν ενδιαφέρον να ακούγαμε κάποιες απόψεις για το έργο, σε σχέση επίσης με το θέμα της μελοποίησης που μας είχε αποσχολήσει νωρίτερα.
Τα εξι τραγούδια σε ποίηση Ελιοτ είναι δυνατά.Μου αρέσει πολύ η ψαγμένη ενορχήστρωση και όλο το έργο αποπνέει μια πληρότητα. Και για τη μελοποίηση θεωρώ οτι είναι πετυχημένη-αποτυπώνεται το βαθος της ποίησης.Τά ίδια τα ποιήματα δεν με συγκινούν ιδιαίτερα, όπως μου συμβαίνει γενικώς μέχρι τώρα-από τα πολύ λίγα όμως που έχω διαβάσει-με τον Ελιοτ.
Να απαντήσω και στη σαπφώ ότι δεν θα ήθελα να επανέλθω σε εκείνη την παλιά συζήτηση. Αφού οι θέσεις αποσαφηνίστηκαν,αυτό φτάνει. Τα υπόλοιπα ήταν συναισθήματα της στιγμής (με τον καιρό έχουν μετατοπιστεί)που τώρα είναι άκαιρα ,και ίσως αποπροσανατολιστικά, μια και το blog έχει ξαναμπει σε ρυθμό.Αυτό δεν σημαίνει οτι έχω την αρχική διάθεση του ξεκινήματος για διάφορους λόγους(κάποιοι επακολούθησαν κιόλας εκείνου του σχολίου μου), αλλά αυτό μάλλον είναι προσωπικό και το γράφω μόνο επειδή αναφέρθηκες σε όλα αυτά.
Συνέχεια στις συζητήσεις λοιπόν.
Τώρα, πιστεύω πως κάνουμε ένα μεγάλο άλμα έστω κι αν οι χρονολογίες των συνθέσεων είναι πράγματι πολύ κοντινές. Τα έξι τραγούδια σε ποίηση T.S. Elliot είναι νομίζω ένα σπουδαίο δείγμα έντεχνης μουσικής γραμμένης από Έλληνα συνθέτη (αποφεύγω να πω ελληνικής έντεχνης μουσικής για να μην υπάρξουν παρεξηγήσεις). Είχα την ευκαιρία να ακούσω την εκτέλεση με πιάνο ζωντανά πριν αρκετά χρόνια. Στο πιάνο ήταν η Νέλλη Σεμιτέκολο. Δυστυχώς δε θυμάμαι τη μεσόφωνο.
Ξανάκουσα όμως τώρα την ορχηστρική εκδοχή του ’57 ηχογραφημένη ένα χρόνο αργότερα από τους στενούς φίλους του συνθέτη, τον Piero Guarino στο πόντιουμ να διευθύνει την ορχήστρα του τότε Ε.Ι.Ρ. και τη μεσόφωνο Alice Gabbai, η ερμηνεία της οποίας κατά την εκτίμησή μου αδικεί το έργο. Να που η φιλία που αισθάνεται ένας συνθέτης μπορεί να αποδειχθεί ισχυρότερη από τις μουσικές του απαιτήσεις!
Η Gabbai παρλάρει νότες σημειωμένες με συγκεκριμένα τονικά ύψη όπως στο "New Hampshire" ενώ αντιθέτως τραγουδάει νότες σημειωμένες ‘parlato’όπως στο "The wind sprang up at four o’clock". Κόβει κατά πώς τη βολεύει η κακή της αναπνοή τη διάρκεια κρατημένων φθόγγων όπως στο "Death by Water", παραποιεί αξίες όπως στο "Eyes that I last saw in tears", καταπίνει ολόκληρες λέξεις όπως το αρχικό άρθρο στις δύο επαναλήψεις του "The wind sprang up at four o’clock" και μασάει βιαστικά φράσεις, με τη συνενοχή του μαέστρου, κάνοντάς τις απολύτως ακατανόητες όπως στο "Virginia". Αλλά αυτά φαντάζουν λεπτομέρειες μπροστά στη μονότονη τοποθέτηση της φωνής της και το επιφανειακό λαρυγγικό της βιμπράτο, κάτι σαν μηχανικό τρέμολο, που κυριαρχούν σε όλη την ηχογράφηση. Θα ήταν απορίας άξιο το πώς ο συνθέτης συναίνεσε στην επίσημη καταγραφή αυτής της εκτέλεσης, αν φυσικά δεν υπήρχε η προσωπική του φιλία με τους ερμηνευτές και αν όλα αυτά ελάμβαναν χώρα σε ένα κράτος που σέβεται την έντεχνη μουσική και τους δημιουργούς της, παρέχοντας τους τα απαραίτητα μέσα για επαρκείς ερμηνείες. Αλλά βέβαια όταν γνωρίζει κανείς ότι ελάχιστες ευκαιρίες δημόσιας εκτέλεσης ή ηχογράφησης έχει στον τόπο αυτόν, είναι φυσικό να αποδέχεται και το ανάλογο σκόντο στην ποιότητά τους. Αλήθεια θα ευαισθητοποιηθεί κανείς σχετικά με την ηχογράφηση όλων των σημαντικών τουλάχιστον έργων των Ελλήνων συνθετών;
Χαιρετίσματα στους υπουργούς πολιτισμού και τους υπευθύνους των μουσικών συνόλων μας, πρώην και νυν!
Πέραν όλων αυτών, τα έξι τραγούδια σε ποίηση T.S. Elliot του Γιάννη Χρήστου, παραμένουν ένα πολύ σημαντικό έργο της σύγχρονης έντεχνης μουσικής και είναι από τα λίγα έργα που θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αξία τους έχει δυνατότητα ακτινοβολίας και εκτός ελληνικών συνόρων.
Θεωρώ τα Έξι Τραγούδια του Χρήστου μια από τις ωραιότερες συνθέσεις για φωνή και ορχήστρα του εικοστού αιώνα. Η ερμηνεία του έργου από την Alice Gabbai και τον μαέστρο Pierro Guarino, στενών συνεργατών και φίλων του συνθέτη,έγινε υπό τη δική του διδασκαλία και καθοδήγηση. Από ο,τι μάλιστα έλεγε, η θεατρικότητα της φωνής και η δραματική ένταση της Gabbai τον ικανοποιούσε απόλυτα. Για τον Γιάννη Χρήστου η παρτιτούρα ενός έργου του αποτελούσε μέσο υπέρβασης, μετάπραξης όπως έγραφε στα κείμενά του,κάτι που η Alice Gabbai τήρησε με συνέπεια. Προσωπικά θεωρώ την ερμηνεία της εξαιρετική και εντελώς μέσα στο πνεύμα του Χρήστου.
Και σε μένα η Gabbai ηχεί απαράδεκτα. Ακούγεται σαν κακή ερασιτέχνης. Εγώ δε θα μείνω στις λεπτομέρειες που αναφέρει ο Σπύρος. Θα πω ότι η ίδια η ποιότητα της φωνής της είναι για μαθητικές συναυλίες σπουδαστών της κατωτέρας, όταν ακόμα η δασκάλα δεν έχει καταφέρει να τις τοποθετήσει όπως πρέπει. Μου είναι εντελώς ακατανόητο γιατί ο Χρήστου δε βρήκε μια έστω μέτρια μεσόφωνο για να κάνει τη δουλειά του. Τα ωδεία έχουν πολλές καλύτερες μονωδούς από την Gabbai. Δεν έχει σημασία μόνο το ερμηνευτικό μέρος για το οποίο συμφώνησε ο συνθέτης. Δεν είναι τόσο η ερμηνεία του συγκεκριμένου έργου από την Gabbai όσο η ποιότητα της φωνής της και κυρίως η τεχνική της. Όποιος έχει κάποια εξοικείωση με φωνές της κλασσικής μουσικής καταλαβαίνει εύκολα τη διαφορά. Δε χρειάζεται καν να είναι ειδικός στο τραγούδι. Καλά λέει για το βιμπράτο ο Σπύρος. Είναι γαργαλιέρα, όχι βιμπράτο. Είναι αστείο και που το συζητάμε. Αλλά εμένα δε μου αρέσει ούτε η ορχήστρα.
"Σκοπός της μουσικής είναι να δημιουργεί ψυχή, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες για τον μύθο, τη ρίζα κάθε ψυχής. Εκεί όπου δεν υπάρχει ψυχή η μουσική τη δημιουργεί. Έκεί όπου υπάρχει ψυχή, η μουσική τη συντηρεί"
Γιάννης Χρήστου
Άσημε, η συγκεκριμένη ηχογράφηση είναι παλιά και δεν έγινε με σκοπό την έκδοση αυτού του δίσκου. Βρέθηκε στο αρχείο του συνθέτη, και έγινε δίσκος μετά το θάνατό του, αφού μάλιστα υπέστη πρώτα τεχνική επεξεργασία (που επίσης αποδεικνύει ότι δεν πληρούσε αρχικά τις απαιτήσεις μιας σύγχρονης παραγωγής).
Σπεύδω να διευκρινήσω τη θέση μου: δεν είναι κακό που έχουμε την ιστορική αυτή ηχογράφηση. Κακό για μένα είναι που δεν έχουμε και άλλες καλύτερες! Η ηχογράφηση αυτή έγινε το '58 με τα τότε μέσα και με σκοπό προφανώς τη ραδιοφωνική μετάδοση που ακολούθησε 20 περίπου μέρες μετά. Όπως μπορεί ο καθένας να καταλάβει, για μια ηχογράφηση σημερινή και μάλιστα με σκοπό τη δισκογράφηση θα υπήρχαν πολύ υψηλότερες απαιτήσεις, ΚΑΙ από τον ίδιο τον συνθέτη αν ζούσε!
Αναρωτιέμαι αν μερικές κλασσικές δημιουργίες , θα είχαν την ίδια απήχηση, αν η παρουσίασή τους , γίνονταν σε άλλη χρονική περίοδο. Θέλω να πω, ότι, πολλές φορές, η τεχνική επάρκεια, συνδυασμένη με όραμα και συναισθηματική φόρτιση δεν αρκεί, ώστε μια δημιουργία να τύχει της υποδοχής που θα αναμένονταν από τους αποδέκτες, αν εμφανισθεί σε λάθος χρονική περίοδο. Είτε οι τάσεις που κυριαρχούν έχουν άλλο προσανατολισμό, είτε οι συγκυρίες της επικαιρότητας είναι αποτρεπτικές, είτε το κοινό της εποχής αυτής δεν έχει διάθεση για ανάλογα πνευματικά ή αισθητικά παιχνίδια. Θα ήθελα την γνώμη σας σχετικά!
Μια και μιλάμε για την Εθνική Σχολή, θα ήθελα την γνώμη σας για τον Γιάννη Κωνσταντινίδη,ο οποίος μάλιστα είχε μεγαλύτερη σχέση με αυτήν, απ' ότι ο Σκαλκώτας και ο Χρήστου. Είχα μάλιστα την τύχη να τον γνωρίσω και μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η γλυκύτητα και ευγένειά του.
Η άποψή σου Flo, θα με βρεί σύνφωνη. Η Σωστή Χωροχρονική Τοποθέτηση, είναι το Α & Ω.
"Θέλω να πω, ότι, πολλές φορές, η τεχνική επάρκεια, συνδυασμένη με όραμα και συναισθηματική φόρτιση δεν αρκεί, ώστε μια δημιουργία να τύχει της υποδοχής που θα αναμένονταν από τους αποδέκτες, αν εμφανισθεί σε λάθος χρονική περίοδο".
Έχω τη γνώμη πως η εποχή μας είναι περισσότερο δεκτική σε καινούργιες ιδέες από ότι οι προγενέστερες.
Σκεφτείτε τον Μπαχ που ουσιαστικά ανακαλύφτηκε από τον Μέντελσον, τον Μπετόβεν που η δεύτερη συμφωνία του χαρακτηρίστηκε από ένα Γάλλο κριτικό το 1811 σαν μάχη ανάμεσα σε περιστέρια και κροκόδειλους μέσα σε ένα κλουβί, τον Μπρούκνερ που κοινό και μουσικοί- ναι μουσικοί της ορχήστρας!- έφευγαν πριν ακόμα ολοκληρώσει την διεύθυνση της τρίτης συμφωνίας του.... Τα παραδείγματα είναι πολλά. Τουλάχιστον ο Χρήστου και ο Ξενάκης εκτιμήθηκαν στην εποχή τους. Αν το έργο τους θα αντέξει στον χρόνο είναι ένα άλλο ζήτημα.
Για μένα το πρόβλημα δεν βρίσκεται
σήμερα στο κοινό αλλά σε μας τους ίδιους που ίσως δεν εκτιμάμε το έργο μας όσο θα έπρεπε. Έτσι επιτρέπουμε σε ανέμπνευστους μουσικούς και ανεγκέφαλους πολιτικούς να επιβάλλουν το γούστο τους σε βάρος μιας υπέρτερης αισθητικής που αδυνατεί να βρει τρόπο έκφρασης.
Τα τωρινά δεδομένα θα επιφύλασσαν καλύτερη τύχη στα κομμάτια του Χρήστου.Τα σύγχρονα 'σκουπίδια', που διαθέτουν την αρτιότερη τεχνολογική κάλυψη, είναι για την πλησιέστερη χωματερή. Οπως και να το δεί κανείς, αν εξαιρέσουμε μερικές φωτεινές αναλαμπές, ο Εθνικός μας μουσικός πλούτος δεν ανήκει στην κατηγορία των εκθαμβωτικών. Εκφράζοντας πάντα προσωπικές απόψεις, σαν ένας νέος φίλος του blog!
Θα ήθελα να ενημερώσω όσους φίλους του blog δεν το γνωρίζουν (το συμπεράινω από συμφραζόμενα), οτι το 2000 η Ορχήστρα των Χρωμάτων-προς τιμήν της και πολλά μπράβο για αυτό!- εξέδωσε ένα CD αφιερωμένο στο Χρήστου. Περιέχει μέσα το Φοίνικα, τα 6 τραγούδια με τη μέτζο σοπράνο Αλεξάνδρα Παπατζιάκου και την τοκκάτα για πιάνο και ορχήστρα με σολίστ τη Νέλλη Σεμιτέκολο.
Για να επαινούμε και τις ωραίες πρωτοβουλίες! (πόσο μάλλον όταν πρόκειται για έναν τόσο σημαντικό, στο συνολικό έργο του, και πάντα κατά τη γνώμη μου, συνθέτη-μύστη).
Σωστά Κλημεντίνη. Υπάρχει και η νεώτερη ερμηνεία της Ορχήστρας των Χρωμάτων που εγώ δεν την έχω ακόμα ακούσει. Ελπίζω να είναι καλύτερη.
Αν κάποιος την έχει ακούσει θα μπορούσε ίσως να μας δώσει τη γνώμη του, όπως και για τις ερμηνείες των άλλων δύο κομματιών που περιλαμβάνει ο δίσκος.
Σαπφώ, είχα και εγώ την τύχη να συναντήσω τον Γιάννη Κωνσταντινίδη και άφησε και σε μένα τις καλύτερες εντυπώσεις. Ήθελα από καιρό να αναφερθώ σ' αυτόν και αυτές τις μέρες σκεφτόμουνα τι θα μπορούσα να πω για τα έργα του που έχω ακούσει. Θα πω λοιπόν λίγα πράγματα που θεωρώ σημαντικά.
Πρώτον, αυτά τα έργα του τον κατατάσσουν ανεπιφύλακτα στην εθνική σχολή, όπως σωστά λες.
Δεύτερον, αν και γενικά παραμένω αντίθετος με αυτού του είδους το φλερτ με την παράδοση, για κάποιον δυσερμήνευτο λόγο, οι άμεσες αναφορές του Κωνσταντινίδη στην παραδοσιακή ελληνική μουσική είναι για μένα καλύτερα ανεκτές από ότι οι αναφορές άλλων συνθετών της σχολής. Ίσως μια εξήγηση να είναι πως δεν παραθέτει παραδοσιακά θέματα τόσο ως ιδέες για “μεγαλόπνοα” έργα, αλλά περισσότερο παίζει μαζί τους ως καλός γνώστης της έντεχνης μουσικής. Αυτό κάνει τη μουσική του ανάλαφρη και παιγνιώδη και όχι βαρύγδουπη όπως εκείνη άλλων συνθετών με λιγότερο μάλιστα εμφανείς αναφορές στο παραδοσιακό!
Τρίτον, σ' αυτό συμβάλλει η πολύ κομψή εναρμόνιση των θεμάτων που κατά πως φαίνεται δημιούργησε μάλιστα και σχετικό ρεύμα. Ο Κωνσταντινίδης είχε πολύ καλή αντίληψη της τονικής αρμονίας και σκέφτομαι ότι δύσκολα θα μπορούσε κάποιος να πετύχει πιο επιδέξιες εναρμονίσεις παραδοσιακών θεμάτων από ότι εκείνος.
Τέταρτον, η έλλειψη προσωπικών του θεματικών στοιχείων είναι σε ό,τι εγώ άκουσα, ιδιαίτερα εμφανής. Ο Κωνσταντινίδης έκρυψε το συνθετικό του ταλέντο πίσω από τη ερμηνεία της παραδοσιακής μουσικής, όπως ακριβώς έκρυβε το πραγματικό του όνομα πίσω από το ψευδώνυμο Κώστας Γιαννίδης που χρησιμοποιούσε όταν έγραφε επίσης επιτυχημένη ελαφρά μουσική.
Άκουσα μόλις μια ατάκα του Γκόραν Μπρέγκοβιτς σε ραδιοφωνική εκπομπή.
Ισχυρίστηκε ότι γι αυτόν οι πιο σημαντικές μουσικές στα Βαλκάνια είναι η τσιγγάνικη μουσική για χάλκινα πνευστά και το ρεμπέτικο. Το ρεμπέτικο, λέει, μπήκε στο μουσείο όπως και άλλες μουσικές που μπαίνουν ελεύθερα στα εστιατόρια (προφανώς εννοούσε και ταβέρνες) δηλαδή δεν εξελίσσεται, αντίθετα από τα τσιγγάνικα brass. Αυτά δεν μπορούν να μπουν στα εστιατόρια γιατί τα χάλκινα παίζονται φτύνοντας μέσα στο στο επιστόμιο του οργάνου. Και βέβεαια δεν μπορείς να τρως και να έχεις δίπλα σου μερικούς τσιγγάνους που τους βλέπεις και ακούς να φτύνουνε!
[URL=http://pharmacypills.atspace.co.uk/buy-amitriptyline-canada/london-purchase-endep-50-mg.html]london purchase endep 50 mg[/URL]
[url=http://cyclosporine.webs.com]ciclosporina medicamento
[/url] cyclosporine equivalency
sandimmune vs neoral
sandimmune dosage
[url=http://www.microgiving.com/profile/ribavirin]buy rebetol online
[/url] buy rebetol online
ribavirin 100 mg online
copegus 100 mg online
[url=http://buy-methylprednisolone.webspawner.com/]methylprednisolone for cats
[/url] medrol steroid
medrol reactii adverse
purchasing Phocenta 16 mg
biaxin buy canada
order clarithromycin online
Efavirenz 200 mg
buy pentasa online
Post a Comment